Vì sao “đất tặc“ lộng hành ở Thừa Thiên - Huế?

Không quá khó để nhận ra khu vực mà các đối tượng "đất tặc" tại xã Lộc Bổn, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế tác oai tác quái bấy lâu nay. Đó là những quả đồi đất trồng rừng địa hình tương đối bằng phẳng và đặc biệt là gần tuyến giao thông huyết mạch dễ vận chuyển.

Đất rừng tan nát

Từ Quốc lộ 1, phóng viên rẽ vào Tỉnh lộ 15, đi vào địa phận thôn Hòa Vang 1, xã Lộc Bổn là bắt gặp ngay cảnh xe ben tải chở "đất lậu" ngược xuôi rầm rộ cả ngày. Nơi "đất tặc" khai thác là "mỏ" đất phi pháp nằm ngay bên Tỉnh lộ 15, thuộc thôn Hoà Vang 1, xã Lộc Bổn, gần với địa phận xã Thủy Phù, TX. Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Giữa tháng 3/2023, chúng tôi có nhiều ngày theo dấu "đất tặc" lộng hành khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực nói trên. Tại hiện trường, chúng tôi ghi nhận được xung quanh khu vực này chủ yếu là rừng trồng (cây keo), một số chuẩn bị khai thác, một số khác khai thác xong mới trồng rừng lại, một số khác trồng cây tràm gió.

Hằng ngày, nhóm "đất tặc" công nhiên hoạt động. Từ buổi sáng đến trưa và chiều, thậm chí cả ban đêm. Những quả đồi đất trồng rừng, đất đỏ bị "đất tặc" múc đưa lên 4 - 5 chiếc xe ben tải. "Đất lậu" được một số xe ben mang biển kiểm soát như 75C- 091.52, 75C- 109.54, 75C -126.32,... vận chuyển từ mỏ đất phi pháp, chở đến một số bãi tập kết trái phép trong làng mạc hoặc cung ứng cho công trình xây dựng tại Lộc Bổn. Các xe ben này hoạt động vào ra khu vực "mỏ" như chốn không người. Đất rừng chẳng mấy chốc tan nát, cày xới nham nhở.

Nguy hiểm hơn, "đất tặc" khai thác đất đến sát chân trụ của tuyến truyền tải điện 500KV đi qua nơi đây, uy hiếp đến an toàn công trình và an toàn lưới điện quốc gia. Điều lạ là những hoạt động này không gặp sự cản trở nào. Có chăng là khi phát hiện có phóng viên theo dõi, tình trạng khai thác và vận chuyển đất mới tạm ngưng hoạt động. Nói là tạm ngưng bởi "đất tặc" cử người và phương tiện theo dõi, "canh phòng" phóng viên để cảnh báo, nếu không có điều gì lạ, vẫn tiếp tục hoành hành. Còn nếu phát giác phóng viên, xe múc, xe ben sẽ nhanh chóng rời khỏi hiện trường.

Không chỉ vậy, "đầu nậu" còn bố trí người theo dõi, nắm thông tin phương tiện, tìm số điện thoại cá nhân phóng viên để liên lạc xin gặp "mời cà phê". Kể cả khi phóng viên từ chối gặp mặt thì điều đó cũng không ngăn được bánh xe của "đất tặc"!

Đơn cử như ngày 16/3/2023, sau khi theo dõi, nắm thông tin và lấy được số điện thoại của phóng viên, một người đàn ông xưng tên là Nô đã gọi điện, nhắn tin cho phóng viên để được gặp mặt "cà phê cho vui". Khi thấy có người hay phương tiện lạ, những người khai thác "đất lậu" dùng xe máy, ô tô để bám đuôi, mãi đến khi phóng viên rời xa hiện trường mới thôi.

Chính quyền không biết?

Tuyến Tỉnh lộ 15 qua địa phận xã Lộc Bổn thông ra Quốc lộ 1 và tuyến giao thông lớn La Sơn - Nam Đông và cao tốc Bắc - Nam. Ngoài hai điểm đầu và cuối vừa nêu, để vận chuyển đất trái phép, "đất tặc" còn sử dụng một con đường làng xuyên giữa khu nghĩa địa của xã Lộc Bổn. Đây là con đường tắt tự phát từng được nhiều tài xế ô tô sử dụng nhằm tránh việc thu phí qua trạm thu phí BOT đường bộ Phú Bài để ra Quốc lộ 1.

Hiện nay, con đường tự phát này hầu như chỉ có nhóm đất tặc tại Lộc Bổn sử dụng, nhưng với lượng phương tiện xe ben chở đất ồ ạt qua lại hằng ngày, con đường này bị phá tan tành, lồi lõm, ổ voi, ổ gà lượn sóng khó xe gầm thấp nào qua được. Theo con đường này, "đất tặc" mang đất từ khu vực rừng đoạn giữa tuyến Tỉnh lộ 15 ra ngoài đưa đến một số điểm tập kết trái phép hoặc cung ứng cho việc san nền các loại công trình xây dựng trên địa bàn Lộc Bổn và khu vực lân cận.

Với cách vận chuyển này, cơ quan chức trách chỉ cần bố trí một vài cán bộ là có thể ghi nhận tất cả các hoạt động và củng cố tang chứng, vật chứng phạm pháp nếu cần. Tuy nhiên điều này đã không xảy ra trong thời gian dài, ít nhất là trong hai năm trở lại đây, bởi đây không phải lần đầu nạn "đất tặc" tại Lộc Bổn được báo chí phản ánh, nhất là hầu như đối tượng và khu vực khai thác "đất lậu" là một.

Cụ thể hồi năm 2020, một nhóm phóng viên đã tiến hành khảo sát nạn khai thác đất trái phép cùng khu vực nêu trên. Nhóm phóng viên cung cấp thông tin đến công an xã và UBND xã Lộc Bổn nhằm góp phần đấu tranh phòng chống tội phạm, đồng thời giúp chính quyền tăng cường công tác quản lý khoáng sản trong địa phương. Theo đó, biển số xe chở đất trái phép, người đứng ra tự nhận thuê phương tiện chở đất trái phép đều được cung cấp đầy đủ cho đơn vị chức năng sở tại, đồng thời  việc này cũng được công khai trên mặt báo. Thế nhưng không hiểu lý do gì, tất cả đều "chìm xuồng"?

"Đất tặc" vẫn tiếp tục tung hoành cho đến nay. Cũng trên khu vực mỏ trái phép ấy, cũng chiếc xe múc ấy, cũng chiếc xe ben vận chuyển đất trái phép rõ cả biển số ấy, cũng "đầu nậu" ấy... hầu như không có gì thay đổi. Có chăng chỉ là sự thay đổi một cách tệ hơn về môi trường, khoáng sản khi mà diện tích đất bị múc ngày một lớn hơn, rộng và sâu hơn, hoạt động công nhiên hơn?!

Liên quan sự việc trên, phóng viên Reatimes đã liên hệ với ông Nguyễn Đức Phú - Chủ tịch UBND xã Lộc Bổn  để nắm thêm thông tin. Ông Phú giới thiệu ông Bạch Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Bổn làm việc và cung cấp thông tin cho phóng viên.  Tại buổi làm việc chiều ngày 20/3/2023, ông Thanh đề nghị phóng viên không được ghi hình.

Liên quan công tác quản lý cũng như ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn xã, ông Thanh cho biết, hiện trên địa bàn xã Lộc Bổn có công trình xây dựng lớn của quốc gia đi qua là tuyến cao tốc Bắc - Nam. Ông Bạch Văn Thanh thông tin rằng trên địa bàn xã "không có mỏ đất nào được cấp phép khai thác".

Về công tác quản lý, vị này cho hay xã "đã thành lập các tổ quản lý, xử lý khoáng sản trên địa bàn trên các thôn. Nếu có thông tin gì về khai thác khoáng sản trái phép thì các thôn sẽ báo".

Ông Thanh cho biết thêm, thành viên các tổ này đối với cấp thôn là trưởng thôn, công an viên, các ban ngành đoàn thể ở thôn. Với cấp xã, tổ công tác này do trưởng công an xã, cán bộ địa chính, phó chủ tịch UBND xã phụ trách, và phó chủ tịch là tổ trưởng.

"Công an xã cũng đã triển khai công tác vận động, tuyên truyền các chủ xe ben không khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép mà cần vận chuyển, thu mua tại mỏ được cấp phép", ông Thanh nói thêm. Trả lời câu hỏi của phóng viên gần đây chính quyền có phát hiện, xử lý trường hợp nào khai thác đất trái phép trên địa bàn không, ông Thanh nói rằng "chưa phát hiện trường hợp nào". Riêng với khu vực mỏ phi pháp đang bị khai thác trái phép, ông Thanh nói rằng sẽ cho kiểm tra vì "địa bàn rộng lớn" xã lại ít người, nhiều việc nên khó quản lý, phát hiện. "Khi có kết quả chúng tôi sẽ thông tin đến phóng viên", ông Thanh nói.

Hai ngày sau buổi làm việc, phóng viên Reatimes liên lạc lại với ông Thanh để nắm kết quả kiểm tra, xử lý, thì nhận được câu trả lời là chưa kiểm tra hiện trường, mà chỉ đang có kế hoạch và "chiều mai" huyện cùng xã phối hợp với đội bảo vệ an toàn công trình truyền tải điện đường dây 500KV tổ chức kiểm tra hiện trường, bảo vệ an toàn công trình điện quốc gia./.