Đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất

Chính phủ vừa gửi Quốc hội tờ trình về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Theo đó, nghị quyết này nhằm kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc và các vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất.

Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Cụ thể, trường hợp thứ nhất là thu hồi đất để thực hiện các dự án trong khu thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế.

Theo Chính phủ, thực tế có nhiều dự án trong các khu vực này có quy mô lớn, mang tính động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đóng góp nguồn thu đáng kể cho ngân sách Nhà nước nhưng hiện chưa có quy định về thu hồi đất, gây khó khăn trong quá trình tiếp cận và triển khai dự án. Do đó, cần bổ sung quy định để tạo thuận lợi trong việc thực hiện.

Trường hợp thứ hai là khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh được xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích còn lại để giao đất hoặc cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Lý do là nhiều dự án triển khai theo cơ chế thỏa thuận, nhà đầu tư đã đạt được sự đồng thuận với phần lớn người sử dụng đất, nhưng một phần nhỏ còn lại không thể thỏa thuận được, dẫn đến tình trạng “dự án treo”, gây lãng phí tài nguyên đất và chậm tiến độ đầu tư.

Trường hợp thứ ba là thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán dự án theo hợp đồng BT, hoặc cho thuê đất để tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với tổ chức đang sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi.

Việc bổ sung quy định này nhằm bảo đảm thống nhất với pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho việc hình thành quỹ đất phục vụ các dự án BT và duy trì hoạt động sản xuất - kinh doanh hợp pháp của các tổ chức bị thu hồi đất.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất quy định giá đất tính bồi thường và giá đất tái định cư theo Luật Đất đai 2024 sẽ dựa trên bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất được quy định trong nghị quyết này.

Theo tờ trình, việc này nhằm đảm bảo thống nhất trong áp dụng bảng giá đất đã được sửa đổi, giúp Nhà nước kiểm soát, định hướng và bình ổn thị trường đất đai, đồng thời hạn chế tình trạng thao túng giá trong hoạt động đấu giá và định giá đất.

Chính phủ cho rằng việc áp dụng bảng giá đất thay cho giá đất cụ thể sẽ giúp minh bạch, dễ tính toán, thuận lợi khi áp dụng, đồng thời khắc phục các vướng mắc hiện nay trong xác định giá đất.

Dự thảo cũng quy định rõ tỷ lệ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và chi phí hạ tầng làm căn cứ tính toán chính xác, phù hợp với từng loại hình sử dụng đất, loại đất và khu vực cụ thể.

Theo dự thảo, căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất gồm giá đất theo bảng giá đất; hệ số điều chỉnh giá đất; tỷ lệ thu tiền sử dụng đất theo loại đất và đối tượng sử dụng.

Đồng thời, khi nghị quyết được ban hành, Chính phủ sẽ ban hành quy định bổ sung về chính sách hỗ trợ nhằm bảo đảm quyền lợi của người có đất bị thu hồi và thuận lợi trong quá trình triển khai thu hồi.

Tờ trình nêu rõ, đề xuất áp dụng bảng giá đất thay cho giá đất cụ thể được xây dựng trên cơ sở phân tích ưu – nhược điểm của cả hai phương pháp trong thực tiễn thi hành, qua đó hướng tới một cơ chế quản lý giá đất thống nhất, minh bạch và hiệu quả hơn.