Chủ tịch Quốc hội: Đơn giản hóa thủ tục hành chính mạnh mẽ hơn nữa để thủ tục cấp phép xây dựng nhà ở xã hội nhanh chóng

Chiều 27/5, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Cùng dự có: Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh; Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Vũ Hải Sản; Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương; đại diện lãnh đạo các Bộ: Công an, Nông nghiệp và Môi trường, Tài chính…

Bổ sung quy định điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội

Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội và ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Nghị quyết không quy định về chính sách Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất hoặc ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đồng thời chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng: cho phép chủ đầu tư được tính các chi phí này vào chi phí đầu tư của dự án. Bên cạnh đó, Chính phủ tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội sẽ tiếp tục rà soát những vướng mắc, hạn chế trong phát triển nhà ở xã hội (NOXH) để hoàn thiện Luật Nhà ở năm 2023 trong thời gian tới.

Về quy định điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, Chính phủ đã đề xuất bổ sung quy định điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đảm bảo phù hợp với việc tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính theo Kết luận của Bộ Chính trị. Theo đó, chính sách này cũng đã được chỉ đạo chung trong các văn bản của Đảng.

Về quy định xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nêu rõ, đây không phải là chính sách mới mà là quy định sửa đổi, bổ sung thủ tục hành chính hiện hành tại Luật Nhà ở năm 2023 theo hướng: Chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội. Sau khi hoàn thành, bàn giao, chủ đầu tư thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra (thay vì phải trình thẩm định tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh). Đây là quy định nhằm thể chế hóa kịp thời yêu cầu về cải cách thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường giám sát, tạo chủ động cho chủ đầu tư tại Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Liên quan đến việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia, Bộ trưởng Bộ Xây dựng nêu rõ, về địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của Quỹ, Chính phủ xin tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng: Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia gồm: Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.

Đồng thời các nội dung về nhiệm vụ chi, quy mô… của Quỹ sẽ được làm rõ tại Nghị định quy định chi tiết Nghị quyết này bảo đảm nhiệm vụ chi phù hợp với mục tiêu thành lập, hoạt động của Quỹ. Về nguồn vốn hoạt động, Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc bố trí nguồn vốn cho Quỹ.

Liên quan đến công khai giá, thời gian kiểm toán, quyết toán về giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ quy định rõ các nội dung nêu trên trong Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết Nghị quyết này.

Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, về cơ bản, Thường trực UBPLTP nhận thấy, các chính sách về xác định giá bán, giá thuê mua NOXH, về điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH, về bố trí ngân sách nhà nước để thuê NOXH đều là cần thiết, Báo cáo của Chính phủ đã giải trình lý do của việc đề xuất các chính sách này.

Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề lớn về thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, do đó, UBPLTP đề nghị Cơ quan trình báo cáo cụ thể, đầy đủ hơn về cơ sở chính trị, tính phù hợp, hiệu quả của việc cắt giảm thủ tục hành chính, khả năng bố trí nguồn lực nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ về NOXH để UBTVQH, Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định.

Về các nội dung lớn đã được tiếp thu, Thường trực UBPLTP nhận thấy, Chính phủ đã nghiên cứu, tiếp thu nhiều ý kiến của ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết. Thường trực UBPLTP tán thành với các nội dung Chính phủ đã tiếp thu, chỉnh lý như thể hiện trong dự thảo Nghị quyết kèm theo Báo cáo số 450/BC-CP ngày 27/5/2025 của Chính phủ về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết.

Liên quan đến thành lập Quỹ nhà ở quốc gia (Điều 4), xác định Quỹ nhà ở quốc gia là Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, gồm Quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; nhiệm vụ của Quỹ là "để đầu tư xây dựng NOXH, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng NOXH, tạo lập NOXH, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê."; đồng thời làm rõ nguồn vốn hoạt động, cơ chế huy động nguồn lực cho Quỹ để vừa đáp ứng mục tiêu bổ sung nguồn cung về nhà ở, vừa tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê nhằm tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua NOXH.

Làm rõ giải pháp kiểm soát đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các cơ quan liên quan rà soát lại kỹ thuật lập pháp cho thống nhất trong dự thảo Nghị quyết. Liên quan đến thời gian cấp giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị trong dự thảo Nghị quyết nên bổ sung cụm từ "giao Chính phủ quy định về thời gian cấp giấy phép xây dựng", có thể quy định trong thời gian 50 ngày hoặc 30 ngày… Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần đơn giản hóa thủ tục hành chính mạnh mẽ hơn nữa để thủ tục cấp giấy phép xây dựng nhà ở xã hội nhanh chóng.

"Lần này làm sao chúng ta gỡ cho được thủ tục. Về chất lượng công trình, cần làm rõ giải pháp kiểm soát đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội, bổ sung cơ chế, kiểm tra đánh giá, kiểm định chất lượng công trình sau khi hoàn thành, tránh việc xây dựng nhà ở xã hội không đáp ứng yêu cầu theo quy định. Vấn đề này ai chịu trách nhiệm kiểm tra chất lượng công trình, Bộ Xây dựng hay là UBND các tỉnh, thành phố thì cần làm rõ vấn đề này", Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần đặc biệt quan tâm đến chất lượng công trình. Cùng với đó, nhấn mạnh cần quan tâm hơn nữa đến công tác phòng cháy chữa cháy, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, dù rút gọn thời gian triển khai nhưng đây là yêu cầu phải đảm bảo ưu tiên hàng đầu đối với nhà ở xã hội.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra quan tâm đến ý kiến của các đại biểu Quốc hội phát biểu ở Tổ và Hội trường về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Đồng thời đề nghị trong Báo cáo giải trình, tiếp thu cần làm rõ các vấn đề mà đại biểu Quốc hội đặt ra để đạt sự đồng thuận cao trong cơ chế, chính sách đặc thù. "Những gì ách tắc hiện nay là cần tháo gỡ ngay trong Nghị quyết này", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra rà soát kỹ lưỡng, hoàn thiện Nghị quyết đảm bảo chất lượng trước khi trình Quốc hội thông qua.

Bảo đảm Nghị quyết nhanh chóng đi vào cuộc sống, tránh lãng phí, trục lợi chính sách

Kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, trên cơ sở Báo cáo số 450/BC-CP ngày 27/5/2025 của Chính phủ, UBTVQH đánh giá cao tinh thần khẩn trương, sự nỗ lực, tận tụy của Chính phủ, Cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Xây dựng) đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan chủ trì thẩm tra (Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) nghiên cứu đầy đủ, tiếp thu, giải trình tối đa ý kiến của đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết đã được chỉnh lý, kèm theo Báo cáo số 450/BC-CP của Chính phủ và Báo cáo ý kiến của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp.

Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất về việc tiếp thu, chỉnh lý các nội dung sau: (1) Phương án tiếp thu, chỉnh lý các Điều 8, 9, 10 và 11 của dự thảo Nghị quyết theo hướng không quy định về việc Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất, thay thế bằng quy định cho phép chủ đầu tư được tính vào chi phí đầu tư dự án; nhất trí hoàn thiện các nội dung nhằm cắt giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, tăng cường hỗ trợ chính sách nhà ở xã hội cho người dân, nhất là đối tượng chịu sự tác động của việc sáp nhập, sắp xếp các đơn vị hành chính.

(2) Thống nhất về mô hình hoạt động, nguồn vốn, nhiệm vụ của Quỹ nhà ở quốc gia được xác định trong dự thảo Nghị quyết theo hướng là Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được thành lập ở Trung ương và địa phương, với nhiệm vụ chính là tập trung hình thành Quỹ nhà ở để cho thuê.

(3) Xác định rõ loại dự án, loại hình nhà ở được áp dụng cơ chế giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu, làm rõ tiêu chí ưu tiên giao chủ đầu tư chỉ áp dụng trong trường hợp có từ 02 nhà đầu tư trở lên đăng ký làm chủ đầu tư.

(4) Bổ sung trách nhiệm của Chính phủ trong việc "quy định việc phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, trục lợi chính sách", bảo đảm chất lượng công trình; bố trí, cân đối nguồn vốn và hướng dẫn các địa phương bố trí vốn để phát triển nhà ở xã hội theo quy định của Nghị quyết; trường hợp vượt thẩm quyền thì báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

(5) Bổ sung quy định chuyển tiếp giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ điều kiện cụ thể của địa phương và đề xuất của chủ đầu tư quyết định phương án xử lý quỹ đất đầu tư xây dựng dự án nhà ở xã hội trong dự án nhà ở thương mại, khu đô thị đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận đầu tư hoặc có văn bản pháp lý tương đương để giải quyết các vướng mắc trong thực tiễn, cắt giảm thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nhà ở xã hội cho địa phương, bảo đảm việc tổ chức thực hiện chặt chẽ, hiệu quả. Đồng thời, đảm bảo về kỹ thuật văn bản, rà soát lại Điều 1, các khoản của Điều 13…

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết, gửi đại biểu Quốc hội trong ngày 28/5 để trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua tại Phiên họp chiều ngày 29/5 theo Chương trình kỳ họp.

Để các cơ chế, chính sách của Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương khẩn trương hoàn thiện, kịp thời ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết theo hướng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút gọn thời gian xử lý các công việc, các thủ tục có liên quan; bố trí nguồn lực, lãnh đạo, chỉ đạo để triển khai thực hiện, vửa bảo đảm Nghị quyết nhanh chóng đi vào cuộc sống, vừa bảo đảm chất lượng nhà ở xã hội cho người dân, đồng thời phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, trục lợi chính sách.

Một số hình ảnh tại Phiên họp: