Dấu ấn kinh tế Việt Nam 2022 và triển vọng tích cực 2023

Nối tiếp những điểm sáng của kinh tế trong năm 2022 với cơ cấu sản xuất ổn định, kiềm chế lạm phát, mức đầu tư công cao..., giới chuyên gia đặt nhiều niềm tin về sự tăng trưởng của kinh tế Việt Nam trong năm 2023. 

*****

Việt Nam khép lại năm 2022 với nhiều kết quả tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, tăng trưởng GDP đạt từ 8,02%, lạm phát được kiểm soát. Tiến tới năm 2023 - năm bản lề vô cùng quan trọng để thực hiện mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021 - 2025, kinh tế nội địa được nhận định tiếp tục có nhiều triển vọng tích cực.

Để nhìn nhận rõ bức tranh tăng trưởng kinh tế trong năm 2022 và dự báo về năm 2023, Reatimes đã có cuộc trò chuyện với Chuyên gia kinh tế - PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh.

PV: Thưa PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, ông nhận định như thế nào về kết quả tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm 2022? Những con số này nói lên điều gì về sức chống chịu cũng như sự phục hồi của nền kinh tế Việt Nam sau đại dịch Covid-19, thưa ông?

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Kết quả tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2022 đạt 8,02%, vượt mứcQuốc hội đề ra là 6 - 6,5%. Các khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản; khu vực công nghiệp và xây dựng; khu vực dịch vụ... đều ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Cụ thể, số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho thấy trong mức tăng chung của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,36%, đóng góp 5,11% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 7,78%, đóng góp 38,24%; khu vực dịch vụ tăng 9,99%, đóng góp 56,65%.

Lạm phát cơ bản bình quân năm 2022 tăng 2,59% so với năm 2021, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 3,15%), điều này phản ánh biến động giá tiêu dùng chủ yếu do giá lương thực, xăng, dầu và gas tăng. Đây chính là điểm sáng nhất trong nền kinh tế Việt Nam năm 2022 khi kiểm soát được tỷ lệ lạm phát trong bối cảnh các nước trên thế giới chật vật đối phó với lạm phát phi mã.

Các con số trên cho thấy sự hồi phục rất mạnh mẽ của nền kinh tế quốc dân, sự cố gắng nỗ lực của các doanh nghiệp trong nền kinh tế và đặc biệt là sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ trong việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam vượt qua khó khăn và hoàn thành tốt nhất kế hoạch đề ra.

Đơn cử như việc Quốc hội quyết định giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với hầu hết các nhóm hàng hóa, dịch vụ trong năm 2022; quyết định giảm kịch khung thuế bảo vệ môi trường xăng dầu, giãn hoàn tiền thuế đất... từ đó tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp có thể có được chi phí thấp nhất, điều kiện tốt nhất, giá cả đầu ra đầu vào đỡ căng thẳng để có thể tăng trưởng và phát triển trong năm 2022.

PV: Vậy còn những hạn chế tồn tại trong năm 2022 như nguy cơ lạm phát, nhập khẩu lớn, thu hút FDI còn khiêm tốn, giải ngân đầu tư công chậm thì sao, thưa ông?

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Bên cạnh những con số tăng trưởng tích cực của nền kinh tế thì đúng là vẫn có một số điều thực sự chưa đạt được như mong muốn và kỳ vọng của Quốc hội và Chính phủ.

Đầu tiên, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công tương đối chậm, mãi đến cuối tháng 8, đầu tháng 9, việc giải ngân đầu tư công mới được thúc đẩy mạnh mẽ. Do đó, đến thời điểm hiện tại, việc thực hiện giải ngân vốn đầu tư công mới chỉ đạt được khoảng 70%. Đến 31/1/2023, khi đóng sổ đầu tư công thì con số dự kiến vào khoảng 80%, dù còn số này cũng ở mức cao nhưng thực sự vẫn chưa đạt được như kỳ vọng của Chính phủ là 90 - 95%. Rõ ràng, đầu tư công đã kìm hãm tốc độ phát triển của nền kinh tế một cách tương đối mạnh. Nếu như trước đó, vào thời điểm đầu năm, giải ngân vốn đầu tư công được khai thông, chắc chắn các con số tăng trưởng kinh tế sẽ còn cao hơn nữa.

Thứ hai, việc đẩy mạnh xuất nhập khẩu hàng hóa trong năm 2022 tương đối tốt. Ước tính kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 371,85 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm trước. Song nếu nhìn cụ thể sẽ thấy, từ tháng 10/2012, tăng trưởng xuất khẩu chậm dần, đây là vấn đề chúng ta đang cần phải lo lắng.

Thứ ba, việc thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) bao gồm vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài ước đạt gần 27,72 tỷ USD, giảm 11% nếu so với lượng vốn FDI thu hút trong năm 2021. Mặt khác, vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Việt Nam được giải ngân tăng mạnh trong năm 2022, ước đạt gần 22,4 tỷ USD, khoảng 14%. Như vậy, những con số này cho thấy sự nỗ lực rất lớn của Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thế giới trì trệ.

Thứ tư, tính chung năm 2022, cả nước có 208,3 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 30,3% so với năm trước; bình quân một tháng có 17,4 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 143,2 nghìn doanh nghiệp, tăng 19,5%; bình quân một tháng có 11,9 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Thực ra, chuyện doanh nghiệp tham gia hay rút lui khỏi thị trường là điều hết sức bình thường. Tuy nhiên, khi con số doanh nghiệp rời bỏ thị trường quá lớn thì lại trở thành điều đáng lo ngại.

Những rào cản trong năm 2022 khiến nhiều chỉ số kinh tế chưa đạt được như kỳ vọng, có thể kể đến như sau:

Thứ nhất, lạm phát trên thế giới tăng rất cao, lập đỉnh sau 40 năm, từ đó tác động tới thị trường Việt Nam.

Thứ hai, các ngân hàng trung ương trên thế giới đã có hơn 340 lần tăng lãi suất. Bởi vậy, lãi suất trên thế giới tăng nhanh, kéo theo lãi suất của Việt Nam cũng tăng cao gây áp lực lên chi phí vốn.

Thứ ba, chuỗi cung ứng đứt gãy và tạo ra chi phí sản xuất cao, nguồn cung ứng gặp khó khăn. Do đó, tình hình sản xuất kinh doanh trong nước cũng khó phục hồi và tăng trưởng.

Thứ tư, giá cả trên thế giới tăng cao, đặc biệt giá vật liệu xây dựng tăng 40% liên tục trong 6 tháng. Giá tăng mạnh như vậy nhưng chính quyền địa phương, những người được phân giao xem xét tính toán định mức lại không thay đổi kịp thời, vì vậy chủ đầu tư không dám thay đổi dự án, khiến các đơn vị thi công xây dựng cũng không dám thi công, khiến tốc độ giải ngân đầu tư công cũng chậm lại.

PV: Theo ông, đâu là động lực tăng trưởng cho kinh tế Việt Nam trong năm 2023?

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh: Trong năm 2023, với đà các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục tích cực đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam; các doanh nghiệp trong nước tiếp tục thành lập mới và khối doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tăng lên. Cùng với sự tháo gỡ khó khăn, những chính sách về hỗ trợ sản xuất kinh doanh của Chính phủ thì nền kinh tế của chúng ta sẽ tăng trưởng và phát triển một cách tốt nhất.

Tôi cho rằng, động lực của năm 2023 chính là cần ổn định kinh tế vĩ mô và ổn định đồng tiền Việt Nam, từ đó giảm được lạm phát, cân đối các chỉ số kinh tế.

Thứ hai, cần nắm vững thị trường truyền thống và mở rộng các thị trường mới cho hàng hóa xuất nhập khẩu để không bị quá phụ thuộc vào một thị trường trong bối cảnh khó khăn. Từ đó, hàng hóa được xuất nhập khẩu liên tục, không bị đứt gãy.

Thứ ba, chúng ta cần nội địa hóa, tức là tận dụng tối đa những nguyên liệu đầu vào có sẵn trong nước để sản xuất hàng hóa thay vì phụ thuộc vào các thị trường nhập khẩu từ nước ngoài. Bên cạnh đó là tăng cường việc tiêu dùng trong nước khi dân số Việt Nam là hơn trăm triệu dân và nhu cầu tiêu dùng trong nước đang gia tăng.

Thứ tư, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm 2023, bởi trong năm này vốn đầu tư công cần giải ngân là rất lớn. Nếu không đẩy mạnh và làm sớm thì kế hoạch sẽ lại chậm trễ như năm 2022. Trong khi đây là động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Tóm lại, trong năm 2023, số vốn đầu tư công đưa ra cũng khá cao. Khi kinh tế suy giảm thì tăng đầu tư công chính là giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng. Vấn đề là làm sao đưa đầu tư công vào đúng lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng.

Thứ năm, phát triển kinh tế số sẽ là một trong những yếu tố chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước trong những năm tới. Kinh tế số không chỉ giúp tăng năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế, mà còn là động lực cho tăng trưởng bền vững. Đồng thời, cho phép nền kinh tế giải quyết hiệu quả những vấn đề nan giải trong phát triển kinh tế tài nguyên như ô nhiễm môi trường, phân hoá giàu nghèo, cạn kiệt nguồn lực...

PV: Trong bối cảnh vừa qua, cộng đồng doanh nghiệp đã gặp rất nhiều khó khăn, theo ông cần có những giải pháp trọng tâm nào để hỗ trợ họ trong thời gian tới?

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Thực tế, thời gian qua, Chính phủ cũng đã ban hành một số giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, có thể kể đến như: Chính sách giãn, hoãn áp dụng biểu giá thuê đất mới theo Nghị định số 96/2019/NĐ-CP ngày 19/12/2019 của Chính phủ; Các chính sách tín dụng như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ…; Chính sách giảm 2% thuế VAT; Các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí để hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh… đã phát huy tác dụng.

Đa phần các giải pháp này đều được đánh giá là hữu ích, kịp thời, giúp doanh nghiệp tăng sức “đề kháng”. Trong đó có thể kể đến một số chính sách có tác động sâu rộng như: Chính sách giảm 2% thuế VAT, chính sách này tác động trực tiếp đến hầu hết các doanh nghiệp, người dân, và gần như là một khoản hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp và người dân trong thời kỳ khó khăn nhưng được thể hiện trong giá cả hàng hóa góp phần làm giảm lạm phát, kích thích tiêu dùng, kích thích doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất kinh doanh.

Năm 2023 dự báo là vẫn sẽ có không ít khó khăn do một số khu vực kinh tế lớn trên thế giới có nguy cơ suy thoái và tác động tới Việt Nam,vì vậy Chính phủ cần tiếp tục bám sát các diễn biến trên thị trường để kịp thời ban hành các chính sách hỗ trợ thuận lợi cho quá trình phục hồi của doanh nghiệp.

PV: Cùng với những biến động của kinh tế vĩ mô trong năm 2023, ông có dự báo như thế nào về thị trường bất động sản?

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Thị trường bất động sản trong thời gian qua liên tục nóng lên và thanh khoản tăng vọt. Diễn biến sôi nổi của thị trường kể từ nửa đầu năm 2022 trở về trước chủ yếu là nhờ dòng tiền dồi dào đổ vào bất động sản. Chính vì thế, tình trạng thổi giá cũng như tăng ảo xuất hiện liên tục. Thế nhưng đến thời điểm hiện tại, thị trường bất động sản lại đón nhận nhiều yếu tố không mấy tích cực, điển hình như lãi suất có xu hướng ngày càng tăng cao, chính sách tiền tệ thắt chặt khiến dòng tiền suy yếu. Theo đó, thanh khoản trên thị trường không còn sôi động như trước. Do đó, việc tái thiết lại thị trường bất động sản sẽ ở giai đoạn nửa cuối năm 2022 giúp thị trường phát triển ổn định và bền vững hơn.

Bước sang năm 2023 kinh tế vĩ mô vẫn có những biến động, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến tăng trưởng, trong đó có bất động sản. Tuy nhiên, nền kinh tế năm tới sẽ tiếp tục được điều phối một cách thận trọng, theo hướng bền vững, nên có cơ sở để kỳ vọng mức tăng trưởng cao. Sự phát triển ổn định bền vững của nền kinh tế sẽ hỗ trợ cho cho thị trường bất động sản phát triển tốt hơn.

Trân trọng cảm ơn ông!