Ngày 22/8, báo Kinh tế & Đô thị điện tử đưa tin từ ngày 22/8, TP. Hà Nội triển khai cấp thẻ miễn phí sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng, việc miễn phí bắt đầu thực hiện từ ngày 1/9. Lập tức, thông tin này lan truyền nhanh chóng trên báo chí và mạng xã hội. Theo thông tin sau đó, việc cấp thẻ thực hiện tại các điểm bán vé xe buýt trên địa bàn thành phố và thẻ được cấp trong vòng 2 - 3 ngày, riêng tại điểm Kim Mã có thể được nhận thẻ trong vòng 30 phút.
Đến 17 giờ 14 phút ngày 23/8, trên trang Hanoibus - Xe buýt Hà Nội đăng thông báo chính thức về việc “Phát hành, quản lý, sử dụng thẻ miễn phí sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn trên địa bàn TP. Hà Nội”.
Ngay ngày hôm sau, 24/8, những người thuộc diện ưu tiên, chủ yếu là người cao tuổi, ùn ùn đến các điểm bán vé làm thủ tục cấp thẻ. Theo số liệu từ Trung tâm quản lý điều hành giao thông đô thị Hà Nội, toàn thành phố có khoảng 700.000 người cao tuổi và khoảng 64.000 người thuộc diện hộ nghèo. Trong khi đó, từ khi thông báo chính thức đến khi thực hiện miễn phí chỉ có 8 ngày, nhiều người đã tỏ ra ái ngại không biết việc thực hiện có kịp tiến độ đề ra, nhất là điểm bán vé Kim Mã còn trả thẻ trong vòng 30 phút.
Là người đi xe buýt thường xuyên và vẫn sử dụng vé tháng diện giảm 50% cước, ngày 24/8, tôi ra điểm bán vé Nguyễn Công Trứ làm thủ tục cấp thẻ miễn phí. Đến nơi đã thấy khá đông người xếp hàng làm thẻ. Vì không tin trong vòng hơn tuần có thể kịp làm thẻ miễn phí, tôi hỏi mua vé tháng 9 cho chắc thì được cô nhân viên quầy vé trả lời tháng 9 đã miễn phí rồi nên không bán vé, và loại vé này không phát hành nữa nên cũng không có để bán. Thậm chí cô còn nói “nếu bác đã mua vé tháng 9 thì chúng cháu sẽ hoàn lại tiền”. Cô viết giấy hẹn 30/8 đến nhận thẻ. Tôi nói: “Sao thấy báo chí nói chỉ 2 - 3 ngày sau là có thẻ, thậm chí lên điểm Kim Mã còn có thể nhận thẻ trong vòng 30 phút”. Cô phân bua vì nhiều người làm thẻ nên quá tải làm không kịp, thậm chí điểm Kim Mã còn “thất thủ”, đến chỗ len chân còn chả có lấy đâu ra nhận thẻ ngay.
Chiều 31/8 (tức một ngày sau thời gian hẹn), tôi ra Nguyễn Công Trứ nhận thẻ nhưng cô nhân viên trả lời “Của bác một tuần nữa mới có”. Tôi hỏi: “Thế từ ngày mai tôi đi xe thế nào, có phải mua tiếp vé tháng 9 không ạ?”, “Đương nhiên rồi! Bác phải mua vé tiếp mới đi được chứ”. Tôi nói: “Đằng nào thành phố cũng miễn phí từ tháng 9, trong khi chưa cấp kịp thẻ miễn phí tại sao không cho phép sử dụng thẻ cũng thuộc diện ưu tiên người cao tuổi cũ để đi xe có phải tiện lợi không?”. Nhiều người đứng ngoài cũng đồng tình với ý kiến của tôi, còn cô nhân viên không nói gì. Tôi đề nghị cô ghi vào giấy hẹn là một tuần sau nhận thẻ, cô bảo: “Cháu có phải là người làm thẻ đâu mà chắc chắn sau một tuần có được”. Tôi bảo: “Cô không biết, nhưng sếp của cô phải biết chứ. Hẹn một tháng sau cũng được, nhưng phải chắc chắn để tôi đỡ mất công đi lại”. Cô nhân viên không nói gì.
Ngày 1/9, tôi đi Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Lên xe ở điểm đỗ Phố Huế, tôi chìa thẻ vé tháng đã dán tem tháng 9, anh phụ xe nhìn chằm chằm một lúc lâu rồi mới gật đầu ra hiệu cất thẻ đi. Có lẽ anh sợ khách chưa mua vé tháng 9. Khi chuyển tuyến ở Hai Bà Trưng, anh phụ xe cũng nhìn chằm chằm như thế. Thấy mấy người già lên cùng xe với tôi lấy tiền mua vé tuyến, anh phụ xe bèn nói: “Các cụ cao tuổi đi làm thẻ ưu tiên sẽ được miễn phí đấy ạ”. Mọi người nói đã đi làm rồi nhưng chưa được lấy thẻ, anh phụ xe bèn nói: “Thế thì các cụ lên xe chỉ cần đưa giấy hẹn và chứng minh thư ra là không cần phải mua vé ạ”. Mọi người ồ lên rồi lẩm bẩm: “Thế sao chẳng thấy ai nói với mình nhỉ”. Tôi cũng thầm nghĩ, nếu có cách xử lý như thế tại sao hôm qua cô nhân viên ở điểm bán vé không thông báo mà vẫn bán vé tháng?
Thế là, thành phố miễn vé xe buýt cho người cao tuổi từ ngày 1/9, nhưng nhiều người chưa thể nhận được thẻ. Thậm chí, theo thông tin mới nhất, phải đến cuối tháng 9 mới được trả thẻ.
Vậy là việc triển khai thực hiện đã không được như kế hoạch. Hà Nội vỡ trận xe buýt miễn phí.
Để làm hàng trăm ngàn chiếc thẻ trong một thời gian ngắn với cách làm việc ở ta là điều khó khả thi và có thể thông cảm. Nhưng vấn đề đáng nói ở đây là cung cách làm việc thiếu tính toán khoa học, nếu không muốn nói là tùy tiện, ngẫu hứng và sự lúng túng trong xử lý công việc.
Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố có nghị quyết số 07/2019/NQ-HĐND từ ngày 10/07/2019 đã quyết nghị kể từ tháng 8/2019, những người có công với cách mạng, người khuyết tật, người cao tuổi, nhân khẩu thuộc hộ nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi được miễn phí sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng. Ấy vậy mà mãi đến 22/8 đơn vị thực hiện mới có thông báo và triển khai; đã thế lại ấn định bắt đầu từ ngày 1/9 thì thực hiện miễn phí, một điều mà ngay từ đầu đã thấy khó có thể bảo đảm được tiến độ thì đúng là… khoan thổi, vội ăn.
Câu hỏi đặt ra, tại sao nghị quyết của HĐND không được triển khai ngay từ tháng 7 mà phải đến cuối tháng 8 mới tiến hành? Việc triển khai chủ trương miễn phí xe buýt trên có được lập kế hoạch hay không? Và, nếu có thì liệu kế hoạch đã thực sự khoa học, có tính đến số lượng thẻ khổng lồ, thời gian triển khai và nhân lực thực hiện không, hay chỉ được phát ra một cách cảm tính, ngẫu hứng để rồi bị vỡ trận?
Vì thời gian triển khai rất ngắn nên người đến làm thẻ dồn đến rất đông khiến phải xếp hàng rồng rắn, nhiều điểm tràn xuống cả lòng đường và thời hạn trả thẻ cũng phải lùi lại. Đã thế, khi không thể trả thẻ được trước ngày 1/9, lại buộc người trong diện ưu tiên phải mua vé tháng 9, trong khi chỉ cần sử dụng vé tháng ưu tiên được cấp trước đó là đủ bảo đảm tính pháp lý, không gây khó khăn cho người dân lại vẫn thực hiện được chủ trương miễn phí từ 1/9. Còn chủ trương khi chưa có thẻ miễn phí có thể sử dụng giấy hẹn và chứng minh thư không biết có thực hay không, và nếu có thực thì tại sao lại không được phổ biến kịp thời và nhất quán trong toàn hệ thống mà lại để mỗi nơi thực hiện một kiểu, gây khó chịu và bức xúc cho người dân, và đúng là kiểu làm việc hành… khách.
Thực ra, người dân không phàn nàn về số tiền phải bỏ ra để tiếp tục mua vé trong tháng 9 đáng lẽ được miễn phí, mà bức xúc về cách làm việc cửa quyền, thái độ ứng xử và chữ tín trong lời hẹn với dân.
Tất cả những vấn đề trên thể hiện cái tâm và trách nhiệm của cán bộ trước dân, đồng thời bộc lộ sự yếu kém cả trong quản lý và tổ chức điều hành trong các cơ quan, đơn vị chức năng của thành phố.
Việc miễn phí xe buýt cho một số đối tượng ưu tiên của Hà Nội là chủ trương đúng, mang tính nhân văn và tiến bộ vì không những là chính sách vì người dân mà còn hướng đến việc khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng để giảm ùn tắc giao thông… Thế nhưng, chỉ vì việc triển khai thực hiện thiếu tính toán khoa học, không chu đáo, không đến đầu đến đũa, thậm chí là ngẫu hứng, tùy tiện… đã tạo nên sự phản cảm, gây khó khăn và dẫn đến bức xúc không đáng có cho người dân.
