Hiện 9/10 dự án đã có ý kiến Bộ Quốc phòng, chỉ còn dự án Hậu Giang - Cà Mau chưa có ý kiến của Bộ Quốc phòng về hướng tuyến đi qua các khu vực đất quốc phòng, dự kiến hoàn thành trước ngày 15/5/2022.
Bên cạnh đó, công tác khảo sát hiện trường địa hình, địa chất, thủy văn tại 12/12 dự án đã hoàn thành. Công tác lập hồ sơ khảo sát vật liệu và bãi đổ thải đang được các đơn vị tư vấn hoàn thiện, dự kiến trước ngày 15/5/2022.
Bộ GTVT cũng đã chấp thuận đợt 1 được 136,3km GPMB, đã thẩm định 483,3km, đạt 619,6km/729km (85%); các đoạn còn lại khoảng 109,4km sẽ thẩm định xong trước ngày 30/6/2022. Đến ngày 30/4/2022, dự án đã bàn giao cho địa phương được 424,8km/729km (58% mặt bằng), dự kiến sẽ bàn giao toàn bộ 619 km vào ngày 15/5/2022.
Công tác khảo sát, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường 12/12 dự án đã có văn bản gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định báo cáo...
Dự án xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 là dự án quan trọng quốc gia, được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017, trước mắt đầu tư 11 dự án thành phần với tổng chiều dài 654km, đi qua địa phận 13 tỉnh gồm: Ninh Bình, Nam Định, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang, Vĩnh Long, với tổng mức đầu tư khoảng 118.716 tỷ đồng, trong đó có 8 dự án đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, 3 dự án đầu tư theo hình thức PPP. Tổng kinh phí GPMB khoảng 12.401 tỷ đồng, diện tích thu hồi khoảng 4.835ha, số hộ dân bị ảnh hưởng là 28.183; tái định cư khoảng 3.690 hộ dân và di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật nằm trong phạm vi GPMB.
Nhìn vào những con số trên để thấy công tác GPMB là công việc có khối lượng, số lượng hộ dân bị ảnh hưởng lớn, tính chất phức tạp trên phạm vi rộng, liên quan đến nhiều chủ thể khác nhau; chính vì vậy công tác GPMB có vai trò quan trọng và thường là nút thắt của dự án, ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án, Bộ GTVT đã chỉ đạo các Ban Quản lý dự án, tư vấn thiết kế phối hợp với các địa phương khu vực tuyến đi qua nghiên cứu kỹ hướng tuyến để tránh các khu dân cư đông đúc, giảm thiểu khối lượng GPMB. Đến nay sau 3 năm triển khai, dự án giai đoạn I vẫn còn khoảng 0,1% chiều dài tuyến còn vướng mặt bằng và một số công trình hạ tầng kỹ thuật hoặc một số hạng mục công trình đã được bồi thường, nhưng chưa được di dời.
Đối với dự án giai đoạn II (2021 - 2025) được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 44/2022/QH15 ngày 11/01/2022, với tổng chiều dài khoảng 729km, đi qua địa phận 12 tỉnh, thành phố, với sơ bộ tổng mức đầu tư 146.990 tỷ đồng theo hình thức đầu tư công, sơ bộ nhu cầu sử dụng đất khoảng 5.481ha, số hộ dân bị ảnh hưởng là 14.983 hộ, số hộ tái định cư khoảng 11.905 hộ; tổng khối lượng vật liệu đắp nền đường cho 12 dự án khoảng 85,94 triệu m3, được chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập, tổ chức triển khai thi công trong năm 2022, cơ bản hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác vận hành từ năm 2026.
So sánh với dự án giai đoạn I, để đảm bảo tiến độ thực hiện giai đoạn II theo tinh thần Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành cơ chế theo thẩm quyền cho phép triển khai đồng thời một số công việc liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngay từ trong giai đoạn chuẩn bị dự án.
Bộ GTVT đã rà soát, tổ chức lập, phê duyệt, bàn giao hồ sơ thiết kế cắm cọc giải phóng mặt bằng cho các địa phương theo từng giai đoạn tùy theo mức độ phức tạp về kỹ thuật của từng đoạn tuyến, cơ bản hoàn thành trước ngày 30/6/2022. Các địa phương khẩn trương thực hiện các công tác liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đảm bảo bàn giao 70% diện tích mặt bằng của các gói thầu xây lắp khởi công cuối năm 2022 và bàn giao toàn bộ diện tích còn lại trong quý II/2023. Đến nay, các Ban Quản lý dự án đã phê duyệt hồ sơ thiết kế cắm cọc GPMB, bàn giao cho địa phương 424,8km/729km.
Như vậy có thể thấy, tính từ thời điểm Quốc hội có chủ trương đầu tư, thời gian để Bộ GTVT hoàn thành bàn giao hồ sơ, cắm cọc GPMB cho địa phương khoảng 5 tháng và thời gian chuẩn bị đầu tư, khởi công dự án khoảng 10 tháng, công tác GPMB sẽ được hoàn tất trong thời gian khoảng 1,5 năm. Đây có thể được coi là bước “đột phá” về thời gian chuẩn bị thực hiện đầu tư dự án.
