Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông vừa ban hành Kết luận thanh tra về việc quản lý, sử dụng đất; quản lý, bảo vệ rừng, trồng rừng của Công ty Cổ phần đầu tư Phú Gia Phát (Công ty Phú Gia Phát-Thành phố Hồ Chí Minh). Đây là đơn vị được giao gần 1.800ha rừng, đất rừng để thực hiện dự án Quản lý, bảo vệ và trồng rừng phòng hộ tại huyện Krông Nô (tỉnh Đắk Nông) từ năm 2016.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Nông, mặc dù được giao rừng, đất quy hoạch rừng phòng hộ với diện tích lớn nhưng Công ty Phú Gia Phát chưa lập hồ sơ đề nghị giao rừng, cho thuê đất rừng theo quy định; chưa ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án, không quản lý tốt diện tích đất rừng đã trồng. Tại Sở Kế hoạch và Đầu tư không cũng có các hồ sơ liên quan đến nội dung thỏa thuận ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án đầu tư trồng, phục hồi rừng phòng hộ và phục vụ du lịch sinh thái của Công ty Phú Gia Phát.
Từ khi được giao đất, giao rừng vào năm 2016, Công ty Phú Gia Phát quản lý tương đối tốt diện tích đất đã có rừng (hơn 750ha). Tuy nhiên, toàn bộ diện tích đất được UBND tỉnh giao cho Công ty Phú Gia Phát thực hiện trồng rừng đã bị người dân lấn, chiếm canh tác nông nghiệp (chủ yếu trồng cây ngắn ngày) từ trước. Do đó, Công ty Phú Gia Phát không thể triển khai thực hiện trồng rừng đạt diện tích theo Kế hoạch của UBND tỉnh giao và sau khi Công ty thực hiện trồng rừng, gần như toàn bộ diện tích rừng trồng được đã bị người dân phá (nhổ cây, phun thuốc và đốt...).
Cụ thể, năm 2016, Công ty đã tổ chức triển khai trồng rừng được 72,465 ha, tuy nhiên đã bị người dân phá 53,575 ha, còn lại 18,89 ha. Ngoài ra, phần diện tích 20 ha trong dự án Bãi rác chuyển mục đích sang trồng rừng phòng hộ, công ty đã thực hiện trồng rừng được 11,96 ha, diện tích này hiện đang sinh trưởng, phát triển tốt. Năm 2017, Công ty đã tổ chức triển khai trồng rừng được 21,673 ha, tuy nhiên đã bị người dân phá 12,3 ha, còn lại 9,373 ha.
Cũng theo Kết luận thanh tra, ngày 03/6/2016 UBND tỉnh đã giao đất cho Công ty Phú Gia Phát với tổng diện tích là 1.768,6 ha đất rừng phòng hộ thuộc địa bàn xã Buôn Choah và Nam Đà, huyện Krông Nô. Tuy nhiên, qua kiểm tra cho thấy tại Quyết định số 164/QĐ-UBND ngày 27/01/2016 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất năm 2016 huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông thì tổng diện tích đất rừng phòng hộ phân bổ của xã Buôn Choah và Nam Đà chỉ có 1.695,86 ha. Như vậy, đối với diện tích 1.768,6 ha đất rừng phòng hộ được giao cho Công ty Phú Gia Phát có 72,74 ha đất rừng phòng hộ không có trong Kế hoạch sử dụng đất năm 2016 của huyện Krông Nô, vi phạm khoản 1 Điều 52 của Luật Đất đai 20137. Trách nhiệm thuộc về Hội đồng thẩm định nhu cầu sử dụng đất; thẩm định điều kiện nhu cầu sử dụng đất; thẩm định điều kiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đối với các dự án có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.
Việc giao đất cho Công ty Phú Gia Phát, đối với diện tích đất 402,76 ha do UBND huyện Krông Nô đang quản lý trước khi giao cho Công ty Phú Gia Phát. Toàn bộ diện tích 402,76 ha đất rừng phòng hộ tại Tiểu khu 1260 do UBND huyện Krông Nô đang quản lý trước khi giao cho Công ty Phú Gia Phát đã bị người dân lấn, chiếm trong giai đoạn Công ty TNHH MTV Đức Lập quản lý và đã được cơ quan chức năng xác định người dân lấn, chiếm trước ngày 01/7/2014 (ngày Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành), và đang sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp.
Như vậy, theo Sở Tài nguyên và Môi trường, khi UBND tỉnh thu hồi đất của Công ty TNHH MTV Đức Lập giao UBND huyện Krông Nô quản lý, trồng lại rừng thì các hộ dân đang lấn, chiếm đất được UBND huyện giao đất để sử dụng vào mục đích bảo vệ, phát triển rừng phòng hộ và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP8, ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Tuy nhiên, UBND huyện Krông Nô không xem xét việc giao đất cho các hộ dân theo quy định trên mà tổ chức giải phóng mặt bằng thu hồi đất để UBND tỉnh giao đất cho Công ty Phú Gia Phát thực hiện dự án, trong khi phương án giải phóng mặt bằng chưa đảm bảo quyền lợi cho người dân nên không được người dân chấp thuận, khiếu nại và gây xung đột, mất an ninh trật tự tại khu vực. Trách nhiệm thuộc về UBND huyện Krông Nô, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng UBND tỉnh.
Khu vực 1.365,84 ha đất rừng phòng hộ thu hồi của Công ty TNHH MTV Đức Lập, trong diện tích 1.365,84 ha đất rừng phòng hộ do UBND tỉnh thu hồi của Công ty TNHH MTV Đức Lập giao cho Công ty Phú Gia Phát thực hiện Dự án có 570,98 ha đất đã bị người dân lấn, chiếm canh tác nông nghiệp từ trước. Khi thực hiện thu hồi, diện tích này chưa được Công ty TNHH MTV Đức Lập, các cơ quan chức năng rà soát, xác định số hộ dân và thời điểm lấn, chiếm sử dụng đất để có phương án xử lý hợp lý.
Theo điểm a khoản 2 Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP (nêu trên), diện tích các hộ dân lấn chiếm, sử dụng đất trước ngày 01/7/2014 thì được UBND tỉnh chỉ đạo thu hồi đất đã lấn, chiếm để giao cho Ban quản lý rừng quản lý, sử dụng đất, người đang sử dụng đất lấn, chiếm được Ban quản lý rừng xem xét giao khoán bảo vệ, phát triển rừng theo quy định của pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Trường hợp không có Ban quản lý rừng thì người đang sử dụng đất lấn, chiếm được Nhà nước giao đất để sử dụng vào mục đích bảo vệ, phát triển rừng phòng hộ và được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
Tuy nhiên, các Sở, ngành đã tham mưu UBND tỉnh đã thu hồi đất của Công ty TNHH MTV Đức Lập để giao đất cho Công ty Phú Gia Phát thực hiện Dự án, trong khi Công ty Phú Gia Phát không phải là Ban quản lý rừng phòng hộ theo quy định nên không có chức năng giao khoán đất rừng cho các hộ dân. Đồng thời, khi thực hiện thu hồi đất của Công ty TNHH MTV Đức Lập để giao đất cho Công ty Phú Gia Phát, các cơ quan chức năng chưa có biện pháp xử lý việc lấn, chiếm đất của các hộ dân. Trách nhiệm này thuộc về Công ty TNHH MTV Đức Lập, UBND huyện Krông Nô, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng UBND tỉnh.
Ngoài ra, công ty Phú Gia Phát đã tạm ứng tiền trồng rừng nhưng không cung cấp đầy đủ hồ sơ trồng rừng để khấu trừ. Cụ thể, việc ứng và sử dụng kinh phí trồng rừng Công ty Phú Gia Phát đã được tạm ứng với số tiền là 2,9 tỷ đồng (tương đương 9% tổng dự án) để thực hiện dự án trồng và chăm sóc rừng trồng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng. Tuy nhiên, diện tích trồng rừng theo đúng hồ sơ thiết kế đã phê duyệt của Công ty Phú Gia Phát rất thấp (7,73 ha) và Công ty Phú Gia Phát không cung cấp hồ sơ thanh toán các hạng mục chi phí trồng rừng thay thế và khấu trừ tạm ứng theo quy định.
Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Nông cũng xác định Công ty Phú Gia Phát có nhiều vi phạm trong quá trình thực hiện dự án như: tự ý mở đường trong khu vực thực hiện dự án (đất quy hoạch rừng phòng hộ và rừng sản xuất). Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, Ngày 23/3/2018, UBND huyện nhận được Báo cáo số 45/BC-UBND, của UBND xã Nam Đà về việc Công ty Phú Gia Phát tự ý mở đường đi vào đất lâm nghiệp thuộc địa bàn quản lý của UBND xã Nam Đà. Sau khi nhận được báo cáo, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm tra hiện trường và phối hợp giải quyết.
Qua kiểm tra xác định tổng chiều dài tuyến đường do Công ty Phú Gia Phát tự ý mở là 2.353m, trong đó chiều dài tuyến đường nằm trong diện tích đất do UBND xã Nam Đã quản lý là 310 m; chiều dài tuyến đường nằm trong phần diện tích đất đã giao cho Công ty Phú Gia Phát thực hiện Dự án là 2.043m; chiều rộng tuyến đường khoảng 6m. Việc Công ty Phú Gia Phát tự ý mở đường đã được UBND xã Nam Đà lập biên bản, đình chỉ việc Công ty mở đường để xem xét xử lý theo quy định; UBND 9 huyện đã báo cáo UBND tỉnh, và các cơ quan có liên quan xem xét chỉ đạo giải quyết tại Báo cáo số 109/BC-UBND, ngày 27/3/2018.
Việc giao đất với thời hạn 50 năm cho Công ty Phú Gia Phát cũng bị xác định là không đúng quy định của Luật Đất đai và trách nhiệm thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Nông.
Để khắc phục các vi phạm, sai phạm nêu trên, Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Nông kiến nghị Ủy ban Nhân dân tỉnh chỉ đạo làm rõ, xử lý trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan tới việc tham mưu, cho thuê rừng, đất rừng đối với Công ty Phú Gia Phát; chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường điều chỉnh thời hạn giao đất; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn Công ty Phú Gia Phát thực hiện thủ tục thuê rừng theo quy định; Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Đắk Nông thu hồi tiền tạm ứng.
