Khi những cánh rừng táo mèo trổ bông, Xím Vàng như khoác lên tấm áo trắng, tinh khôi nơi vùng núi rừng thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa. Chỉ cách trung tâm huyện 32km, Xím Vàng là xã vùng cao của huyện Bắc Yên, nơi địa hình đồi núi chia cắt phức tạp với 100% bà con dân tộc Mông sinh sống.
Tiếng dân tộc Mông gọi Sơn Tra là Tu Di, loại cây mọc hoàn toàn tự nhiên xen lẫn cây rừng trên những dãy núi cao 1500 - 2000m. Xím Vàng cũng như các xã vùng cao khác ở Bắc Yên, quanh năm có sương mù bao phủ, thời tiết khắc nghiệt nhưng cây sơn tra vẫn ra hoa, kết trái, mang hương vị đặc trưng. Đây cũng là nơi được coi là một trong những xã có diện tích trồng Sơn Tra lớn nhất huyện Bắc Yên.
Mùa trổ bông, màu hoa táo mèo nhuộm trắng những cánh rừng nằm rải rác trên các dãy núi cao. Sau 9 tháng ra hoa, kết trái, những quả Sơn Tra màu vàng ánh đỏ, mọng nước vào kỳ thu hoạch và trở thành một đặc sản của vùng đất này. Khi đó, bà con dân tộc Mông trong vùng lên rừng thu hái, gùi xuống bán nơi chợ huyện.
Cũng giống như chè shan tuyết ở xã Tà Xùa, nổi tiếng bởi hương vị đậm đà và hương thơm đặc trưng bởi sống ở non cao, khí hậu lạnh, quả Sơn Tra ở Xím Vàng cũng được coi là ngon nhất ở Bắc Yên. Ai lên Bắc Yên vào mùa quả đều không quên mua một vài cân táo mèo làm nguyên liệu, tự tay ngâm cho mình bình rượu táo, thức uống thơm dịu, càng uống càng ngọt càng say.
Những bông hoa táo mèo nở bung trên những thân cành mốc thếch sau nhiều tháng ngủ đông.
Là một trong những nơi có diện tích trồng táo mèo lớn nhất huyện Bắc Yên, khi trổ bông, núi đồi Xím Vàng bừng sáng và ngập tràn màu trắng trong sắc xuân.
Những chùm hoa táo mèo trắng tinh khôi gồm 3-5 bông chụm lại, nở bung trên những thân cành khẳng khiu.
Dưới xuôi, thời gian đo bằng công việc, bằng tuần, bằng tháng còn trên những đỉnh núi cao ở Xím Vàng, nhịp thời gian tính bằng những ngày cây táo mèo ra hoa trắng và những ngày trổ quả xanh.
Đến Xím Vàng vào những ngày ra hoa lộng lẫy của táo mèo, lẫn trong màu xanh của lá non là màu trắng tinh khôi của táo mèo mùa trổ bông.
Đây là thời điểm mà những cánh rừng táo mèo ở Xím Vàng mê hoặc du khách lạc lối đến đây…
… và cũng là thời điểm những vườn cải vàng của bà con dân tộc Mông ở Xím Vàng nở hoa vàng rực, làm nền cho cây táo mèo đơm hoa trong vườn, tạo nên bức tranh đẹp đa sắc nơi miền sơn cước.
Quả táo mèo khi non có màu xanh với một cái cuống to và rất chắc, giúp quả táo mèo không rụng dù gió bão.
Mọc cheo leo trên những dãy núi cao, sau những ngày ra hoa lộng lẫy, mỗi cây táo Mèo cho năng suất tới vài tạ quả và với giá ở thời điểm thu hoạch (7.000-10.000 đồng/kg), mỗi hộ có thể thu về tới vài chục, thậm chí cả trăm triệu đồng.
Quả táo mèo thường chín và rụng vào dịp cuối mùa thu trong những cánh rừng xa bản nên bà con dân tộc Mông thường thu nhặt quả về, bán kiếm thêm thu nhập cho gia đình.
Khí hậu và thổ nhưỡng ở Xím Vàng (Hang Chú) phù hợp để những cánh rừng táo mèo sinh trưởng và thường ra hoa, kết trái dịp cuối tháng Ba, đầu tháng Tư.
Những trái táo mèo vàng ươm, mang về rửa sạch, ngâm cùng với rượu nếp sẽ cho ra thứ rượu táo mèo thơm dịu, càng uống càng ngọt càng say.
Phóng sự ảnh: Trọng Chính
