Theo Nghị quyết, tổng số thu ngân sách trung ương (NSTW) là 852.682 tỷ đồng. Tổng số thu ngân sách địa phương (NSĐP) là 848.305 tỉ đồng. Thu chuyển nguồn cải cách tiền lương của NSĐP đến hết năm 2023 còn dư chuyển sang bố trí dự toán năm 2024 của một số địa phương là 19.040 tỷ đồng để thực hiện mức lương cơ sở 1,8 triệu đồng/tháng.
Tổng số chi NSTW là 1.225.582 tỉ đồng, trong đó dự toán 426.266 tỉ đồng để bổ sung cân đối ngân sách, bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương.
Phân bổ NSTW năm 2024 theo từng lĩnh vực và chi tiết cho từng bộ, cơ quan trung ương theo các phụ lục kèm theo.
Phân bổ NSTW năm 2024 kinh phí thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia cho từng bộ, cơ quan trung ương và từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Giao Chính phủ giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách nhà nước và mức phân bổ NSTW cho từng bộ, cơ quan trung ương và từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Chỉ đạo, hướng dẫn các bộ, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phân bổ vốn đầu tư ngân sách nhà nước bảo đảm tập trung, có trọng tâm, trọng điểm.
Siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện, giải ngân vốn; cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu trong trường hợp thực hiện, giải ngân chậm, gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trình HĐND cùng cấp quyết định dự toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn, dự toán thu, chi ngân sách địa phương, bội chi NSĐP, tổng mức vay của NSĐP, quyết định phân bổ dự toán ngân sách theo thẩm quyền, đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Phân chia thuế bảo vệ môi trường đối với sản phẩm xăng, dầu giữa ngân sách trung ương và NSĐP theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước đối với năm 2024 và 2025 trên cơ sở sản lượng xăng dầu sản xuất, bán ra trong nước so với tổng sản lượng xăng, dầu tiêu thụ trên thị trường.
Cụ thể, 60% thực hiện phân chia giữa NSTW và ngân sách địa phương, 40% còn lại thực hiện điều tiết 100% về NSTW.
Quy định cụ thể việc thu, nộp, miễn, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ thu qua đầu phương tiện ô tô thống nhất trong cả nước, bao gồm cả đường bộ thuộc Trung ương quản lý và đường bộ thuộc địa phương quản lý.
Tiếp tục thu 100% nguồn thu này các năm 2024, 2025 về NSTW và thực hiện phân chia tương ứng 65% số thu cho NSTW và bố trí dự toán NSTW bổ sung có mục tiêu cho NSĐP tương ứng 35% số thu để thực hiện công tác quản lý, bảo trì đường bộ.
Bố trí dự toán chi ngân sách cho Bộ Công an tương đương 85% số thu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn giao thông NSTW được hưởng năm 2022. Đồng thời bổ sung có mục tiêu cho các địa phương tương đương 15% số thu còn lại để phục vụ công tác của các lực lượng khác tại địa phương tham gia công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông.
Nghị quyết cũng nêu rõ sử dụng nguồn thu từ hoạt động xổ số kiến thiết cho đầu tư phát triển; trong đó, ưu tiên đầu tư cho lĩnh vực giáo dục - đào tạo và giáo dục nghề nghiệp (bao gồm cả mua sắm thiết bị dạy học phục vụ chương trình đổi mới sách giáo khoa giáo dục phổ thông), lĩnh vực y tế. Phần còn lại ưu tiên bố trí thực hiện các nhiệm vụ đầu tư phát triển quan trọng, cấp bách khác thuộc đối tượng đầu tư của NSĐP.
Đối với phần tăng thu ngân sách địa phương thực hiện năm 2024 so với dự toán năm 2024 (nếu có), sau khi dành nguồn thực hiện cải cách tiền lương theo quy định, địa phương thực hiện phân bổ theo quy định tại khoản 2, Điều 59 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.
Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về phương án phân bổ NSTW năm 2024, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Chính phủ chưa có phương án phân bổ đối với khoản 2.850 tỷ đồng chi thường xuyên của Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG). Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo các cơ quan phối hợp chặt chẽ, làm rõ về khoản chưa phân bổ này. Theo đó, các cơ quan báo cáo các cơ quan chức năng đã có nhiều văn bản đôn đốc các Bộ, cơ quan chủ CTMTQG.
Tuy nhiên, đến thời điểm tổng hợp báo cáo để trình Quốc hội xem xét, quyết định, một số nội dung, nhiệm vụ thực hiện CTMTQG giao cho các Bộ, cơ quan trung ương thực hiện chưa đầy đủ hồ sơ, thủ tục. Trong tổ chức thực hiện, khi có đầy đủ thủ tục, cơ quan chức năng sẽ phối hợp với các cơ quan chủ Chương trình trình cấp có thẩm quyền phương án phân bổ theo quy định.
UBTVQH cho rằng, các CTMTQG nhằm nâng cao đời sống người dân, nhất là những người yếu thế. Nếu không bố trí khoản chi trên, việc thực hiện các CTMTQG có thể tiếp tục bị chậm trễ, dẫn đến ảnh hưởng đến người dân.
Do vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho phép bố trí 2.850 tỷ đồng chi thường xuyên của CTMTQG và đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện thủ tục, hồ sơ để phân bổ chi tiết, bảo đảm đúng quy định pháp luật, công khai, minh bạch.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, năm 2024 là năm thứ hai trong thời kỳ ổn định ngân sách 2023-2025. Dự toán chi cân đối NSĐP năm 2024 được xác định trên cơ sở dự toán thu cân đối NSĐP được hưởng theo phân cấp, số bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương cho NSĐP (nếu có) và các chế độ chính sách theo quy định. Tuy nhiên, với dự toán NSNN thu năm 2024 Chính phủ trình Quốc hội, có tới 30/63 địa phương giảm thu cân đối NSĐP 19,2 nghìn tỷ đồng, trong khi khả năng phấn đấu tăng thu là rất khó khăn do đa số là tỉnh điều kiện phát triển kinh tế còn hạn hẹp.
Để tạo sự chủ động của các địa phương và để có thêm nguồn lực đáp ứng các nhiệm vụ chi quan trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn, cần thiết có sự hỗ trợ của NSTW (cả chi đầu tư xây dựng cơ bản và chi thường xuyên); do đó, căn cứ quy định tại khoản 7, Điều 9 Luật NSNN, khả năng cân đối dự toán NSNN năm 2024, tại Báo cáo số 43/BC-CP ngày 21/10/2023 về phân bổ dự toán NSTW năm 2024, Chính phủ đã trình Quốc hội tăng số bổ sung cân đối cho các địa phương 2% so với dự toán năm 2023.
Đồng thời, yêu cầu các địa phương căn cứ điều kiện thực tế và khả năng cân đối của địa phương, địa phương chủ động bố trí cơ cấu chi NSĐP năm 2024 theo nguyên tắc triệt để tiết kiệm chi thường xuyên để tập trung nguồn lực tăng chi đầu tư phát triển, nhằm phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và thực hiện các chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo và các chế độ, chính sách do Trung ương ban hành, yêu cầu địa phương cân đối nguồn thực hiện.
Các tỉnh nhận trợ cấp cân đối từ ngân sách trung ương sẽ khó khăn về nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ chi nêu trên, cần có mức hỗ trợ tăng thêm này. Việc xử lý này tương tự như đề xuất của Chính phủ tăng 2% chi bổ sung cân đối từ NSTW cho NSĐP và đã được Quốc hội quyết định đối với dự toán năm 2019 và năm 2020.
Theo đó, tiếp thu ý kiến các vị đại biểu Quốc hội, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như phương án Chính phủ trình, tăng bổ sung cân đối 2% cho các địa phương. Nội dung này đã được thể tại khoản 2 Điều 1 của Dự thảo Nghị quyết.
Đối với ý kiến đề nghị cân nhắc phân bổ theo tỷ lệ % số chi theo định mức trên đầu dân số cho các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long theo cả 02 tiêu chí để giảm bớt khó khăn, UBTVQH cho rằng, theo quy định tại Nghị quyết số 01/2021/UBTVQH15 của UBTVQH quy định về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2022, theo đó, định mức phân bổ được xây dựng lấy tiêu chí dân số là tiêu chí chính chia theo 04 vùng (vùng đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn, vùng đô thị, vùng khác còn lại) trong đó đã ưu tiên vùng đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn; đồng thời, có nguyên tắc ưu tiên các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long hoặc dân số thấp.
Tuy nhiên, vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn nhiều khó khăn về nhiều tiêu chí, việc chỉ được áp dụng 01 tiêu chí có mức cao nhất có thể chưa đáp ứng được nhu cầu của các địa phương. Trong bối cảnh NSNN, nhất là NSTW còn nhiều khó khăn như hiện nay, nhiều nhiệm vụ chi cần được ưu tiên nhưng nguồn lực hạn chế, trước mắt, UBTVQH chưa quy định tại Dự thảo Nghị quyết nội dung này. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định khi xây dựng nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho năm đầu thời kỳ ổn định ngân sách mới tiếp theo để trình UBTVQH xem xét, quyết định.
