Kinh tế toàn cầu đang ở giai đoạn hết sức khó khăn. Việt Nam cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó. Từ cuối 2022 kinh tế Việt Nam đã có dấu hiệu khủng hoảng bắt đầu từ những khó khăn, áp lực ngày càng đè nặng lên các doanh nghiệp Việt Nam. Số liệu của Tổng cục thống kê chỉ trong 5 tháng đầu năm đã có hơn 88.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 22,6% so với cùng kỳ 2022. Còn theo NHNN, đến hết tháng 6/2023 hạn mức tín dụng sử dụng mới trên 4,7% bằng đúng một nửa so với cùng kỳ năm trước. Trong khi hạn mức tín dụng cả năm là 14%.
Điều đó cho thấy cả nền kinh tế đang rất khó khăn, dòng tiền không vào được các doanh nghiệp, để đạt được mức tín dụng 14% Ngân hàng nhà nước đề ra, các ngân hàng sẽ phải xuất ra cho các doanh nghiệp khoảng 1,1 triệu tỷ đồng – một con số quá lớn!
Trong bối cảnh đó chúng ta phải ghi nhận sự đồng cảm và quyết liệt hỗ trợ của Chính phủ bằng hàng loạt các biện pháp cụ thể, thể hiện qua hàng loạt Nghị định, Nghị quyết, công điện của Thủ tướng Chính phủ để xử lý nhiều vấn đề từ giãn nợ trái phiếu, điều chỉnh lãi suất ngân hàng, định giá đất, giảm thuế, phí và tháo gỡ hàng loạt vấn đề khác cho môi trường kinh doanh…
Dưới góc độ một doanh nghiệp đầu tư bất động sản và Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam tôi xin chia sẻ một vài ý kiến đóng góp vào việc làm thế nào để hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi và tăng trưởng.
Thúc đẩy, khuyến khích huy động được mọi nguồn lực xã hội vào đầu tư phát triển để tạo công ăn việc làm
Có thể thấy ở Việt Nam, bất động sản có một vai trò cực kỳ quan trọng trong đối với nền kinh tế, nó có tác động dẫn dắt, thúc đẩy hàng loạt các chuyên ngành khác cùng phát triển, từ thi công xây lắp, sản xuất xi măng, thép, các loại vật liệu xây dựng, các trang thiết bị… Tuy nhiên, hiện nay bất động sản đang chững lại thậm chí còn gọi là đóng băng vì vậy các chuyên ngành kinh tế liên quan cũng đều rất khó khăn.
Hiệp hội Thép thông báo tiêu thụ thép 06 tháng đầu năm giảm 20%, xi măng cũng giảm 10% mặc dù là trong 2-3 năm trở lại đây Chính phủ đã đẩy mạnh hết sức quyết liệt đầu tư công đặc biệt là các dự án hạ tầng kỹ thuật nên còn kéo lại được sự cân bằng phần nào cho thị trường đồng thời cũng tạo công ăn việc làm cho ngành xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng.
Nhưng chúng ta cũng phải thấy được vấn đề là nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách đang sụt giảm nghiêm trọng đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản. Số lượng các dự án triển khai trong 2023 giảm hẳn cả về số lượng và quy mô. Theo số liệu thống kê vốn đầu tư nhà nước tăng 12,6% trong 06 tháng 2023 nhưng vốn khu vực tư nhân chỉ tăng 2,4% và khu vực FDI chỉ tăng 3,8%. Nếu trừ chỉ số lạm phát 3,2% thì tổng vốn đầu tư toàn xã hội chỉ còn 4,7% chưa bằng một nửa cùng kỳ năm trước (9,2%).
Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Theo đánh giá của các chuyên gia nguyên nhân chủ yếu là pháp lý vướng mắc không giải quyết được do sự thiếu đồng bộ của hệ thống văn bản pháp luật . Sự chồng chéo, xung đột của các luật hiện hành được các chuyên gia và cơ quan truyền thông thậm chí trong diễn đàn Quốc hội đều được phân tích mổ xẻ rất nhiều.
Nhưng giải pháp nào để khắc phục triệt để căn bệnh này thì dường như vẫn chưa có! Chúng ta từng có dự định đưa ra khái niệm một luật sửa nhiều luật hoặc một nghị định sửa nhiều nghị định nhưng dường như những giải pháp này vẫn chưa tìm được lối ra cho căn bệnh trầm kha “xung đột pháp lý của các luật hiện hành”, thậm chí có những xung đột giữa các luật do cùng một bộ soạn thảo cũng có những điểm mâu thuẫn.
Chúng tôi cho rằng cần có một cơ quan chuyên trách đủ chuyên sâu của Quốc hội rà soát các văn bản pháp lý trước khi trình Quốc hội để gạt bỏ những chồng chéo xung đột trong các luật, đặc biệt giữa Luật Đất đai và các luật khác đang chuẩn bị sửa mới lại trong dịp này.
Ngoài ra các ban soạn thảo và các cơ quan chuyện trách của Quốc hội cũng cần lắng nghe một cách thật sự để tiếp thu các đề đạt, kiến nghị, thắc mắc của các Hiệp hội doanh nghiệp cũng như các doanh nghiệp trong quá trình xây dựng luật tránh việc chỉ nghe hình thức. Có như vậy chúng ta mới hoàn chỉnh sớm được khung pháp lý để thúc đẩy, động viên được nguồn lực xã hội vào đầu tư phát triển để tạo ra công ăn việc làm và tăng trưởng kinh tế.
Có chính sách, cơ chế để khuyến khích kích cầu hợp lý cho toàn bộ nền kinh tế
Kinh tế khó khăn, doanh nghiệp khó khăn từ đó thu nhập của người dân cũng có khó khăn nên các chỉ tiêu đều sụt giảm, so sánh cầu tiêu dùng của 06 tháng đầu năm 2023 cũng đều giảm gần 2% so với cùng kỳ năm trước, thanh khoản của thị trường bất động sản cũng sụt giảm mạnh, tỉ lệ hấp thụ rất thấp mặc dù nguồn cung rất hạn chế. Do cầu tiêu dùng sụt giảm nên các doanh nghiệp từ sản suất đến dịch vụ đều phải gồng mình cầm cự. Nhiều công ty phải thu hẹp quy mô sản xuất, giãn bớt người, nhiều cửa hàng đóng cửa – một tình trạng xưa nay hiếm gặp là nhiều cửa hàng mặt phố ở các quận trung tâm của các thành phố lớn phải đóng cửa, nhiều toà văn phòng có diện tích bỏ trống! Đây là tình trạng cần nhìn vào thực chất, chưa bao giờ có trường hợp như vậy.
Để khắc phục tình trạng này Chính phủ đã rất quyết liệt điều hành kiên quyết chỉ đạo hạ lãi suất. Chỉ trong vòng 01 tháng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước phải phấn đấu hạ lãi suất cho vay từ 1,5% - 2%. Với các biện pháp điều hành quyết liệt để hạ lãi suất cho vay về ngưỡng 8%/năm và các giải pháp khoan sức dân như giảm thuế VAT 2%, giảm phí kiểm định phương tiện cơ giới, tăng lương hưu cho CBNV….thể hiện sự cố gắng của Quốc hội, Chính phủ. Nhưng chúng tôi cho rằng cần có thêm những biện pháp cụ thể hơn về miễn giảm thuế phí để tăng cầu tiêu dùng mạnh hơn nữa đồng thời lấy lại niềm tin của xã hội và giới đầu tư.
Đơn cử về bảo hiểm xã hội và phí công đoàn, doanh nghiệp xây dựng rất nhất trí tuy nhiên có một đề xuất về bảo hiểm xã hội. Trong ngành xây dựng 60-70% là lao động thời vụ, lao động nông nhàn ra thành phố làm việc trong 1 tháng hoặc 1 vài tháng rồi lại về quê nhưng vẫn phải đóng bảo hiểm xã hội. Đây là kinh phí mà họ không được hưởng quyền lợi. Các doanh nghiệp xây dựng đã có kiến nghị về vấn đề này nhưng vẫn chưa được ghi nhận đúng vấn đề.
Về chính sách tín dụng cũng cần cân nhắc trong lúc môi trường kinh doanh đang có nhiều khó khăn. Vừa qua Ngân hàng ra Nghị định 06 xiết lại điều kiện cho vay. Đồng ý các NHTM cũng phải đảm bảo tính lành mạnh cho hệ thống của mình nhưng có nên xiết ở thời điểm này hay không? Theo chúng tôi, thời điểm này xiết tín dụng và cả điều kiện cho vay là không nên. HoREA cũng đã có văn bản kiến nghị với Chính phủ bỏ Nghị định 06 của NHNN.
Hiện thị trường bất động sản không chỉ mắc về lãi suất cho người mua nhà quá cao mà tâm lý thị trường cả người mua và người bán đều có những băn khoăn ngại ngần về những chính sách ta có thể ban hành ví dụ: đánh thuế bất động sản thứ 2 – những chính sách như vậy cần cân nhắc kỹ về cả thời điểm ban hành và những quy định cụ thể vì sẽ tác động rất mạnh vào thị trường bất động sản trong khi chúng ta đang dùng mọi biện pháp để tháo gỡ, phục hồi!
Tâm lý của các chủ đầu tư cũng đang phân vân ngần ngại trong tâm trạng chờ đợi các khung pháp lý mới vì vậy chưa tạo được sự chuyển biến trong môi trường đầu tư.
Tổng thể trong gian đoạn hiện nay cần việc nới lỏng chính sách tài khoá, kích cầu tiêu dùng đồng thời cố gắng giảm các khoản phí, thuế cho các doanh nghiệp và người dân để tạo tâm lý cho thị trương. Qua thời gian khủng hoảng, Quốc Hội và Chính Phủ có thể điều chỉnh cân đối lại.
Tập trung kiểm tra rà soát để tháo bỏ mọi rào cản trong môi trường kinh doanh
Về vấn đề này Chính Phủ tử những khoá trước đã tiến hành xoá bỏ các giấy phép con, tuy nhiên hiện nay các rào cản trong môi trường kinh doanh của chúng ta vẫn còn rất nặng nề. Vừa qua Bộ Kế hoạch đầu tư và Viện Nghiên cứu kinh tế chính trị (CIEM) đã tổ chức hội thảo vấn đề này cũng đã chỉ ra rất nhiều bất cập. Theo CIEM thời điểm này khi thực hiện rà soát, đánh giá cải cách về điều kiện kinh doanh thời gian qua so với 2019 không hề có chuyển biến tốt hơn. Các doanh nghiệp bị ách tắc, phiền hà về thủ tục hành nghề đăng ký kinh doanh có điều kiện, nhiều thủ tục phát sinh một cách tự phát (có thể một số Sở/Ngành cũng đưa ra những quy định cho các doanh nghiệp phải thực hiện).
Những vướng mắc về rào cản trong kinh doanh thậm chí làm nhiều nhà đầu tư nước ngoài e ngại vào Việt Nam. Vấn đề là để tháo bỏ được những rào cản trong môi trường kinh doanh của chúng ta: cần sớm rà soát lại các quy định chúng ta đang áp dụng ở mọi ngành kinh tế và kiên quyết cắt bỏ các thủ tục hành chính và phải quy định cấp thẩm quyền nào mới được đưa ra các quy định để yêu cầu doanh nghiệp thực hiện.
Chúng tôi nghĩ rằng với những biện pháp hết sức quyết liệt của Chính Phủ cùng với sự đồng thuận của toàn xã hội. Kinh tế của chúng ta sẽ sớm liên tục để trở thành một cường quốc trong khu vực.
