Không phát sinh nhu cầu quản lý
Đặc thù cốt lõi của homestay là loại hình cung cấp dịch vụ lưu trú trực tiếp và phi chuyên nghiệp của người sở hữu nhà và người có nhu cầu thông qua nền tảng công nghệ số. Nói “phi chuyên nghiệp” bởi tính nhất thời, đơn lẻ, không đăng ký dịch vụ, cũng như không tuân thủ các tiêu chuẩn dịch vụ được thừa nhận chung mà chỉ căn cứ vào thoả thuận dân sự giữa các bên liên quan.
Ảnh minh họa
Theo luật sư Nguyễn Tiến Lập - Trung tâm Trọng tài quốc tế (VIAC): “Về pháp lý, các giao dịch đó có tính chất dân sự nhiều hơn là thương mại, hoặc ít nhiều có sự đan xen, pha trộn. Mà đã là giao dịch dân sự thì đương nhiên không phát sinh nhu cầu phải quản lý hay can thiệp một cách chủ động từ phía cơ quan quản lý Nhà nước. Bởi đó là chuyện của người dân với nhau, trừ khi có vi phạm, tranh chấp và khiếu nại”.
Homestay đang có xu hướng bùng nổ, thậm chí cạnh tranh và lấn át dịch vụ du lịch và khách sạn truyền thống bởi nó tạo rất nhiều cơ hội cho con người trong việc tạo việc làm, tăng thu nhập và hưởng thụ các tiện ích sẵn có, đồng thời xã hội tiết kiệm được rất nhiều chi phí và tài nguyên.
Luật sư Nguyễn Tiến Lập cho rằng: “Chúng ta phải thừa nhận một nguyên lý chung là mọi sự việc đều có hai mặt, nếu cái tích cực là chính và thuộc về xu thế khách quan thì cần chấp nhận, tạo điều kiện cho sự việc đó phát triển; các khía cạnh tiêu cực có các biện pháp cụ thể để kiểm soát và hạn chế khi cần. Nếu trong một toà nhà chung cư có vài căn hộ được sử dụng để cho khách vãng lai thuê ở thì có thể sẽ gây mất trật tự chung, làm ảnh hưởng đến các hộ dân khác trong chung cư. Tuy nhiên, xét về quyền dân sự, nếu có căn hộ bỏ trống mà không được cho thuê thì chủ nhà hoàn toàn có thể cho mượn để bạn bè đến ở và họ cũng sẽ có thể gây mất trật tự. Vậy nên, vấn đề không phải là ai ở trong căn hộ đó mà cách cư xử của người ở trong căn hộ. Hay nói cách khác, dù là bạn bè của chủ nhà hay khách vãng lai nếu gây mất trật tự, những người xung quanh vẫn có quyền phản đối, khiếu nại và yêu cầu cơ quan pháp luật can thiệp. Tôi không thấy hai quyền dân sự này, bao gồm được sử dụng, định đoạt tài sản và được sống trong môi trường yên bình và trật tự có mâu thuẫn hay triệt tiêu lẫn nhau. Còn trong trường hợp có xung đột thì có rất nhiều cơ chế và biện pháp giải quyết, bao gồm cả việc sử dụng các công cụ pháp luật đã có sẵn”.
Áp lực đổi mới tư duy quản lý
Vậy thì, loại hình homestay có được hiểu là căn hộ du lịch và được điều chỉnh bởi Luật Du lịch không? Trong thực tế, nếu xây các căn hộ theo kiểu nhà ở nhưng hoàn toàn chỉ để cho thuê “homestay” thì đó cũng là “cơ sơ lưu trú du lịch” chuyên nghiệp và được điều chỉnh bởi Luật Du lịch 2017.
Tuy nhiên, cái chúng ta đang bàn ở đây là loại hình dịch vụ hoàn toàn khác, đó là các căn hộ chung cư để ở nhưng nhất thời bỏ trống thì chủ căn hộ có thể cho khách vãng lai thuê để ở trong thời gian ngắn thì gọi là lưu trú du lịch.
Trong trường hợp này, các dịch vụ đi kèm cũng sẽ rất khác, đa dạng, phong phú, thoả mãn được khách thuê nhưng không nhất thiết phải đạt chuẩn. Cái đó, trong nền kinh tế mới này được gọi là sự “chia sẻ”.
Hiện, không ít ý kiến người dân cho rằng Bộ Xây dựng nên cấm kinh doanh loại hình dịch vụ homestay giống như cấm kinh doanh dịch vụ cho thuê văn phòng trong nhà chung cư. Tuy nhiên, trong thời đại công nghiệp 4.0 thì dường như việc cấm cho thuê văn phòng trong nhà chung cư cũng đang dần bộc lộ những hạn chế bởi sự không tương thích với hiện trạng cuộc sống, dễ gây cản trở cho sự thích nghi với cái mới.
Lý giải về vấn đề này, luật sư Nguyễn Tiến Lập cho biết: “Bộ Tư pháp đang soạn thảo một đề án nghiên cứu chuyển đổi pháp luật theo tinh thần và yêu cầu của Cách mạng Công nghiệp 4.0, tức là chấp nhận ứng dụng các nền tảng công nghệ số và các phương thức của kinh tế chia sẻ. Như vậy, các bộ, ngành sẽ phải rà soát và bãi bỏ các quy định pháp luật mang tính ngăn cấm hiện hành để tạo điều kiện cho người dân có nhiều quyền tự do hơn, qua đó giải phóng cả sự sáng tạo và năng lực sản suất – kinh doanh của người dân.
Trong khía cạnh này, đối với Bộ Xây dựng, quy định về cấm sử dụng căn hộ chung cư để làm văn phòng theo tôi cũng không còn thích hợp nữa bởi khái niệm văn phòng trong bối cảnh mới đang được định nghĩa khác đi, sẽ không còn nhiều văn phòng làm việc tập trung mà thay vào đó là không gian làm việc và sinh sống trộn lẫn, trong khi nơi đăng ký trụ sở công ty lại là vấn đề khác, bởi ứng dụng nền tảng công nghệ số sẽ đưa đến và cho phép tất cả điều này. Thời đại đang thay đổi rất nhanh chóng và chúng ta cũng như các cơ quan quản lý Nhà nước phải thay đổi tư duy và cách tiếp cận trong mọi vấn đề”.
