Trẻ tự kỷ có nhiều dạng và mức độ nặng, nhẹ cũng khác nhau. Tùy theo tình trạng của trẻ mà các bác sĩ và gia đình sẽ có cách để can thiệp điều trị.
Chính vì những lí do đó nên việc dạy trẻ tự kỷ khác so với dạy những trẻ bình thường khác. Dưới đây là những lưu ý cha mẹ có con tử kỷ cần biết. Cha mẹ cần có cách dạy trẻ tự kỵ tại nhà không chỉ cần có tình thương mà cần phải có kỹ năng, kiến thức, sự kiên trì.
1. Bệnh tự kỷ là gì?
Khái niệm “tự kỷ” lần đầu tiên được bác sĩ tâm lý Leo Kanner miêu tả và định nghĩa vào năm 1943, tỷ lệ trẻ mắc bệnh lúc đó khoảng 1 trong 2.000 trẻ và các dấu hiệu của bệnh thường bắt đầu từ trước 3 tuổi.
Ngày nay, cứ trong 68 trẻ em lại có 1 trẻ bị ảnh hưởng bởi chứng rối loạn phổ tự kỷ. Như vậy, bệnh tự kỷ còn phổ biến hơn so với bệnh ung thư vú hoặc đái tháo đường ở trẻ nhỏ.
Hiện nay, tỷ lệ gia đình có đứa con thứ hai mắc bệnh tự kỷ khoảng 15-20%. Đây thực sự là những con số đáng để nhiều người phải suy nghĩ. Vậy bệnh tự kỷ là gì và nó ảnh hưởng thế nào đến sự phát triển của trẻ?
Rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn phát triển có liên quan đến sự phát triển bình thường và chức năng của não dẫn đến giảm kỹ năng giao tiếp xã hội và hạn chế hoặc lặp đi lặp lại hành vi, sở thích.
Dựa trên các chẩn đoán và thống kê về rối loạn thần kinh IV (DSM-IV), tự kỷ hiện đang được coi là 1 trong 5 rối loạn phổ phát triển bao gồm các dạng rối loạn khác nhau như:
- Pervasive,
- Tự kỷ không điển hình (PDD-NOS),
- Hội chứng rối loạn nhân cách tuổi sơ sinh (Childhood Disintegrative Disorder)
- Hội chứng Rett.
Trong đó hội chứng rối loạn nhân cách tuổi sơ sinh và hội chứng Rett rất hiếm, chỉ khoảng 1 trong 40.000 trẻ mắc bệnh.
Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ chi tiết theo từng lứa tuổi.
Dấu hiệu tự kỷ ở trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi
Ba mẹ cần lưu ý những dấu hiệu cảnh báo sau của bé nhé:
- Bé thường xuyên có cảm giác lạ, hay quấy khóc hay “lầm lì”, không linh hoạt, quấy phá chân tay như những trẻ khác.
- Khi ba mẹ đưa đồ chời trước mặt trẻ cũng “tự nhiên”, không quan tâm, không với lấy.
- Trẻ rất hiếm hoặc gần như không bao giờ bi bô hay miệng ọ ẹ gì.
- Trẻ ít giao tiếp, nhìn hay “cười nói” với ba mẹ.
- Khi ba mẹ hay ông bà đùa giỡn trẻ hiếm khi có phản ứng lại.
Dấu hiệu tự kỷ ở trẻ từ 6 – 24 tháng tuổi
Qua giao tiếp, gần gũi với con hàng ngày, ba mẹ nên lưu tâm những dấu hiệu sau của trẻ:
- Trẻ có vẻ hờ hửng, xa lạ, không thích ba mẹ âu yếm.
- Khi ba mẹ ôm hay bế bé sẽ có cảm giác cơ thể trẻ mềm yếu hay đơ cứng, không linh hoạt.
- Khi người khác gọi tên trẻ có khuynh hướng làm ngơ, không phản ứng lại.
- Trẻ không biết vui đùa, tham gia các trò chơi đơn giản với bạn cùng lứa.
- Ở tuổi này nhưng trẻ vẫn chưa có thể nói những từ đơn giản như nhiều trẻ khác. Ngược lại, trẻ thường nói những từ vô nghĩa.
- Trẻ có dấu hiệu “lạ” là thích nhìn bàn tay của mình.
- Trẻ không có thói quen nhai và rất khó ăn khi ba mẹ cho trẻ dùng những thực phẩm cần nhai kể cả rau củ quả mềm.
- Trẻ hay đi nhón chân, không vững vàng.
Dấu hiệu tự kỷ ở trẻ từ 2 - 3 tuổi
Ở độ tuổi này, các dấu hiệu bất thường của trẻ khá dễ nhận biết, ba mẹ cần quan tâm nhé!
- Trẻ gần như lúc nào cũng lủi thủi một mình, không thích chơi hay nói chuyện với trẻ khác.
- Ngay cả những câu đơn giản nhất chỉ gồm 2 từ trẻ cũng không hoặc hiếm nói được.
- Khi muốn ba mẹ hay ai đó làm gì cho mình, trẻ thường không nói mà chỉ kéo tay yêu cầu.
- Trẻ hay sử dụng đồ chơi “loạn xì ngầu”, bừa bãi, không dùng đúng mục đích, tích chất của từng món đồ chơi.
- Trẻ hay bị hoảng sợ, kích động vô cớ nhưng đôi lúc lại “liều lĩnh”, không biết sợ trước các tác động khác.
- Trẻ không nghe lời hoặc không hiểu những chỉ dẫn của ba mẹ, thường bỏ ngoài tai, ba mẹ nói một đường, trẻ làm một nẻo.
- Dù đồng ý hay không đồng ý trẻ cũng không biết thể hiện qua gật đầu hay lắc đầu.
- Ba mẹ rất khó nhìn thẳng vào mắt trẻ, trẻ luôn nhìn láo liêng, ba mẹ gọi cũng không chú ý.
- Trẻ có vẻ tăng động, thích ngọ ngoạy luôn tay luôn chân, chạy vòng vòng, xoay vòng vòng chứ ít khi ngồi im.
- Trẻ có thể biết nói nhưng sau đó bỗng ngưng nói không rõ nguyên nhân.
Cách dạy trẻ tự kỷ tại nhà đạt hiệu quả cao
Tạo môi trường an toàn cho trẻ:
Môi trường an toàn sẽ giúp trẻ cảm thấy được an toàn thay vì sợ hãi. Cha mẹ nên tạo không gian riêng cho con để con có thể thoải mái vui chơi, thư giãn mà không làm phiền ai cũng như không bị ai dọa nạt
Tạo mối quan hệ tình cảm với con:
Hầu hết trẻ tự kỷ một phần do thiếu tình thương, sự quan tâm hoặc bị chấn động tâm lý mà dẫn tới tự kỷ, thu mình. Cha mẹ cần đồng hành cùng con, thiết lập lại mối quan hệ tình cảm gia đình.
Hãy thường xuyên trò truyện với con để con có thể từ từ cảm nhận được tình cảm cha mẹ. Hãy dùng ánh mắt để nói chuyện, dùng cử chỉ để thể hiện tình thương.
Cha mẹ cũng có thể tạo ra các tình huống khác nhau để dạy con ứng xử như biết chào hỏi, lễ phép hoặc với những hành động sai, cha mẹ nên có hình thức phạt, thường xuyên để con hiểu và không lập lại.
Học ngôn ngữ của con:
Muốn hiểu con và dạy trẻ tự kỷ tại nhà thành công, cha mẹ cần phải hiểu ngôn ngữ và những biểu hiện của con cho thấy con tức giận, đói hay vui mừng.
Khi hiểu được, cha mẹ sẽ biết con mong muốn gì và từ từ giao tiếp, khuyến khích con nói để con thể hiện những gì mình mong muốn.
Tuyệt đối không tự làm thay con.
Ví dụ, con muốn lấy nước trong tủ lạnh, thay vì con chỉ dùng hành động chỉ tay vào tủ lạnh và mẹ sẽ ngay lập tức mang nước cho con, các mẹ hãy khuyến khích con nói và để con tự làm.
Dạy hình ảnh:
Các mẹ có thể dạy con những hình ảnh quen thuộc. Nên có bộ sưu tập tranh về các hình ảnh trong nhà như các loại trái cây, các loại bánh kẹo, các loài chim...
Dạy trẻ tựu kỷ tại nhà cần nhiều thời gian hơn trẻ bình thường, tần suất lập lại một việc gì đó sẽ nhiều hơn để trẻ ghi nhớ.
Kiên trì:
Sự nhận thức của trẻ tử kỷ chậm hơn so với trẻ bình thường, dạy trẻ bình thường hiểu và biết 1 vật đã khó thì dạy trẻ tự kỷ khó 10 lần. Do đó, cha mẹ cần phải kiên trì trong cách dạy trẻ tự kỷ.
Cha mẹ cần học thêm các kỹ năng về giao tiếp và dạy trẻ tự kỷ tại các trung tâm uy tín để có thể dạy con tốt hơn. Việc dạy trẻ tự kỷ cần phải có kiến thức, sự hiểu biết chứ không dạy chung chung như trẻ bình thường được.
Chỉ có cha mẹ mới thương con vô điều kiện và chỉ có cha mẹ mới hiểu con cần gì và rèn giũa ra sao. Tuy cách dạy trẻ tự kỵ tại nhà hơi khó nhưng dạy rồi sẽ tìm ra đường đi cho con.
Món quà mà bố mẹ trao tặng cho trẻ là sự phát triển toàn diện để trẻ có được tương lai tươi sáng, hãy chia sẻ thông tin này đến với mọi người nếu bạn thấy hữu ích...
