Ngày 5/11/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 132/NĐ-CP, về các quy định mới về giao dịch liên kết tại Việt Nam. Nghị định 132 sẽ thay thế Nghị định 20 về giá giao dịch liên kết ban hành vào năm 2017.
Tại buổi họp báo công bố những điểm mới của Nghị định 132 do Tổng cục thuế tổ chức ngày 9/11, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế cho biết Nghị định 132 bao gồm 4 Chương, 23 điều, có hiệu lực từ ngày 20/12/2020 và áp dụng cho kỳ tính thuế từ năm 2020 trở đi.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế, Nghị định 132 kế thừa những nội dung đã được quy định tại Nghị định số 20, sửa đổi và bổ sung những nội dung còn thiếu hoặc sửa đổi một số điều để đảm bảo rõ ràng, minh bạch. Nghị định này cũng kế thừa quy định tại Nghị định số 68/2020/NĐ-CP ngày 24/6/2020 sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 8 Nghị định 20/2017/NĐ-CP.
Chính sách này không chỉ là để chống chuyển giá, mà còn thể hiện định hướng chung, quản lý thuế thực hiện tái cơ cấu, lành mạnh hoá thị trường đầu tư, hạn chế bớt những doanh nghiệp vốn mỏng, dựa nhiều vào vốn vay quá mức để mở rộng đầu tư, gây rủi ro cho hệ thống trong dài hạn.
Nghị định 132 mở rộng đối tượng loại trừ áp dụng quy định giới hạn chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Trong khi Nghị định số 20, đối tượng loại trừ áp dụng quy định giới hạn chi phí lãi vay chỉ có tổ chức tín dụng và tổ chức kinh doanh bảo hiểm thì Nghị định 132/2020/NĐ-CP mở rộng thêm đối tượng loại trừ đó là các khoản vay vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vay ưu đãi của Chính phủ thực hiện theo phương thức Chính phủ đi vay nước ngoài cho các doanh nghiệp vay lại; các khoản vay thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia (chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững); các khoản vay đầu tư chương trình, dự án thực hiện chính sách phúc lợi xã hội của Nhà nước (nhà ở tái định cư, nhà ở công nhân, sinh viên, nhà ở xã hội và dự án phúc lợi công cộng khác).
Nghị định 132 quy định mới theo thông lệ quốc tế đảm bảo phù hợp với cam kết khi tham gia diễn đàn BEPS là báo cáo lợi nhuận liên quốc gia nhận được qua hình thức trao đổi thông tin tự động nếu nhà chức trách có thẩm quyền của 2 nước có ký thoả thuận. Người nộp thuế chỉ phải cung cấp cho cơ quan thuế, trong trường hợp nhà chức trách có thẩm quyền của 2 nước không ký thoả thuận. Trong khi đó, Nghị định 20 trước đây quy định người nộp thuế tại Việt Nam có công ty mẹ tối cao tại nước ngoài có nghĩa vụ lưu trữ và cung cấp cho cơ quan thuế báo cáo lợi nhuận liên quốc gia của công ty mẹ tối cao và cùng thời điểm nộp tờ khai quyết toán thuế TNDN.
Về sự "chuyển tiếp" giữa Nghị định 20 và Nghị định 132, có phát sinh câu hỏi cho rằng Nghị định 20 mục đích là chống chuyển giá nhưng lại ảnh hưởng không nhỏ đến các công ty mẹ - con ở Việt Nam, nhưng đến Nghị định 132, vướng mắc này vẫn không được gỡ bỏ khiến chi phí lãi vay khi tính thuế TNDN vô tình cũng bị đánh 2 lần trên cả công ty mẹ và con, dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế.
Trả lời vấn đề này, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế trả lời, cả nước có khoảng 16.500 doanh nghiệp có quan hệ liên kết, 8000 doanh nghiệp phát sinh giao dịch liên kết, trong đó thì khoảng trên 70% là doanh nghiệp ngoại. Theo cam kết WTO, có nguyên tắc cấm phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế trong nước về thuế.
Ông Minh khẳng định: "Chúng ta không có phân biệt doanh nghiệp liên kết với nước ngoài hay trong nước, phải đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch".
Trước đó, liên quan đến tình trạng vấn nạn chuyển giá, Nghị định 20 ra đời với mục đích là chống chuyển giá, tức là chuyển lợi nhuận ra nước ngoài, áp dụng cho các giao dịch liên kết. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã than vướng vì quy định này. Sau đó, Nghị định số 68/2020/NĐ-CP về việc sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 8 Nghị định số 20/2017/NĐ-CP ngày 24/2/2017 của Chính phủ quy định về quản lý thuế đã ra đời để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Theo đó, đã nâng mức khống chế chi phí lãi vay từ 20% lên 30%; cho phép khống chế chi phí lãi vay sau khi đã trừ lãi tiền gửi, tiền vay và mở rộng đối tượng được miễn áp dụng quy định khống chế.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, Nghị định 132 ra đời với nhiều điểm mới nhưng được các chuyên gia nhìn nhận, các quy định không gỡ khó cho doanh nghiệp mà còn tiếp tục siết mạnh doanh nghiệp trong nước.
