Bộ Tài chính vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình thanh toán vốn đầu tư phát triển nguồn NSNN và vốn trái phiếu Chính phủ 8 tháng năm 2019. Báo cáo cho thấy, ước thanh toán vốn đầu tư phát triển nguồn NSNN 8 tháng là hơn 161.286 tỷ đồng, đạt 37,92% so với kế hoạch Quốc hội giao và đạt 41,39% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, kết quả giải ngân vốn đầu tư công 8 tháng năm 2019 thấp hơn so với cùng kỳ năm 2018 (cùng kỳ năm 2018, giải ngân 8 tháng đạt 44,24% kế hoạch Quốc hội giao và 45,57% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).
Trong đó, các tỉnh Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Phú Yên, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Chính sách Xã hội… là những bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 70%.
Bên cạnh đó vẫn còn 29 bộ, ngành và 18 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 40% như: Bộ Ngoại giao, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Y tế, Ngân hàng Nhà nước, tỉnh Cao Bằng, Yên Bái, Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Hà Nội, TP.HCM…
Giữa tháng 8 vừa qua, Bộ Tài chính cũng đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo về tình hình giải ngân và kiến nghị một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công.
Theo Bộ Tài chính, nguyên nhân chính dẫn tới việc chậm giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công tại các Bộ, ngành, địa phương đó là một số chủ đầu tư chưa lường trước được các yếu tố tác động nên xây dựng kế hoạch vốn chưa sát với khả năng thực hiện của các dự án, dẫn đến nhiều dự án được giao kế hoạch vốn lớn hơn nhiều so với khả năng thực hiện.
Vì vậy kết thúc năm dự án không giải ngân hết kế hoạch được giao, phải cắt giảm hoặc chuyển nguồn sang năm sau; Một số dự án không có khả năng thực hiện vẫn được đăng ký và giao kế hoạch vốn nên không thể giải ngân; Công tác phân bổ kế hoạch vốn còn chậm, giao nhiều lần chưa phù hợp với yêu cầu tiến độ các dự án; Việc điều chỉnh kế hoạch vốn giữa các dự án còn chưa kịp thời gây khó khăn cho công tác giải ngân…
Bên cạnh đó giải ngân vốn đầu tư công chậm còn do các vướng mắc liên quan đến giai đoạn triển khai và thực hiện kế hoạch, như: Một số chủ đầu tư chưa chú trọng đến công tác lựa chọn tư vấn lập hồ sơ cũng như công tác rà soát, kiểm tra hồ sơ, dẫn đến chất lượng hồ sơ có nhiều nội dung phải sửa đổi, hiệu chỉnh…
Điều này làm kéo dài thời gian thẩm định, trình phê duyệt và triển khai thủ tục tiếp theo. Nhiều dự án chưa có kế hoạch chuẩn bị trước nên khi triển khai thực hiện còn vướng về quy hoạch, đền bù, giải tỏa dẫn đến kéo dài thời gian lập dự án.
Vướng mắc trong công tác đấu thầu cũng là nguyên nhân gây chậm giải ngân vốn đầu tư công. Hiện nay để có đủ thủ tục có thể giải ngân được vốn cho một dự án khởi công mới phải mất khoảng 04 đến 06 tháng mới có thể ký kết hợp đồng và khởi công xây dựng. Do vậy, các dự án, gói thầu mới thường chưa có khối lượng thực hiện trong nửa đầu năm kế hoạch, gây ảnh hưởng tới tiến độ triển khai kế hoạch vốn trong năm.
Ngoài ra, một “nút thắt” lớn đối với việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư công phải nhắc tới là các vướng mắc, tồn tại trong công tác giải phóng mặt bằng. Ở các tỉnh, thành phố, công tác giải phóng mặt bằng đều gặp nhiều khó khăn và chậm do các vấn đề liên quan tới việc xác định giá đền bù.
Để đốc thúc các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, Bộ Tài chính đã đề nghị các Bộ, ngành, địa phương thực hiên nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công điện số 1042/CĐ-TTg ngày 21/8/2019.
Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương thu hồi vốn ứng trước ngay khi được giao kế hoạch vốn năm. Đối với vốn tạm ứng hợp đồng, những khoản tạm ứng hợp đồng không thực hiện đúng thời gian quy định, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương có biện pháp xử lý số dư tạm ứng quá hạn chưa thu hồi, nghiệm thu khối lượng hoàn thành để thu hồi vốn tạm ứng hợp đồng đúng quy định.
Để kịp thời xử lý đối với kế hoạch vốn còn lại các tháng cuối năm, các bộ, ngành, địa phương trước ngày 10/10/2019 phải báo cáo danh mục dự án có tỷ lệ giải ngân đến hết ngày 30/9/2019 đạt dưới 50%; Đồng thời, làm rõ nguyên nhân giải ngân thấp, khả năng triển khai đến hết năm 2019 và đề xuất phương án cắt giảm…
Đối với các dự án đã hoàn thành, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung tháo gỡ các thủ tục còn vướng mắc, sớm hoàn thiện thanh quyết toán để giải ngân phần vốn còn lại của các dự án. Khi có khối lượng hoàn thành cần làm ngay thủ tục kiểm soát chi, gửi đơn rút vốn để Bộ Tài chính kịp thời gửi nhà tài trợ; theo dõi sát tiến độ từng dự án kịp thời có đề xuất điều chỉnh kế hoạch vốn phù hợp.
Tại công điện số 1042/CĐ-TTg ngày 21/8/2019, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính chuẩn bị các nội dung cần thiết để ngay trong nửa cuối tháng 9 năm 2019 tổ chức Hội nghị trực tuyến cả nước về các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2019 do Thủ tướng Chính phủ chủ trì với các bộ, cơ quan và địa phương.
