Trong năm 2021, đã có ít nhất 2 lần Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện nới trần tín dụng cho hàng loạt ngân hàng vào quý III và IV. Theo đó, nhiều ngân hàng đã được nâng hạn mức tín dụng lên trên 20%, bao gồm: TPBank (23,4%), Techcombank (22,1%), MSB (22%) và MB (21%). VIB và VPBank đứng ở nhóm tiếp theo với hạn mức tín dụng lần lượt 19,1% và 17,1%.
Trong nhóm ngân hàng TMCP Nhà nước, Vietcombank được nới room tín dụng mạnh nhất lên 15%. Trong khi đó, hai ngân hàng quốc doanh là BIDV và VietinBank được nới ít hơn, lần lượt lên mức 12% và 12,5%.
Việc "xếp hàng" chờ nới room và cơ chế trần tín dụng đã được áp dụng từ năm 2012 trong bối cảnh nhiều ngân hàng đẩy mạnh cho vay khiến nợ xấu tăng mạnh. Đây là một trong những chính sách nhằm điều tiết hướng đi của dòng tiền và kiểm soát chất lượng tín dụng.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo một ngân hàng thương mại, room tín dụng NHNN cấp cho các ngân hàng không dồi dào, có thể nói là khá ít. Chỉ tiêu tín dụng được cấp cho mỗi ngân hàng khác nhau, ngân hàng chất lượng tài sản tốt được nhiều, xếp hạng vừa thì được ít hơn. Và cũng không phải ngân hàng nào cũng được chấp thuận nới room ngay sau khi gửi đơn đề xuất.
Trong giai đoạn vừa qua, nhóm ngân hàng tư nhân có nguồn vốn chủ sở hữu dồi dào, cách tiếp cận thị trường năng động, nắm nhiều data và tuân thủ theo các chuẩn quản trị rủi ro quốc tế được cấp room tín dụng cao hơn và có tốc độ tăng trưởng tín dụng vượt trội so với mức trung bình toàn hệ thống.
Các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho biết, thị phần tín dụng của các ngân hàng tư nhân theo đó liên tục cải thiện từ mức 42% năm 2015 lên 46% vào quý III/2021. Bên cạnh đó, nhờ có mô hình hoạt động hiệu quả, tỷ trọng đóng góp lợi nhuận của nhóm ngân hàng tư nhân cũng tăng từ mức 39% lên 64% trong cùng khoảng thời gian.
Do vậy, các chuyên gia của ngân hàng thương mại cho rằng, việc kiểm soát trần tín dụng đã không còn phù hợp trong thời điểm hiện nay, thậm chí có thể làm giảm động lực kinh doanh của các ngân hàng.
Thay vào đó, các đề xuất cho rằng NHNN không cần dùng room tín dụng mà có thể dùng công cụ khác để kiểm soát lạm phát như: Lượng tiền cung ứng (M2), dự trữ bắt buộc, tỷ lệ an toàn vốn...
Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2022 của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), ông Nguyễn Thanh Tùng - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Ban Điều hành Vietcombank đề xuất, căn cứ vào hiệu quả hoạt động, năng lực quản trị rủi ro, NHNN nên cho phép các ngân hàng thương mại Nhà nước được chủ động về quy mô tăng trưởng tín dụng hằng năm.
Đồng tình với ý kiến đó, TS. Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, về lâu dài, cần quản lý các ngân hàng bằng những chỉ số tài chính thay vì công cụ hành chính là trần tăng trưởng tín dụng. Đến nay, rất ít quốc gia trên thế giới còn sử dụng công cụ giao chỉ tiêu tín dụng.
Trước những kiến nghị này, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho rằng, quy mô tín dụng của Việt Nam đang chiếm trên 140% GDP, nghĩa là nền kinh tế vẫn đang phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng, nên nếu bỏ trần hạn mức sẽ gây ra nhiều bất ổn.
“Nếu không quản lý tốt việc tăng trưởng này một cách hài hòa và hợp lý thì sẽ tạo ra sự bất ổn với các ngân hàng thương mại. Cứ hình dung một năm tín dụng tăng vài chục phần trăm, ồ ạt đưa ra chất lượng tín dụng không đảm bảo, chỉ 1 - 2 năm, nợ xấu lại dâng lên, thì bất ổn ngay, nên phải kiểm soát, vừa đảm bảo cung ứng vốn, vừa đảm bảo kiểm soát lạm phát", ông Đào Minh Tú khẳng định.
Tuy nhiên, lãnh đạo NHNN cũng cho rằng, phương thức áp trần tín dụng có thể thay đổi ở tương lai, trong điều kiện thị trường phát triển, vốn đầu tư trung và dài hạn được giải ngân ở thị trường tài chính, không phải huy động vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn như hiện nay./.
