Chiều 31/5 tại Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã phát biểu một số nội dung về việc thực hiện cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính, kỷ luật, kỷ cương công chức, công vụ và nhận định nguyên nhân và giải pháp chấn chỉnh, giải quyết tình trạng một bộ phận cán bộ, công chức né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, việc thể chế hóa chủ trương bảo vệ cán bộ dám làm vì lợi ích chung.
Theo Bộ trưởng, hiện trạng này không chỉ diễn ra đơn lẻ mà diễn ra ở nhiều địa phương, ở cả một số bộ, ngành trung ương, trong một bộ phận công chức, trong các hoạt động kinh tế - xã hội mà thể hiện rõ nhất là trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang thiết bị khu vực công, thủ tục hành chính, đầu tư cho phát triển doanh nghiệp, cung ứng các dịch vụ trực tiếp liên quan đến người dân và doanh nghiệp... Tình trạng này đã làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước, cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội và nhất là về mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là trong bối cảnh đất nước chúng ta đang rất khó khăn hiện nay.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nêu 4 nguyên nhân cơ bản như sau:
Thứ nhất, đó là về nhận thức và ý thức trách nhiệm cũng như năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ, công chức hạn chế.
Thứ hai là về vai trò, trách nhiệm và sự nêu gương của một số người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương, có thể nói là chưa được phát huy một cách nghiêm túc, nhất là trong bối cảnh đất nước đang rất khó khăn như hiện nay.
Thứ ba là thể chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội có mặt còn bất cập, chồng chéo hoặc có những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn nhưng chậm được quy định, sửa đổi, bổ sung. Cơ chế phối hợp giữa các bộ cũng như với các địa phương cũng có những mặt chưa kịp thời, chưa đồng bộ, chưa thống nhất. Mặc dù, có thể nói vừa qua Quốc hội cũng như Chính phủ đã dành rất nhiều thời gian để quan tâm cho việc xây dựng hệ thống thể chế này, nhưng vẫn còn rất nhiều khó khăn.
Thứ tư, kỷ cương, kỷ luật hiện nay đang được siết chặt lại. Phòng, chống tham nhũng tiêu cực đang được đẩy mạnh để làm sạch Đảng và hệ thống chính trị. Hàng loạt cán bộ, công chức bị kỷ luật, khởi tố, truy tố do sai phạm nghiêm trọng đã dẫn đến tâm lý một bộ phận cán bộ, công chức của chúng ta sợ sai, sợ trách nhiệm. Việc này chúng ta phải nói rất thẳng thắn như vậy. Tuy nhiên, dù bất kỳ nguyên nhân nào thì cũng cần phải thống nhất hiện trạng này là vi phạm, sai phạm các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, là biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị, cần nghiêm khắc phê phán, triệt tiêu và thể hiện tinh thần hết sức quyết liệt về vấn đề này.
"Thực tế chúng ta đều biết trong bối cảnh này nhiều bộ, ngành, các địa phương đã hết sức nỗ lực, tích cực và năng động, sáng tạo, cho nên kết quả trên một số lĩnh vực của bộ, của địa phương rất tốt. Ví dụ, như trên lĩnh vực đầu tư công hay trên lĩnh vực tăng trưởng kinh tế, thu hút và phát triển doanh nghiệp của một số địa phương rất tốt để minh chứng một điều là cùng cơ chế, cùng thể chế đấy nhiều nơi vẫn rất quyết tâm và làm tốt, vẫn năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm chứ không phải chúng ta đổ hết tất cả cho thể chế và cơ chế này là khó khăn, là rào cản để không làm được, không hẳn như vậy.
Chúng tôi muốn nói như thế để so sánh một vấn đề là bên cạnh những thực tiễn, những vấn đề tồn tại như vậy thì vẫn nhìn thấy rất nhiều bộ, ngành, địa phương rất nỗ lực, cố gắng để tập trung nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và để nâng cao sự hài lòng của người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính. Kết quả này được thể hiện qua những chỉ số rất rõ, nhất là về chỉ số cải cách hành chính, chỉ số CPI, PAPI, CPA, cứ nhìn vào chỉ số đấy là chúng ta có thể đong, đo, đếm, đánh giá rất cụ thể về chất lượng và hiệu quả hoạt động của các bộ, ngành cũng như là của các địa phương", bà Trà phân tích.
Về nhiệm vụ, giải pháp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ bày tỏ sự nhất trí với ý kiến của một số các đại biểu, đồng thời đề nghị tập trung vào 4 nhóm nhiệm vụ, giải pháp:
Thứ nhất, hơn lúc nào hết chúng ta phải thay đổi để nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ, công chức trong từng cơ quan, đơn vị phải hết sức chú trọng về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức công vụ, chấn chỉnh ngay bằng một cách rất quyết liệt để thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của Chính Phủ, Thủ tướng Chính phủ, nhất là Chỉ thị 26, 27 cũng như Công điện 280 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong cơ quan hành chính nhà nước và xử lý công việc của các bộ, ngành, địa phương.
Thời gian qua thì phải nói là Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội đang rất quan tâm vấn đề này, trong các kỳ họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề cập rất nhiều vấn đề để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc và đồng thời cũng chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động công vụ và nhất là Thủ tướng thì cũng đã có rất nhiều những công điện và những nghị quyết chuyên sâu về vấn đề này để chúng ta chấn chỉnh.
"Phải thay đổi và xóa bỏ nhận thức của một số cán bộ, công chức hiện nay có tư tưởng là không làm thì không sai và hơn nữa thì chúng ta cũng thấy đây chính là dấu hiệu của một loại tự diễn biến, cản trở nghiêm trọng sự phát triển và đồng thời chúng ta cũng khơi dậy lòng tự trọng, bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân của cán bộ công, chức", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Thứ hai là thực hiện nghiêm chỉ đạo của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để chúng ta đẩy mạnh việc rà soát, đề xuất bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là trên lĩnh vực kinh tế - xã hội còn phát sinh những khó khăn, vướng mắc trên thực tiễn và những nội dung liên quan đến quyền hạn, thẩm quyền ở các cơ quan, tổ chức, nhưng đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Việc này Chủ tịch Quốc hội cũng đã chỉ đạo rất nhiều và trong các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã nêu rất rõ và Thủ tướng Chính phủ cũng đã có những nghị quyết như là Nghị quyết 04 về phân cấp, phân quyền và rất nhiều những giải pháp rất quyết tâm và quyết liệt để chúng ta tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc này. Nhưng thực ra thì vẫn còn rất nhiều việc phía trước, chúng ta phải làm, tham mưu thể chế hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích bảo vệ cán bộ đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
"Bộ Nội vụ cũng đã rất nỗ lực, đến nay đã hoàn thành tổ chức lấy ý kiến 63 tỉnh, thành, các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp đã xong xuôi hết nhưng vẫn còn có những vấn đề vướng về mặt pháp lý, vướng về mặt thẩm quyền, cho nên chúng tôi tiếp tục phải báo cáo Ban Cán sự đảng Chính phủ để báo cáo cấp có thẩm quyền và theo đó nữa, nếu cần thiết thì báo cáo với Quốc hội để Quốc hội có một nghị quyết thí điểm thì chúng ta mới có thể khuyến khích, chúng ta mới có thể bảo vệ được cán bộ khi cán bộ dám nghĩ, dám làm và năng động, sáng tạo", Bộ trưởng đề nghị.
Thứ ba là đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đổi mới công vụ, công chức; phải kịp thời biểu dương cơ quan, tổ chức, cá nhân làm tốt và xử lý nghiêm cán bộ, công chức không làm tròn trách nhiệm của mình và sợ sai trong thực thi công vụ và cũng kịp thời thay thế, điều chuyển cán bộ năng lực hạn chế, nhất là cán bộ lãnh đạo không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Hiện nay, Ban Tổ chức Trung ương cũng như Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đang rất kiên quyết về vấn đề này.
"Thời gian vừa qua, chúng ta đã giải quyết và xử lý một số trường hợp cụ thể, các đồng chí đều biết rồi và tới đây sẽ tiếp tục quyết tâm, quyết liệt về việc này và cũng phải thay đổi công tác quản lý, nhất là đánh giá cán bộ, công chức theo kết quả, theo sản phẩm, công việc cụ thể được giao làm thước đo đánh giá cán bộ và sớm tham mưu cho cấp có thẩm quyền lộ trình về cải cách chính sách tiền lương, bảo đảm thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức", Bộ trưởng thông tin.
Thứ tư là xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong thực thi công vụ. Ở đâu mà người đứng đầu quyết tâm, quyết liệt, dám nghĩ, dám làm, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, dẫn dắt thì ở đó thành công và ở đó kỷ cương, kỷ luật công vụ rất tốt. Qua thực tiễn, chúng ta thấy điều này đã được chứng minh rất rõ qua kết quả, sản phẩm cụ thể của các địa phương cũng như các bộ, ngành.
Thứ năm, hơn lúc nào hết, đề nghị huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc một cách đồng bộ để thực hiện các giải pháp với ý thức và trách nhiệm cao nhất, quyết tâm công phá tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm và không dám làm trong thực thi công vụ. Trong đó, phát huy cao độ vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội.
"Nhân đây, chúng tôi cũng đề nghị các cơ quan kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử tiếp tục nghiên cứu, phân loại vụ việc vi phạm, sai phạm có tính chất, mức độ, động cơ, nếu không có vụ lợi cá nhân, không tham ô, tham nhũng thì khoan dung, khoan hồng, nhân văn hơn nữa, nhằm tạo cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, chịu trách nhiệm vì lợi ích chung", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Về cải cách hành chính và đặc biệt là cải cách thủ tục hành chính, Bộ trưởng Nội vụ cho biết, đây là một nhiệm vụ có thể nói thời gian vừa qua, từ Quốc hội cho đến Chính phủ rất quan tâm, vì chúng ta xác định đây là động lực, là nguồn lực để ổn định và phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Cho nên năm 2022 Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt 6 nhiệm vụ trọng tâm trong cải cách hành chính, đặc biệt đó là cải cách hành chính đã cắt giảm, đơn giản hóa 1.289 thủ tục hành chính tại 175 văn bản của các bộ, ngành và riêng 5 tháng vừa qua đã cắt giảm gần 400/1.099 thủ tục hành chính.
"Tôi cho rằng đây cũng là một việc thể hiện tinh thần quyết liệt, tuy nhiên còn nhiều khó khăn, vướng mắc như đại biểu đã nêu, chúng tôi xin tiếp thu để tiếp tục tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có những giải pháp đồng bộ, cụ thể, quyết liệt hơn để chúng ta đẩy mạnh cải cách hành chính nói chung cũng như cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, cho đầu tư cũng như cho phát triển", Bộ trưởng nói.
