Lời tòa soạn: Nhiều năm qua, những sai phạm liên quan đến đất đai và trật tự xây dựng đã trở thành vấn đề nhức nhối tại Hà Nội. Trước tình trạng này, mới đây chính quyền thành phố đã có những động thái mạnh mẽ, yêu cầu các cơ quan, đơn vị thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp, biện pháp xử lý, khắc phục các vi phạm đất đai.
Với mong muốn đồng hành cùng chính quyền Thủ đô trong công cuộc chống sai phạm liên quan đến đất đai và trật tự xây dựng, chúng tôi sẽ phản ánh đến độc giả những thông tin trung thực, chính xác nhất về công tác xử lý, khắc phục các vi phạm trên tại địa bàn Hà Nội. Tin rằng, với những hành động quyết liệt từ bộ máy chính quyền thành phố, các sai phạm này sẽ được xử lý triệt để trong thời gian tới.
"Chung cư mini" được hiểu là loại hình nhà ở do các chủ đầu tư nhỏ hoặc cá nhân xây dựng trên đất của mình để bán hoặc cho những người có mức thu nhập thấp hoặc trung bình thuê. Tuy nhiên, mặc dù đã từng bị cơ quan chức năng lên tiếng cảnh báo về những hiểm họa của chung cư mini song thực tế, với giá thuê chỉ từ 3 - 5 triệu đồng/1 tháng/1 căn hộ, vẫn có rất nhiều người dân lựa chọn các chung cư mini bởi giá trị thuê căn hộ phù hợp và thuận tiện cho việc đi lại cũng như làm ăn buôn bán, "tạm trú" tại Thủ đô.
Nhu cầu lớn cộng với sự thiếu quyết liệt, buông lỏng trong công tác quản lý đã dẫn đến việc những "chung cư mini" sai phép mọc lên “như nấm”.
Theo khảo sát của PV, trên các quận thuộc địa bàn Hà Nội, phần lớn các chung cư mini tại tồn tại rất nhiều sai phạm về trật tự xây dựng, ảnh hưởng đến quy hoạch đô thị. Từ việc kiến trúc lộn xộn, tự ý nâng chiều cao, chia nhỏ căn hộ để bán, cho thuê, đến "hô biến" tầng lửng và tầng tum thành các căn hộ nhưng lãnh đạo các cấp dường như vẫn khá "thà ơ".
"Chung cư mini" hiện có sự “tiến hóa” nhất định theo đòi hỏi của thị trường và khách hàng. Từ những ngôi nhà thuê dưới mái tôn, mái fibro xi măng khoảng 13 – 15 năm trước, dần dà, nhu cầu thuê nhà cũng cao hơn và các chủ nhà dần nâng cấp nhà thuê của mình lên thành những dãy nhà kiểu tập thể, chồng 3, 4 tầng theo kiểu nhà khung đơn giản. Trong khoảng 5 – 6 năm trở lại đây, chung cư mini bùng nổ và trở thành một nguồn cung mới cho người nhập cư có nhu cầu thuê nhà.
Nhìn từ góc độ quy hoạch chung của thành phố, các chuyên gia cho rằng, một khi cho phép loại hình chung cư này phát triển sẽ đưa đến một điều rất không ổn, có thể sẽ phá vỡ quy hoạch đô thị khi các "chung cư mini" xây dựng tùy tiện, kiến trúc lộn xộn, chỉ chăm chăm vào việc đẩy nhanh tiến độ để thu lợi.
Nếu như trước đây, trong một khu phố hay trên một trục đường chỉ có vài trăm căn nhà, thì nay có vài ba dự án "chung cư mini" với vài chục căn hộ/1 dự án tương đương với số người "ở tạm" là khoảng trăm người thì vấn đề hạ tầng kỹ thuật, an ninh trật tự, an toàn xã hội, môi trường, giao thông sẽ là hệ lụy xấu không thể tránh khỏi.
Cụ thể, việc xây dựng vượt chiều cao, sai mật độ, phá vỡ quy hoạch đô thị hay nhiều công trình nhà ở sau khi hoàn thiện đi vào sử dụng lại được chủ hộ cho khách thuê dưới dạng chung cư mini đang diễn ra nhưng không bị xử lý, khiến cư dân quận Cầu Giấy vô cùng bức xúc. Người dân cho rằng, một con ngách nhỏ mà “mọc” lên chung cư mini dạng "khủng", lại vượt tầng thì có thêm hàng trăm con người sinh sống, cư trú.
Thế nhưng, trước thực trạng, nhà ở biến tướng thành "chung cư mini" trên địa bàn phường, quận, từ Chủ tịch phường đến Phó Chủ tịch Phường, đến tổ trưởng tổ Thanh tra xây dựng đều "đùn đẩy trách nhiệm" và chưa thể cung cấp thông tin về sai phạm xây dựng trên địa bàn.
Nếu các cấp chính quyền địa phương vẫn buông lỏng quản lý, "bàng quan" trước các sai phạm, không có những động thái mạnh mẽ, quyết liệt đưa ra các giải pháp, biện pháp xử lý, khắc phục các vi phạm đất đai thì sẽ gây ra hậu quả, ảnh hưởng lớn đến quy hoạch chung của thành phố.
Sự gia tăng dân số tự nhiên nhanh tại các đô thị khiến cho nhu cầu về nhà ở ngày càng tăng cao. Riêng địa bàn quận Cầu Giấy, theo số liệu thống kê của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, dân số ở quận Cầu Giấy là 28,5 vạn dân – vượt mức quy hoạch dân số (theo quy hoạch đến năm 2025 tầm nhìn 2030) là 28 vạn dân. Chính việc gia tăng dân số nhanh khiến cho đất đai tại các đô thị ngày càng trở nên khan hiếm, giá bất động sản tăng cao, vượt ngoài khả năng về tài chính của những gia đình trẻ hay những người có thu nhập thấp. Để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội buộc chính quyền đô thị phải đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa để có quỹ đất đầu tư hạ tầng.
Trong khi đó, việc xây dựng "chung cư mini" không tốn quá nhiều thời gian, lại đáp ứng được mức chi của những người có thu nhập thấp và có nhu cầu ở tạm, chủ đầu tư có thể hoàn vốn và thu lợi nhanh, dẫn đến việc các dự án này xuất hiện dày đặc ở khắp các ngõ ngách Thủ đô, bất chấp các quy định về xây dựng của pháp luật. Chính những việc này lại gây ra những áp lực lớn lên toàn bộ hệ thống hạ tầng tại khu vực đó như kẹt xe, ô nhiễm môi trường, thiếu các dịch vụ tiện ích...
Một trong những giải pháp được đưa ra là không nên phát triển quá ồ ạt các dự án chung cư mini thương mại. "Nhà nước cần phải quản lý chặt chẽ vấn đề này, vì sau khi được cho phép sẽ có rất nhiều dự án trong khu vực trung tâm sẽ tranh thủ để phát triển loại hình sản phẩm này, do nó dễ bán và lợi nhuận được dự báo là tương đối hấp dẫn.
Tốt nhất, đối với các dự án chung cư thương mại muốn phát triển loại hình căn hộ có diện tích từ 25m2 thì không nên cho xây dựng tại các khu vực nội đô đã có sự ổn định cả về hạ tầng và quy mô dân số. Thay vào đó, chỉ nên cho phép xây dựng tại các khu đô thị mới – nơi được quy hoạch đầy đủ các chức năng đô thị, với hạ tầng và công trình dịch vụ đáp ứng với nhu cầu của nhóm dân cư mới" - Thạc sĩ, KTS Trần Tuấn Anh – chuyên gia về quy hoạch đô thị chia sẻ.
Thực tế cho thấy, việc phát triển dạng chung cư này khiến người dân "co cụm" vào khu vực nội thành, khiến mật độ dân cư sẽ càng bị "nén chặt" thêm. Trong khi đó, việc tổ chức quản lý chung cư vốn vẫn đang là vấn đề không dễ dàng. Phát triển chung cư dạng này, nếu làm không tốt, sẽ ảnh hưởng tới quy hoạch của thành phố, cũng như sẽ đặt ra nhiều thách thức cho cơ quan quản lý, trong đó có yếu tố an ninh trật tự xã hội, phòng cháy chữa cháy trong khu vực có nhiều dự án kiểu này.
Việc để "chung cư mini" xây dựng tràn lan, tự phát đang tạo ra những rủi ro lớn cho người dân, đó là còn chưa kể đến các công trình này lại đang phá vỡ quy hoạch đô thị vì xây dựng tùy tiện, kiến trúc lộn xộn, thiếu tính chuyên nghiệp do tiết kiệm tối đa diện tích sử dụng.
Đề nghị UBND TP. Hà Nội và các cơ quan có thẩm quyền sớm vào cuộc kiểm tra, làm rõ các công trình trên để tránh làm phá vỡ quy hoạch chung của Thủ đô và ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của người dân.
Ngày 26/02/2020, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ cùng lãnh đạo thành phố làm việc với Ủy ban MTTQ thành phố Hà Nội đã có chỉ đạo kiên quyết xử lý và xử lý triệt để các vi phạm về đất đai, xây dựng trái phép, thu hồi các dự án có sử dụng đất nhiều năm không triển khai; có giải pháp bảo vệ môi trường trên địa bàn, giảm thiểu ô nhiễm không khí, ô nhiễm các con sông, nguồn nước, thực hiện phân loại xử lý rác thải, đẩy nhanh tiến độ di dời các cơ sở ô nhiễm môi trường ra khỏi nội thành…
