Theo Bộ trưởng, Luật Đầu tư công và kế hoạch đầu tư công trung hạn lần đầu tiên được áp dụng và trải qua hơn 2 năm thực hiện đã đạt được một số kết quả tích cực.
Tuy nhiên, vẫn còn một số bất cập, vướng mắc cần được đánh giá tổng thể và tiếp tục hoàn chỉnh theo hướng vừa quản lý chặt chẽ, hiệu quả đầu tư công, tránh dàn trải, lãng phí, thất thoát và nợ đọng xây dựng cơ bản. Đồng thời, phải tạo được thuận lợi là đơn giản hóa thủ tục hành chính để đẩy nhanh việc giao vốn giải ngân và phát huy hiệu quả.
Mặc dù, kế hoạch vốn ngân sách nhà nước không bao gồm trái phiếu Chính phủ năm nay đã được giao ngay từ đầu năm và đạt ngay 93% trước 31/12 nhưng tốc độ giải ngân thấp, hết 9 tháng mới đạt 54%. Vốn trái phiếu Chính phủ cũng giao chậm và chưa đủ thời gian để giải ngân, chủ yếu là giao chậm vốn trái phiếu Chính phủ, còn vốn ngân sách nhà nước thì giao đúng và kịp.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng.
Nguyên nhân chậm giao vốn trái phiếu Chính phủ là do đặc thù của nguồn vốn trái phiếu Chính phủ là chỉ được phân bổ cho các dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ, tức là phải nằm trong danh mục sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ được Quốc hội thông qua, không được điều hòa sang các nguồn tiền khác.
Trong khi đó năm 2017 phải làm 2 việc song song, đó là vừa giao kế hoạch trung hạn và vừa giao kế hoạch hàng năm nên đã gặp nhiều lúng túng trong khâu chuẩn bị dự án. Mất nhiều thời gian khi hoàn thành các thủ tục đầu tư đối với các dự án khởi công mới.
Về khách quan là do phải thực hiện các quy định chặt chẽ hơn của Luật Đầu tư công trong bối cảnh chưa quen với các quy định mới nên còn nhiều bất cập cũng như lúng túng. Về chủ quan thì bên cạnh việc chưa tích cực đẩy nhanh tiến độ thực hiện các trình tự, thủ tục cần thiết của các cơ quan liên quan còn có trách nhiệm của các cơ quan tổng hợp đó là còn nể nang, chưa đôn đốc kịp thời, thiếu kiên quyết.
Công tác dự kiến kế hoạch nguồn vốn trái phiếu Chính phủ đầu năm còn nhiều hạn chế, dự kiến chưa sát với thực tế. Việc chuẩn bị các dự án đủ điều kiện để phân bổ giao vốn không đồng đều giữa các bộ, ngành, địa phương nên xảy ra tình trạng chờ đợi lẫn nhau để tổng hợp và phải giao thành nhiều đợt để đáp ứng yêu cầu của các bộ, ngành địa phương.
Về nguyên nhân giải ngân thấp, về chủ quan là do việc giao vốn chậm cũng là một nguyên nhân, nhưng đó không phải là nguyên nhân chủ yếu, vì cơ bản chỉ chậm đối với các dự án khởi công mới thuộc nguồn vốn trái phiếu Chính phủ do chưa đủ thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công.
Báo cáo tác động môi trường cũng mất nhiều thời gian và một số vướng mắc chưa kịp được tháo gỡ kịp thời, các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện các thủ tục sau khi được giao kế hoạch còn mất rất nhiều thời gian như thủ tục hoàn thiện thẩm định, phê duyệt, thiết kế kỹ thuật của dự án, thủ tục đấu thầu, lựa chọn nhà thầu ký hợp đồng, thủ tục hoàn thiện hồ sơ thanh quyết toán khối lượng thẩm định ở kho bạc. Tâm lý chung của chủ đầu tư và nhà thầu đợi đến khi có đủ khối lượng thực hiện hoặc đến cuối năm thì mới thanh toán tại kho bạc.
Về khách quan, đó là công tác giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều khó khăn, một số còn phụ thuộc vào các yếu tố về thời tiết như mưa, bão, lũ và tiến độ thi công công trình bị ảnh hưởng, nhiều công trình bị đình trệ và không thực hiện dẫn tới khối lượng thanh toán và giải ngân vốn chậm.
Về giải pháp, Chính phủ đã chỉ đạo tiếp tục thực hiện quyết liệt và có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết 70 của Chính phủ, đặc biệt trong đó chỉ đạo các cơ quan thanh tra, kiểm tra thực hiện công khai và làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, các bộ, ngành, địa phương gây chậm trễ trong việc giao vốn, chậm giải ngân và kịp thời kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân gây cản trở, trì trệ, thiếu trách nhiệm trong việc giao vốn và giải ngân vốn đầu tư công.
Theo dõi chặt chẽ tình hình giải ngân và kế hoạch đầu tư công của năm 2017, phát hiện kịp thời xử lý những vướng mắc, chỉ đạo các chủ đầu tư tăng cường công tác giám sát thi công, kiểm tra chất lượng công trình, thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị thực hiện.
“Riêng về kế hoạch năm 2018, chúng tôi đang tổng hợp báo cáo Chính phủ và phấn đấu sẽ giao một lần hết kế hoạch ngân sách nhà nước và trước 31/12/2017”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh./.
