Lời tòa soạn:
Năm 2018, vụ cháy chung cư Carina Plaza tại quận 8 (TP.HCM) khiến 13 người tử vong đã để lại nỗi đau và sự ám ảnh trong dư luận cũng như rất nhiều người dân sống ở chung cư. Sự việc này giống như một hồi chuông cảnh báo cho việc không đầu tư một cách nghiêm túc và bài bản cho hệ thống PCCC tại các chung cư cao tầng và coi thường tính mạng cư dân của các chủ đầu tư.
Tại Hà Nội, đầu năm 2019, cơ quan chức năng thành phố đã tổ chức kiểm tra hơn 1.500 cơ sở, qua đó phát hiện 74 cơ sở không đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn. Đáng chú ý, trong danh sách này có nhiều công trình chung cư, nhà cao tầng đã hoàn thiện và bàn giao cho người dân vào sinh sống.
Câu chuyện về mất an toàn trong PCCC ở chung cư đã không còn là câu chuyện mới nhưng bất chấp những cảnh báo của cơ quan chức năng và báo chí, truyền thông, nhiều chủ đâu tư vẫn xây dựng dự án theo kiểu "đem con bỏ chợ", chỉ xây dựng các tòa nhà mà không hoàn thiện hệ thống PCCC. Những dự án này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, đe dọa sự an toàn của hàng nghìn cư dân trong mỗi tòa nhà.
Trên tinh thần nghiên cứu, thông qua khảo sát, tìm hiểu một số dự án chung cư còn tồn tại những vi phạm, Reatimes khởi đăng tuyến bài: Bài học về việc đảm bảo PCCC chung cư nhìn từ dự án 317 Trường Chinh mong muốn đưa đến cho độc giả những góc nhìn khách quan về vấn đề này.
Cần kiểm tra việc sử dụng điện đúng mục đích hay không?
Dự án 317 Trường Chinh hiện chưa được cơ quan cảnh sát PCCC nghiệm thu đủ điều kiện về PCCC. Theo quy định tại khoản 2 điều 17 Nghị định 79/2014, Dự án 317 Trường Chinh thuộc trường hợp phải được cơ quan cảnh sát PCCC kiểm tra nghiệm thu về PCCC trước khi đưa vào sử dụng. Nghiệm thu về PCCC bao gồm nghiệm thu từng phần, từng giai đoạn, từng hạng mục và nghiệm thu bàn giao, riêng đối với các bộ phận của công trình, phương tiện giao thông cơ giới có yêu cầu đặc biệt về bảo đảm an toàn PCCC khi thi công bị che khuất, thì phải được nghiệm thu trước khi tiến hành các công việc tiếp theo.
Vậy nhưng, theo ghi nhận, Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư Xây dựng Tân Hồng Hà (Công ty Tân Hồng Hà) đang ngang nhiên cho nhiều hộ dân vào ở và một số doanh nghiệp thuê văn phòng làm việc trong công trình tòa nhà 24 tầng.
Nguy hiểm hơn, bên trong công trình chung cư 24 tầng còn tổ chức kinh doanh siêu thị, nhà hàng ăn uống tập trung đông người. Tại khu vực hầm tòa nhà, Công ty Tân Hồng Hà còn kinh doanh dịch vụ trông giữ xe cho khách bên ngoài tòa nhà, số lượng hàng trăm xe máy. Nếu quan sát kỹ, nhiều người không khỏi giật mình khi thấy tất cả những loại hình kinh doanh trên đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ rất lớn.
Trước đó ngày 14/10/2019, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Tân Hồng Hà, mức xử phạt 80.000.000 đồng. Hành vi vi phạm là “Đưa nhà, công trình vào hoạt động, sử dụng khi chưa tổ chức nghiệm thu về PCCC”.
Đồng thời quyết định nêu rõ, chậm nhất là 10 ngày kể từ khi nhận được quyết định xử phạt, Công ty Tân Hồng Hà phải khắc phục và chấm dứt ngay hành vi vi phạm. Hai ngày sau (tức ngày 16/10/2019), Trưởng Phòng Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn - Công an TP. Hà Nội đã ban hành Quyết định số 69/QĐTĐC-PC07, về việc tạm đình chỉ hoạt động đối với công trình trên.
Đến ngày 28/10/2019, Công an TP. Hà Nội đã gửi Công văn số 8335/CAHN-PC07 đến Công ty Điện lực Đống Đa, nội dung về việc không cấp điện sử dụng đối với công trình vi phạm quy định về PCCC tại 317 Trường Chinh.
Chiều ngày 3/8/2020, tại trụ sở của Công ty điện lực Đống Đa, đại diện Tổng Công ty điện lực Hà Nội cùng phía Công ty điện lực Đống Đa đã có buổi làm việc với Công ty Linh Anh.
Trước ý kiến phản ánh về dấu hiệu vi phạm về việc sử dụng điện tại Dự án 317 Trường Chinh, ngày 19/11/2019, đoàn kiểm tra của Công ty Điện lực Đống Đa do ông Phan Huy Hoàng - Phó Giám đốc dẫn đầu, đã có mặt tại Chung cư 317 Trường Chinh. Quá trình kiểm tra, đoàn công tác ghi nhận tại nhiều tầng căn hộ, công tơ điện đã dùng hàng nghìn số điện. Đại diện Công ty Tân Hồng Hà cũng thừa nhận đã có hơn chục hộ dân vào ở tại chung cư này, mặc dù tòa nhà chưa được cơ quan có thẩm quyền nghiệm thu về PCCC.
Ngày 2/12/2019, Công ty Điện lực Đống Đa đã gửi văn bản số 2090/PC DONGDA-DDN, về việc tạm ngừng cấp điện tại số 317 Trường Chinh. Thế nhưng, gần 8 tháng trôi qua, không hiểu vì lý do gì mà mọi hoạt động bên trong tòa chung cư 24 tầng vẫn diễn ra bình thường. Lo ngại nguy cơ xảy ra cháy nổ ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản của người dân, Công ty TNHH Hợp tác và Đầu tư bất động sản Linh Anh (Công ty Linh Anh, đơn vị ký Hợp đồng mua bán các căn hộ của tòa chung cư 24 tầng) tiếp tục có đơn gửi Tổng Công ty điện lực Hà Nội và Công ty điện lực Đống Đa.
Chiều ngày 3/8/2020, tại trụ sở của Công ty điện lực Đống Đa, đại diện Tổng Công ty điện lực Hà Nội cùng phía Công ty điện lực Đống Đa đã có buổi làm việc với Công ty Linh Anh. Tại buổi làm việc, phía điện lực Đống Đa cho rằng, việc ký hợp đồng cung cấp điện với Công ty Tân Hồng Hà là đúng thẩm quyền và quy định. Việc cấp điện căn cứ theo văn bản đề nghị của UBND quận Thanh Xuân, mục đích cấp điện là để Công ty Tân Hồng Hà hoàn thiện các hạng mục nghiệm thu PCCC.
Quá trình làm việc, phía Công ty Linh Anh đã yêu cầu ngành điện lực Hà Nội cung cấp công văn của UBND quận Thanh Xuân, đề nghị cấp điện cho Công ty Tân Hồng Hà để thực hiện việc hoàn thiện nghiệm thu PCCC. Tuy nhiên, phía Công ty điện lực Đống Đa cho biết, sẽ trả lời Công ty Linh Anh bằng bản những nội dung liên quan đến công văn này.
Vai trò của Công ty Linh Anh tại dự án là gì?
Hồ sơ cho thấy, theo Quyết định số 9603/QĐ-UBND ngày 29/12/2004 của UBND TP. Hà Nội, Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư dự án Quốc tế (Công ty ICC) là chủ đầu tư dự án Khu Siêu thị, văn phòng giao dịch, thương mại và nhà ở tại địa chỉ 317 Trường Chinh, quận Thanh Xuân, TP. Hà Nội (Chung cư 317 Trường Chinh).
Về vai trò của Công ty Linh Anh, đây đơn vị đã mua toàn bộ các căn hộ tại Chung cư 317 Trường Chinh thông qua việc ký kết hợp đồng Hợp tác số 02/2015/HĐHT/THH-LA với Công ty Tân Hồng Hà. Hiện nay, nhà thầu thi công là Công ty Tân Hồng Hà đang xảy ra vướng mắc liên quan đến việc xác định là đồng chủ đầu tư và bán căn hộ thuộc dự án.
Tuy nhiên theo phản ánh, phía Công ty Tân Hồng Hà đã ký hợp đồng mua bán với nhiều khách hàng và cho người dân vào ở. Liên quan đến những nội dung này, phía Công ty Linh Anh cũng đã có đơn thư gửi các cơ quan công an và Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ có chỉ đạo giải quyết, xác minh làm rõ.
Xác nhận với PV, đại diện Công ty điện lực Đống Đa cho biết, hiện đơn vị nay đang ký hợp đồng cung cấp điện với Công ty Tân Hồng Hà. Công ty điện lực Đống Đa cho rằng, việc ký hợp đồng cung cấp điện với Công ty Tân Hồng Hà là đúng quy định pháp luật. Trước đó, đơn vị này đã nhận được văn bản của UBND quận Thanh Xuân, đề nghị cấp điện cho Công ty Tân Hồng Hà với mục đích hoàn thiện các hạng mục PCCC tại Dự án 317 Trường Chinh.
“Quận Thanh Xuân có văn bản đề nghị cấp điện từ tháng 6,7,8/2020 để phục vụ công tác hoàn thiện công tác PCCC, nó hợp lý thì chúng tôi phải cấp điện. Trước đây họ (Công ty Tân Hồng Hà – PV) đã sử dụng nguồn điện cấp cho các hộ dân và chúng tôi đã lập biên kiểm tra, đang làm việc để xử lý vi phạm về giá. Khi cấp điện, họ đã cam kết với công an quận, công an phường và điện lực. Nếu báo chí cung cấp căn cứ việc công ty cấp điện cho dân từ nguồn điện của Công ty điện lực Đống Đa, chúng tôi sẽ cắt điện bất cứ lúc nào”, đại diện Công ty điện lực Đống Đa thông tin.
Ngoài ra, phía Công ty điện lực Đống Đa cũng cho rằng, về quản lý nhân khẩu, trật tự ở địa bàn thì là trách nhiệm quản lý của chính quyền địa phương. “Công ty Tân Hồng Hà có cho người dân vào ở hay không, việc này cũng là trách nhiệm của chính quyền địa phương kiểm tra, xử lý”, đại diện Công ty điện lực Đống Đa nói.
Tuy nhiên, điều đáng nói là theo ghi nhận, trong suốt một thời gian dài công trình tòa chung cư 24 tầng có nhiều hộ dân vào ở và chính quyền địa phương cũng xác nhận việc này, thế nhưng phía Công ty điện lực Đống Đa đã không tiến hành kiểm tra, phát hiện vi phạm (nếu có) trong việc sử dụng điện sai mục đích và đưa ra biện pháp xử lý.
Thiết nghĩ, để loại bỏ nguy cơ xảy ra cháy nổ và nguy hiểm đến an toàn tính mạng của người dân, chính quyền Hà Nội trong đó có ngành điện lực và cấp quản lý Nhà nước cần nhanh chóng vào cuộc kiểm tra. Đồng thời có biện pháp xử lý triệt để, tránh để những thiệt hại về con người và tài sản có thể xảy ra bất cứ lúc nào, tại công trình chưa được nghiệm thu về PCCC tại địa chỉ 317 Trường Chinh.
Với rất nhiều vụ cháy đã từng xảy ra ở nước ta thì trách nhiệm đều có thể đến từ 3 phía. Đó có thể là sự quản lý lỏng lẻo của nhà quản lý, sự thờ ơ thiếu trách nhiệm của chủ đầu tư, là ý thức bảo vệ mình kém của cư dân. Tuy đã có nhiều vụ cháy xảy ra nhưng hậu quả chưa thực sự nghiêm trọng, khiến người ta chỉ ồn ào ít hôm rồi đâu lại hoàn đó, vẫn rất nhiều nhà chung cư chưa nghiệm thu PCCC và người dân lại vô tư vào ở.
Trước hết, tôi nghĩ rằng chủ đầu tư quá coi trọng lợi nhuận, khinh thường chế tài xử phạt nên mới bất chấp như vậy. Có những chủ đầu tư xây dựng rất nhiều công trình chung cư, trong đó số chung cư bị vi phạm PCCC chiếm số lượng không hề nhỏ song họ vẫn “coi như không”. Phải chăng họ nghĩ mình có tiền thì có quyền nên mới dám “thờ ơ” như vậy?
Về phía người dân, vì tác động của xã hội mà ý thức bảo vệ tính mạng chưa cao. Nhiều người dân mua được căn nhà là cả một sự cố gắng mưu sinh, vay mượn nên đành “ngậm bồ hòn" nghĩ: “Cứ có nhà ở là tốt”, hay đơn thuần họ có niềm tin rằng chung cư này đã được nghiệm thu PCCC ban đầu nên chủ đầu tư mới bàn giao. Và một cuộc "tự thỏa thuận" ngầm giữa cư dân và chủ đầu tư được diễn ra bất chấp nguy cơ rủi ro lớn có thể xảy ra sau đó.
Đại tá, PGS. TS. Ngô Văn Xiêm, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học PCCC
Thủ tục hoàn thiện công tác nghiệm thu hệ thống PCCC của tòa nhà cần có: Giấy chứng nhận thẩm duyệt về PCCC và biên bản kiểm tra thi công về PCCC của cơ quan Cảnh sát PCCC; Báo cáo của chủ đầu tư, chủ phương tiện về tình hình kết quả thi công, kiểm tra, kiểm định, thử nghiệm và nghiệm thu các hệ thống, thiết bị và kết cấu PCCC; Văn bản, chứng chỉ kiểm định thiết bị, phương tiện PCCC đã lắp đặt trong công trình; Biên bản thử nghiệm và nghiệm thu từng phần và tổng thể các hạng mục, hệ thống PCCC; Các bản vẽ hoàn công hệ thống PCCC và các hạng mục liên quan đến PCCC; Tài liệu, quy trình hướng dẫn vận hành, bảo dưỡng các thiết bị, hệ thống PCCC của công trình, của phương tiện; Văn bản nghiệm thu các hạng mục, hệ thống, thiết bị kỹ thuật khác có liên quan đến PCCC.
Theo tôi, nếu như chủ đầu tư thực hiện đúng các quy định về hồ sơ và công tác thẩm định như trên thì việc nghiệm thu sẽ không gặp khó khăn gì. Ngược lại, chủ đầu tư không đáp ứng đủ các nội dung thì sẽ gặp khó khăn khi các cơ quan chức năng yêu cầu buộc phải thực hiện theo đúng cam kết.
Ông Phùng Hồng Sơn, Giám đốc Ban quản lý Tòa nhà Hong Ha Center
Nếu tuân thủ theo đúng quy trình, đúng các chính sách quy hoạch và pháp luật thì xác suất xảy ra những rủi ro sẽ hạn chế. Hiện tại ở Việt Nam, các chính sách pháp luật cơ bản đã đồng bộ và nhất quán, đầy đủ. Tuy nhiên, nhiều người lại cố tình lách luật vì tư lợi riêng.
Trước khi đưa vào triển khai công trình, các bản vẽ thiết kế công trình chung cư đã được phê duyệt và thẩm định. Quá trình thẩm định cho biết các tiêu chí về mặt thiết kế và kỹ thuật đã đáp ứng đúng với nguyên tắc đảm bảo PCCC ở chung cư chưa. Sau khâu này, thiết kế mới được đưa vào giai đoạn triển khai. Nhưng khi đưa vào thực hiện triển khai, quá trình thi công có thể bóp méo bản vẽ khiến các tiêu chí bị sai lệch.
Quan trọng nhất là việc kiểm soát, thanh tra trong quá trình xây dựng thường xuyên và nghiệm thu công trình buộc phải chặt chẽ nếu không sẽ tạo ra một sản phẩm chưa đủ đáp ứng các quy định trong luật.
KTS. Lê Tuấn Long
