Sandbox là cái nôi cho các ý tưởng mới
Nhằm cụ thể hóa nhận thức và hành động, mới đây nhất, Bộ Chính trị đã có Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành chỉ thị về nâng cao năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ.
Nghị quyết 52 đã xác định mục tiêu tổng quát là: “Tận dụng có hiệu quả các cơ hội do cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đem lại để thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với thực hiện các đột phá chiến lược và hiện đại hoá đất nước; phát triển mạnh mẽ kinh tế số; phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái”.
Để làm được điều đó, Nghị quyết 52 cũng chỉ rõ phải: “Xây dựng cơ chế quản lý phù hợp với môi trường kinh doanh số, tạo thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. Sớm ban hành khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới hình thành từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Quy định rõ phạm vi không gian và thời gian thử nghiệm. Nghiên cứu, xây dựng các khu thử nghiệm dành cho doanh nghiệp công nghệ theo mô hình tiên tiến của thế giới. Thực hiện định danh, công nhận, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn,quy chuẩn đối với các sản phẩm, công nghệ, mô hình kinh doanh mới”.
Chia sẻ tại toạ đàm, ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư cho hay: “Việc đổi mới tư duy quản lý kinh tế, xây dựng và hoàn thiện các cơ chế phù hợp, đặc biệt với những ngành kinh doanh mới như kinh tế chia sẻ, Fintech… đòi hỏi những giải pháp quyết liệt từ tạo lập khung khổ chính sách tới hành động của các cơ quan quản lý Nhà nước. Trong đó, tư duy chấp nhận những cái mới chưa có tiền lệ là quan trọng nhất.
Đây không chỉ là yêu cầu riêng rẽ tại Việt Nam, mà với kinh nghiệm quốc tế, khái niệm “điều chỉnh thử nghiệm - regulatory sandbox” đã được hơn 30 nước sử dụng sau khi ra đời tại Vương quốc Anh năm 2015. Thực tế đã chứng minh rằng, sandbox là cái nôi cho các ý tưởng mới, các công nghệ mới có dư địa phát triển, các doanh nghiệp startup rất cần một môi trường như vậy”.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Xuân Việt Bình, đại diện CTCP Công nghệ và Dịch vụ Moca chia sẻ những số liệu phát triển hợp tác chiến lược giữa Grab và Moca trong thời gian qua: “Chỉ trong nửa đầu 2019, tổng giá trị giao dịch qua ví Moca trên ứng dụng Grab tăng đến 150%; số người dùng tương tác hằng tháng (MAU) tăng hơn 70%, đều là người dùng thường xuyên, trung thành của Moca (quality users) với tần suất sử dụng ví rất cao. Tính đến tháng 9/2019, tỉ lệ giao dịch không dùngtiền mặt qua Moca trên ứng dụng Grab đã chiếm đến 42%”.
Theo ông Bình, Moca nhiệt liệt ủng hộ việc ban hành cơ chế sandbox trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech). Điều này sẽ giúp thúc đẩy đổi mới sáng tạo cho các doanh nghiệp Fintech, tăng cường khả năng tiếp cận của người dân đến các dịch vụ ngân hàng và dịch vụ tài chính toàn diện, thúc đẩy hướng đến xã hội không dùng tiền mặt theo định hướng chính sách không dùng tiền mặt giai đoạn 2016 - 2020 của Chính phủ Việt Nam.
Đợi chờ các đơn vị quản lý thay đổi cách nhìn
Cũng tại buổi tọa đàm, đại diện các cơ quan quản lý Nhà nước, các chuyên gia và lãnh đạo các doanh nghiệp cũng thảo luận thêm nhiều vấn đề liên quan tới cơ chế pháp lý của sandbox, tầm nhìn của quản lý phù hợp nhằm khuyến khích và phát triển các doanh nghiệp tham gia lĩnh vực công nghệ.
TS. Trần Thị Quang Hồng, Trưởng ban Nghiên cứu pháp luật Dân sự kinh tế, Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) đưa ra quan điểm: “Việc triển khai cơ chế sandbox đòi hỏi cơ quan quản lý phải vượt qua chức năng thực thi pháp luật thông thường và có sự chủ động nhất định trong việc tiến hành các biện pháp quản lý cụ thể.
Đồng thời, sự chủ động đó phải có những ràng buộc nhất định để đảm bảo quá trình thử nghiệm được thực hiện công bằng, hiệu quả và đồng bộ, tránh lạm quyền, phục vụ được cho mục tiêu là không làm mất cơ hội ứng dụng công nghệ mới do các quy tắc pháp luật chậm được ban hành hay thay đổi, đồng thời qua đó xác định được các yêu cầu thay đổi pháp luật phù hợp với yêu cầu điều chỉnh các vấn đề phát sinh từ công nghệ mới sau thử nghiệm. Đây là những vấn để cần được giải quyết để thúc đẩy sự hình thành các Regulatory Sandbox ở Việt Nam.
Ông Nguyễn Xuân Việt Bình cũng cho hay, về mặt quản lý, bên cạnh các quy định then chốt khác, Moca đề xuất cơ chế sandbox sẽ có các quy định phân biệt giữa cách làm mới và ý tưởng hoàn toàn mới. Theo đó, đối với những cách làm mới khi thực thi các yêu cầu sẵn có, như eKYC, sandbox sẽ chỉ tập trung đánh giá kiểm chứng về hiệu quả, độ tin cậy của phương pháp. Thời gian thử nghiệm có thể ngắn và có thể cho phép áp dụng ngay sau thời gian thử nghiệm.
Còn đối với những ý tưởng hoàn toàn mới như cho vay ngang hàng thì thời gian thử nghiệm cần dài hơn. Phương pháp và thời gian quản lý cũng cần cân bằng giữa quản lý và hiệu quả kinh tế để đảm bảo doanh nghiệp có thể đầu tư nguồn lực với tầm nhìn dài hạn, hơn là lợi dụng cơ chế sandbox để khai thác lợi nhuận trong ngắn hạn.
Ngoài ra, ông Bình cho biết thêm, Moca cũng đang rất tích cực nghiên cứu các ý tưởng và giải pháp mới để có thể tham gia vào cơ chế sandbox, hướng đến việc tăng cường tính tiện lợi cho khách hàng sử dụng ví điện tử.
Góp ý tại tọa đàm, TS. Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện IPS khuyến nghị hai giải pháp cụ thể tập trung cho hai vấn đề là tạo hành lang pháp lý cho sandbox nói chung và thực thi cấp phép sandbox.
Trong đó, ưu tiên lớn nhất là Chính phủ cần thành lập ngay tổ công tác của Chính phủ về sandbox gồm lãnh đạo Văn phòng Chính phủ, các Bộ: TT&TT, Tư pháp, Giao thông vận tải, Công Thương và Ngân hàng Nhà nước để điều phối và thực thi thống nhất tầm nhìn chính sách của Chính phủ về chính sách công nghệ.
“Đây là những bộ liên quan nhiều nhất đến lĩnh vực công nghệ mới. Tổ công tác này có 2 vai trò, đó là đưa ra quy định về cơ chế thực thi cơ chế sandbox, đồng thời đề xuất các cải cách chính sách và pháp lý”, ông Đồng chia sẻ.
Để đảm bảo thực thi, ông Đồng đề xuất cần có Văn phòng sandbox quốc gia do Bộ TT&TT làm thường trực: “Văn phòng này sẽ là nơi tiếp nhận dự thảo đăng ký và tư vấn cho doanh nghiệp trước khi nộp đơn chính thức; nhận hồ sơ đăng ký - đánh giá - đệ trình Chính phủ phê duyệt thực hiện; cũng như giám sát quá trình thực hiện của doanh nghiệp”./.
