Các kênh huy động vốn của doanh nghiệp đều đang bị ách tắc

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thị trường chứng khoán vừa trải qua một thời kỳ sụt giảm mạnh, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp, niềm tin của nhà đầu tư đối với trái phiếu, cổ phiếu xuống thấp.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói: “Chúng ta đã dành nhiều công sức để tạo dựng nên một thị trường vốn nhằm phục vụ đắc lực cho sự phát triển của kinh tế đất nước. Tuy nhiên, trong năm 2022, từ sự việc của Tân Hoàng Minh, FLC, hay công ty An Đông và ngân hàng SCB đến nay khiến thị trường liên tục chao đảo”. 

“Trong khi, chúng ta đang nỗ lực tập trung phát triển kinh tế, tập trung nguồn vốn để hoàn thành các dự án. Chính phủ đã đưa ra các gói kích cầu nhằm mục tiêu giải quyết khó khăn và nâng cao khả năng chống chịu của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tình hình của doanh nghiệp hiện nay có những khó khăn, sức sản xuất, kinh doanh sụt giảm nghiêm trọng”, Bộ trưởng cho biết và nhấn mạnh nếu tiếp tục tình hình này thì rất khó khăn cho thời kỳ tiếp theo.

Theo đánh giá của Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, hiện nay triển vọng về kinh tế Việt Nam vẫn được các định chế tài chính đánh giá rất cao, tăng trưởng GDP năm nay có thể đạt 8%; thu ngân sách nhà nước có thể vượt khoảng 14,5%, CPI dưới 4%, bội chi ngân sách dưới 4%. Có thể thấy về chỉ số kinh tế vĩ mô thời điểm này vẫn tăng trưởng tốt, nhưng nếu không có biện pháp gì để thúc đẩy thị trường, đặc biệt là thúc đẩy sản xuất kinh doanh thì sẽ rất khó khăn trong tương lai.

Bộ trưởng cho rằng, thị trường chứng khoán là “hàn thử biểu” của nền kinh tế, tuy vậy thị trường chứng khoán vừa rồi suy giảm, riêng chỉ số VN-Index mất 600 điểm, tương đương giảm 38% so với đầu năm 2022. Trên thực tế thì nhiều cổ phiếu mất tới 70% giá trị và thanh khoản rất hạn chế.

Bên cạnh đó, thị trường tiền tệ và tín dụng diễn biến rất phức tạp, đặc biệt lãi suất liên tục tăng cao, lãi suất huy động trên 10%/năm. Như vậy có thể thấy nguồn tín dụng bị thắt chặt. Còn đối với thị trường bất động sản, sau thời gian tăng trưởng nóng thì hiện đứng trước nguy cơ vỡ bong bóng, do thiếu vốn, cũng như niềm tin của thị trường suy giảm,…

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, trái phiếu doanh nghiệp luôn là một công cụ của thị trường vốn trung và dài hạn quan trọng cho các doanh nghiệp và nền kinh tế, qua đó hỗ trợ giảm áp lực lên kênh tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, tính đến 30/9/2022 toàn thị trường có 1.260.000 tỷ đồng, tức gần 10% so với dư nợ vay ngân hàng thương mại. Thời gian vừa qua, có một số doanh nghiệp vi phạm pháp luật trong vấn đề phát hành bị xử lý hình sự, gây ra tâm lý hoang mang, dẫn đến nhà đầu tư đua nhau đi rút tiền, doanh nghiệp đi vay gặp khó khăn.

Vì vậy, Bộ trưởng mong muốn cuộc làm việc với các công ty chứng khoán và doanh nghiệp phát hành có thể tìm ra giải pháp nhằm giúp thị trường chứng khoán quay trở lại bình thường và tiếp tục phát triển, cũng như tìm ra giải pháp để củng cố niềm tin cho trị trường trái phiếu.

“Chúng tôi mong muốn nhận được ý kiến của các doanh nghiệp, vì không ai hiểu về thị trường và các khó khăn vướng mắc hơn chính các doanh nghiệp đang có mặt ở đây”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cần duy trì thanh khoản cho các doanh nghiệp

Ông Nguyễn Vũ Long, Quyền Tổng giám đốc của VNDIRECT cho rằng nút thắt lớn nhất hiện nay đối với thị trường trái phiếu là dòng vốn thanh khoản của doanh nghiệp. Hiện nay các kênh huy động vốn của doanh nghiệp đều đang bị ách tắc, ngân hàng đã hết room tín dụng từ giữa quý II đầu quý III, các kênh huy động vốn khác của doanh nghiệp như thị trường cổ phiếu thì gần đây rất khó khăn. Trong khi đó, kênh trái phiếu trong quý 4 gần như không có doanh nghiệp nào huy động được trái phiếu mới, đặc biệt sau vài sự kiện xảy ra cũng như điều chỉnh của Nghị định 65 dẫn đến kênh phát hành trái phiếu riêng lẻ của doanh nghiệp bị ách tắc.

Theo ông Nguyễn Vũ Long, trong ngắn hạn điều quan trọng nhất là phải duy trì thanh khoản để các doanh nghiệp có dòng vốn lưu thông từ đó mới có thể tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh

“Tôi cho rằng thanh khoản bù đắp kịp thời nhất hiện nay sẽ đến từ các tín dụng ngân hàng, nhưng lại không thể cho vay mới khi các ngân hàng đã cạn room”, ông Long nói.

Ông Nguyễn Vũ Long nhận định, niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường rất quan trọng. Một số sự việc xảy ra thời gian gần đây ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của nhà đầu tư do đó trong dài hạn, cần các giải pháp lấy lại niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường vốn. Nhà đầu tư cũng cần biết rằng, đây chỉ là những “con sâu”, là một phần trên thị trường chứ không phải bức tranh của toàn bộ thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Đối với thị trường cổ phiếu, ông Nguyễn Vũ Long cho rằng hiện nay Việt Nam đã phát triển đến giai đoạn mà yếu tố cung cầu trên thị trường tự cân bằng theo quá trình, có giai đoạn thị trường tâm lý chung là tiêu cực bi quan, nhưng trong dài hạn là sự cân bằng trở lại và thị trường cổ phiếu sẽ phản ánh đúng với sức khỏe của nền kinh tế Việt Nam.

Trong khi đó, đề cập tới trách nhiệm của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, ông Lê Quốc Bình - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP.HCM cho rằng, các tổ chức phát hành phải chịu trách nhiệm hoàn trả nợ trái phiếu đến hạn cho các nhà đầu tư, đây không phải trách nhiệm của Nhà nước.

“Mặc dù hiện nay dòng tiền của các doanh nghiệp đang rất khó khăn nhưng phải xoay xở tất cả các kênh huy động, thậm chí phải bán rẻ tài sản, hạ giá sản phẩm để thu hồi dòng tiền về nhằm thực hiện đúng cam kết với các nhà đầu tư trái phiếu. Có như vậy thì niềm tin của nhà đầu tư mới được vực dậy và thị trường trái phiếu doanh nghiệp mới có thể tiếp tục phát triển”, ông Bình nhấn mạnh.

Ông Bình kiến nghị là các hỗ trợ không phải bằng tiền mà hỗ trợ bằng việc giải quyết các hồ sơ pháp lý cho các dự án, đặc biệt là các dự án bất động sản cần giải quyết nhanh để có thể đưa sản phẩm ra thị trường sớm, có điều kiện bán được với giá rẻ và thu hồi vốn thực hiện việc trả nợ gốc, trả lãi trái phiếu cho các nhà đầu tư đúng hạn.

Cũng theo ông Lê Quốc Bình, luôn luôn xác định việc thực hiện trả lãi đúng hạn cho các nhà đầu tư là đặc biệt quan trọng để giữ chữ tín của doanh nghiệp thị trường tài chính nói chung và thị trường trái phiếu riêng.

“Do vậy, trước khi tới hạn 6 tháng thì chúng tôi phải thực hiện đồng loạt tất cả các giải pháp để đảm bảo rằng đến hạn thì có đủ nguồn để thanh toán nợ gốc và lãi trái phiếu các nhà đầu tư. Chúng tôi thực hiện phát hành trái phiếu từ năm 2006, là doanh nghiệp đầu tiên của cả nước thực hiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp và đến bây giờ là sau 16 năm, chúng tôi vẫn thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết đối với các nhà đầu tư dù là phát hành riêng lẻ hay phát hành ra công chúng”, ông Bình chia sẻ.

Phát biểu ý kiến tại buổi làm việc, bà Trần Thị Thu Trang - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội cũng cho biết, các doanh nghiệp đang bị ách tắc về việc huy động vốn trên thị trường. Thời gian sắp tới khối lượng lớn trái phiếu đáo hạn thì cũng tạo áp lực cho doanh nghiệp, họ chưa có khả năng tìm được nguồn vốn bù đắp hoặc cơ cấu lại các khoản nợ.

Bà Trang bày tỏ mong muốn cơ quan quản lý có giải pháp thúc đẩy tăng thêm khả năng huy động vốn của doanh nghiệp, tập trung vào thị trường phát hành ra công chúng, là sức mạnh nguồn vốn đến từ sức dân, có quy trình thẩm định rất chặt chẽ về pháp lý, gúp cho niềm tin của nhà đầu tư tăng lên. Để khuyến khích doanh nghiệp tập trung kênh này thì các cơ quan nhà nước có thể xem xét lại về quy trình thủ tục, sao cho tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích doanh nghiệp phát hành ra công chúng nhiều hơn.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết trên cơ sở các kiến nghị của các doanh nghiệp công ty chứng khoán, Bộ Tài Chính sẽ tổng hợp, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đưa ra những giải pháp trước mắt cũng như lâu dài để củng cố niềm tin, đưa thị trường tiếp tục phát triển một cách bền vững.