Ngày 5/12, Mạng lưới Hiệu quả Năng lượng Việt Nam (EEN-Vietnam) đã tổ chức Hội thảo “Công trình Hiệu quả Năng lượng - Thực hành tốt trong vận hành trong và hậu Covid”. Sự kiện đã thu hút sự quan tâm tham gia của tổng cộng trên 150 khách tham dự tại ba điểm cầu trực tiếp và trên nền tảng trực tuyến. Với thành phần tham dự chính là những chuyên gia, doanh nghiệp và hiệp hội hàng đầu Việt Nam với tầm nhìn chung về công trình hiệu quả năng lượng, buổi hội thảo tập trung vào việc chia sẻ các thực hành tốt về vận hành công trình hiệu năng cao cũng như đề ra một số giải pháp nhằm giải quyết bền vững các thách thức trong giai đoạn Covid-19 như hiện nay.
Theo đại diện EEN-Vietnam, để công trình vận hành đảm bảo an toàn sức khỏe cho người sử dụng, tối ưu chi phí hoạt động và những vấn đề trách nhiệm về môi trường là thách thức ở thời điểm hậu Covid-19.
Lý do là, dịch bệnh bùng phát kéo theo lệnh cách ly xã hội đã gây sức ép lớn đối với việc vận hành toà nhà cần đảm bảo an toàn về sức khoẻ cho con người. Dịch bệnh đã và đang đỏi hỏi các công trình phải tìm đủ mọi cách áp dụng các biện pháp phòng tránh dịch bệnh, lưu thông không khí, tránh tiếp xúc, lây nhiễm cho người sử dụng.
Bên cạnh đó, dịch Covid-19 cũng trở thành gánh nặng tài chính cho các chủ đầu tư, các công trình. Trong quý III năm 2020, tỷ lệ hấp thụ văn phòng tại Hà nội giảm xấp xỉ 6% trong khi tỷ lệ trống vẫn được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trong năm 2021. Theo báo cáo của IEA vào năm 2018, vận hành công trình cũng là lĩnh vực phát thải khí CO2 cao nhất, chiếm 28% tổng phát thải toàn thế giới. Phế thải xây dựng tại Việt Nam cũng chiếm 10 - 20% tổng chất thải rắn đô thị tại Việt Nam, tương đương 6,000 - 12,000 tấn/ngày và phần lớn vẫn chưa được xử lý đúng quy cách, gây nhiều hệ luỵ liên quan tới ô nhiễm đất và ô nhiễm môi trường. Những con số này thể hiện rõ sự ràng buộc về trách nhiệm đối với môi trường của các toà nhà và công trình hiện nay.
Vì vậy, rất cần có những giải pháp cho công tác vận hành công trình hiệu quả, tiến đến xây dựng những tòa nhà hiệu quả năng lượng.
Vậy lối đi nào là đúng đắn cho vận hành công trình hiệu quả?
Một là, ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào trong vận hành công trình: Hệ thống điều hành tự động (Automation system) hay hệ thống cảm biến và điều khiển từ xa (Remote sensing and control system) và các hệ thống HVAC (nhiệt, thông gió và điều hóa không khí) với độ nhạy cao đóng góp đáng kể đảm bảo hạn chế lây nhiễm và tiếp xúc gần.
Đặc biệt cần kể đến sự xuất hiện xu hướng vật liệu công nghệ tuần hoàn theo Chứng nhận vật liệu Công nghệ Tuần hoàn (Cradle to Cradle Certified™) với mục tiêu đo lường độ an toàn và bền vững của sản phẩm khi được tái chế và trở thành sản phẩm mới ở vòng đời thứ hai.
Hiện tại có trên 200 sản phẩm vật liệu xây dựng như gỗ ép, vải, sơn tường,... được tái chế từ các vật liệu cũ. Nếu vật liệu tuần hoàn được sử dụng rộng rãi trong xây dựng và vận hành công trình, lượng phế thải xây dựng thải ra môi trường sẽ thụt giảm đáng kể...
Hai là mô hình kinh doanh và cơ chế tài chính linh hoạt: Để chủ động giải quyết những vấn đề tài chính trong vận hành công trình, những mô hình kinh doanh và cơ chế tài chính sáng tạo và linh hoạt đã được đưa ra để thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư vào lĩnh vực xây dựng.
Một ví dụ điển hình cho mô hình này có thể kể đến mô hình dịch vụ năng lượng ESCOs. ESCOs là doanh nghiệp thương mại cung cấp các giải pháp năng lượng toàn diện (bao gồm thiết kế, lắp đặt, chi trả chi phí,...) để tạo ra vốn và mở rộng đầu tư vào năng lượng sạch trong thời gian dài. Đây là cơ hội cho các chủ đầu tư vừa có cơ hội ứng dụng các giải pháp kỹ thuật chất lượng cao trong khi chia sẻ rủi ro vốn đầu tư với đơn vị ESCOs.
Ba là nâng cao năng lực cho các bên liên quan: Các bên liên quan đến công trình như kỹ thuật viên, chủ đầu tư, đơn vị quản lý nhà nước,... cũng cần được nâng cao năng lực để vận hành công trình hiệu quả. Bên cạnh đó, người sử dụng cũng cần bổ sung kiến thức và kỹ năng để sử dụng năng lượng hợp lý. Nếu người dùng không hiểu đúng về Hiệu quả năng lượng và nỗ lực của người làm công trình trong quá trình hướng tới vận hành hiệu quả, những nỗ lực và giải pháp thay đổi sẽ trở nên vô nghĩa.
Một công cụ hữu ích để quản lý tiêu dùng năng lượng có thể kể đến Internet vạn vật (Internet of things). Tất cả các dữ liệu từ các thiết bị được kết nối và lưu trữ trên dữ liệu hệ thống đám mây. Các thông số này sẽ được phân tích và so sánh để báo cáo kết quả và đưa ra giải pháp cụ thể cho người dùng. Đối với đơn vị vận hành công trình nhỏ như công trình ở hay trong các tòa nhà, các ứng dụng đo lường năng lượng cũng đã được sử dụng rất nhiều, ví dụ như Energy Elephant, Homer Energy, Fabriq Os,...
