Theo Báo cáo Triển vọng Phát triển Châu Á (ADO) 2021 vừa được Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) công bố sáng 28/4, bất chấp sự bùng phát trở lại của đại dịch Covid-19 ở các quốc gia lân cận, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự báo sẽ phục hồi ở mức 6,7% trong năm 2021 và tăng lên 7% trong năm 2022.
Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam Andrew Jeffries nhận định, trong năm 2020, tiêu dùng nội địa trì trệ và sức cầu bên ngoài yếu do đại dịch Covid-19 làm giảm tốc độ tăng trưởng của kinh tế Việt Nam; tuy nhiên nhờ thành công của Việt Nam trong việc kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh, đà tăng trưởng sẽ vẫn tiếp tục mạnh trong năm 2021 và 2022.
“Tuy nhiên vẫn còn nhiều rủi ro đáng kể, trong đó có sự trở lại của các biến thể virus corona mới và sự chậm trễ trong chương trình vắc-xin của Chính phủ”, ông Andrew Jeffries cảnh báo.
Tăng trưởng mạnh nhờ kiểm soát tốt dịch bệnh
Theo ADB, các động lực tăng trưởng thời gian tới sẽ là công nghiệp, đặc biệt là ngành công nghiệp chế biến chế tạo định hướng xuất khẩu, đầu tư gia tăng và thương mại mở rộng.
Lĩnh vực công nghiệp được dự báo sẽ tăng 9,5% trong năm 2021, đóng góp 3,5 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP. Ngay trong quý I/2021, khu vực này đã có bước khởi động mạnh mẽ, tăng 6,3% so với 3 tháng đầu năm 2020.
Các doanh nghiệp nước ngoài và trong nước mới sẽ được thành lập nhờ có vắc-xin Covid-19 tạo thuận lợi cho việc đi lại trong nước cũng như cho các nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam. Sự phục hồi của các đối tác thương mại lớn sẽ làm tăng nhu cầu sản xuất hàng xuất khẩu.
Bên cạnh đó, xây dựng sẽ tăng nhanh khi Chính phủ tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng lớn trong năm 2021 và lãi suất thấp kích thích hoạt động xây dựng bất động sản.
Khu vực dịch vụ được dự báo sẽ phục hồi tăng trưởng ở mức 6,0% trong năm 2021, đóng góp 2,3 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP. Tăng trưởng của khu vực này đến từ tiến trình chuyển đổi số, tăng chi tiêu vào vắc-xin Covid-19, niềm tin kinh doanh cải thiện và mặt bằng lãi suất thấp.
Đáng chú ý, báo cáo của ADB chỉ ra, đầu tư gia tăng sẽ là một động lực tăng trưởng then chốt trong năm nay và năm sau. Thành công của Việt Nam trong việc kiểm soát dịch bệnh và Luật Đầu tư được ban hành tháng 1/2021 giảm bớt các rào cản quy định về kinh doanh được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc thu hút đầu tư nước ngoài.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài đăng ký tăng 17,8% trong quý I/2021 so với cùng kỳ năm trước. Tăng trưởng tổng vốn đầu tư toàn xã hội sẽ tiếp tục được đẩy mạnh nhờ đầu tư tư nhân, vốn đã tăng đáng kể, với yếu tố xúc tác là mặt bằng lãi suất thấp và chi tiêu công tăng.
Bán lẻ tăng 5,1% trong quý I/2021, cho thấy niềm tin của người tiêu dùng đã phục hồi. Tiêu dùng cá nhân dự báo sẽ phục hồi song song với đầu tư tư nhân và lạm phát thấp. Lòng tin của doanh nghiệp gia tăng, phản ánh qua kết quả điều tra doanh nghiệp tháng 12/2020 khi có đến 80% doanh nghiệp được điều tra dự báo tình hình kinh doanh trong năm 2021 sẽ khá hơn hoặc giữ ổn định.
Thương mại sẽ tiếp tục duy trì mạnh mẽ trong năm 2021, được hỗ trợ bởi sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ ở Trung Quốc và Mỹ, hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, và nhờ Việt Nam tham gia vào 15 hiệp định thương mại tự do lớn với hầu hết các nền kinh tế phát triển trên thế giới.
Về tình hình lạm phát, trong quý I/2021 đã giảm xuống mức thấp nhất từ năm 2016 do chi phí vận tải giảm và nhu cầu yếu. Tuy nhiên, giá dầu thế giới đang tăng trong xu hướng kinh tế toàn cầu phục hồi và tiêu dùng trong nước tăng dự báo sẽ khiến cho lạm phát tăng lên 3,8% trong năm nay, và 4% trong năm 2022.
Trong năm 2021, tăng trưởng tín dụng sẽ cải thiện, được hỗ trợ bởi các đợt cắt giảm lãi suất trong năm 2020 và nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp phục hồi. Ngân hàng Nhà nước đặt chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng và tổng phương tiện thanh toán 12% trong năm nay, đồng thời đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại tiếp tục cơ cấu lại nợ, miễn giảm lãi cho đến hết năm 2021 để hỗ trợ doanh nghiệp đang cố gắng đương đầu với tác động của đại dịch Covid-19.
Sự gia tăng trên thị trường chứng khoán và bất động sản từ cuối quý I/2021, dự báo tỷ lệ nợ xấu tăng khi đại dịch qua đi và lạm phát tăng nhẹ trong năm 2020 mặc dù tăng trưởng giảm - tất cả những yếu tố này đều không ủng hộ cho việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ trong những tháng tới.
"Dự báo lạm phát sẽ tăng nhẹ trong năm nay và tăng hơn nữa trong 2022. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng quan ngại về tình trạng bong bóng tài sản. Giá bất động sản ở nhiều nơi đang tăng cao với tốc độ nhanh chóng. Sau nhiều lần ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất trong năm 2020, chúng tôi cho rằng không cần nới lỏng thêm chính sách tiền tệ", Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam Andrew Jeffries nhận định.
Tuy nhiên, chính sách tài khoá sẽ tiếp tục mở rộng do nhu cầu chi tiêu cho các chương trình an sinh xã hội, chăm sóc y tế và tiêm vắc-xin, cũng như khả năng thực hiện hỗ trợ tài khoá bổ sung. Điều này có thể dẫn đến khả năng làm tăng thâm hụt tài khoá lên mức cao hơn mục tiêu bội chi ngân sách cho năm 2021 ở mức 4,0% GDP.
Chậm triển khai vắc-xin sẽ cản trở đà phát triển
Bên cạnh những dự báo tích cực về triển vọng kinh tế Việt Nam, ADB đặc biệt cảnh báo rủi ro chính theo chiều hướng tiêu cực là đại dịch bùng phát trở lại do các biến thể coronavirus mới và chậm trễ trong triển khai chương trình vắc-xin.
"Nếu chậm trễ trong triển khai vắc-xin Covid-19 sẽ có thể tác động ngay đến khả năng Việt Nam quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng mạnh mẽ như trước khi có dịch", báo cáo nhấn mạnh và cho rằng nguyên nhân là do nền kinh tế nước ta phụ thuộc nhiều vào thương mại quốc tế.
Bên cạnh đó, đầu tư tư nhân trong nước phục hồi nhanh chóng có thể làm trầm trọng thêm nguy cơ bong bóng tài sản, nếu như tín dụng không được dẫn hướng vào các lĩnh vực sản xuất. Tuy nhiên, xét từ góc độ tích cực, sự phục hồi nhanh hơn dự kiến của Trung Quốc và Mỹ có thể làm triển vọng thương mại và tăng trưởng gia tăng đáng kể.
Ngoài ra, báo cáo còn nhận định rằng Việt Nam có thể duy trì tăng trưởng bao trùm bằng cách làm dịu đi tác động của đại dịch đối với nghèo đói và thu nhập. Báo cáo kêu gọi Chính phủ áp dụng một chiến lược bền vững, dài hạn để giúp đỡ cho sinh kế của người nghèo và người dễ bị tổn thương thông qua những biện pháp như đào tạo nghề và cải thiện tiếp cận với tín dụng vi mô cho các doanh nghiệp mới.
Liên quan đến chính sách hỗ trợ cho khu vực doanh nghiệp trong bối cảnh rủi ro, ông Andrew Jeffries cho biết có một số trọng tâm chính sách cần lưu ý.
Việt Nam có xuất phát điểm tốt hơn các quốc gia khác do đã kiểm soát dịch tốt dịch bệnh, đồng thời duy trì ngăn chặn được lây nhiễm cộng đồng vì các ca nhiễm đều được phát hiện sớm và cách ly kịp thời. Tuy nhiên vẫn còn đó những rủi ro khi dịch bùng phát mạnh ở Campuchia và Lào nên trong những tháng tới cần tiếp tục thận trọng trong chính sách nhập cảnh, do dịch có thể bùng phát từ các trường hợp này.
Thời gian qua, Chính phủ đã cắt giảm lãi suất, hỗ trợ tài khóa, ngân sách, miễn giãn nộp thuế... nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, cung cấp tín dụng nhiều hơn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thách thức là làm sao để hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ hữu hiệu hơn bởi đây là nơi làm việc của trên 50% người lao động Việt Nam.
Vì thế thời gian tới, Việt Nam cần cân nhắc đến vai trò của các ngân hàng thương mại cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp Việt, bởi đây cũng là những tổ chức kinh tế. Những chia sẻ rủi ro của Chính phủ sẽ mở ra nguồn lực hỗ trợ cho doanh nghiệp nhiều hơn, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ./.
