Doanh nhân Cao Thị Ngọc Dung: Chúng tôi gắn cho mình sứ mệnh Tôn vinh vẻ đẹp cho con người và cuộc sống

"35 năm trước, khi tôi được nhận nhiệm vụ xây dựng một đơn vị kinh doanh vàng bạc đá quý – tiền thân của công ty PNJ ngày hôm nay, tôi và đội ngũ nghệ nhân ngày ấy cùng có một ước mơ, đó là khôi phục và phát triển ngành kim hoàn Việt Nam, xứng tầm với lịch sử của đất nước và vươn tầm, ghi danh trên bản đồ kim hoàn thế giới. Theo thời gian, có rất nhiều thứ đã khác đi trong dòng chảy lịch sử. Nhưng duy nhất một thứ không bao giờ biến đổi tại PNJ, đó chính là niềm tin. Và niềm tin ấy được PNJ bền bỉ chứng minh bằng hành động cụ thể suốt 36 năm qua.

Tại PNJ, con người là tài sản quý giá nhất. Chúng tôi rất tự hào vì đã chăm lo cho nhau như một gia đình và cùng nhau chăm lo cho nhiều con người khác bên ngoài cộng đồng. Chúng tôi gắn cho mình một sứ mệnh, đó là Tôn vinh vẻ đẹp cho con người và cuộc sống", Doanh nhân Cao Thị Ngọc Dung chia sẻ.

Trên website Giải thưởng JWA có dòng chú thích: "Dưới sự lãnh đạo của "nữ tướng" ngành kim hoàn Cao Thị Ngọc Dung, PNJ đã phát triển từ đội ngũ ban đầu gần 20 người để trở thành nhà bán lẻ trang sức lớn nhất Việt Nam với gần 400 cửa hàng trên khắp cả nước và hơn 7.000 nhân sự đang miệt mài cống hiến cho khách hàng".

Tính đến thời điểm hiện tại, bà Dung là người Việt Nam đầu tiên đứng vào hàng ngũ 40 nhân vật tạo nên lịch sử của ngành kim hoàn thế giới. Trong số 40 nhân vật được vinh danh, bà là 1 trong 4 người phụ nữ hiếm hoi nhận được giải thưởng này. Mới đây nhất, bà cùng tập thể PNJ cũng đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất

Tôi may mắn có nhiều hơn một lần được trò chuyện và phỏng vấn vị Chủ tịch PNJ. Khác với danh xưng mà giới truyền thông hay dành cho bà như "bông hồng thép", "nữ tướng", bà Cao Thị Ngọc Dung tỏa ra một nguồn năng lượng dung dị và ấm áp đến lạ. Trong bất cứ một không gian hay tình huống nào, bà cũng đều điềm đạm và ân cần quan tâm đến người đối diện. Rất hiếm khi bà nói về mình và những điều mình làm được, dù rằng 36 năm trăn trở, miệt mài sáng tạo để xây dựng một thương hiệu PNJ và khẳng định tên tuổi của Việt Nam trên bản đồ kim hoàn thế giới, có thể coi là một hành trình nhiệm màu.

Mới đây, vào tháng 6/2024, Tạp chí Fortune của Mỹ vừa công bố PNJ thuộc top Fortune Southeast Asia 500 công ty, tập đoàn lớn nhất khu vực Đông Nam Á được vinh danh hàng năm theo tiêu chí về doanh thu và lợi nhuận ròng trong năm tài chính trước đó. Đây là lần đầu tiên Fortune đưa bảng xếp hạng này tới Đông Nam Á, danh sách gồm các tập đoàn từ 7 quốc gia trong khu vực.

Bên cạnh những tiêu chí khắt khe đánh giá về quy mô doanh nghiệp, giá trị đóng góp cho nền kinh tế, thì tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của PNJ là yếu tố then chốt để được lọt vào danh sách Fortune 500 của Đông Nam Á năm nay.

Fortune cho rằng, giá trị thương hiệu của PNJ được đánh giá là 428,43 triệu USD, tăng 17% so với năm 2022 và tăng 44% so với năm 2020 (Brand Finance công bố).

Vậy điều gì đã đưa một doanh nghiệp thuần Việt, dưới sự dẫn dắt của một người phụ nữ, khởi đầu từ chưa đầy 20 thành viên, sau 36 năm đã trở thành tập đoàn sánh ngang với nhiều cường quốc kim hoàn, quy mô lên đến 7.000 nhân viên với hơn 400 cửa hàng?

Nhìn lại hành trình 36 năm của PNJ, có lẽ từ khóa nổi bật chính là "lội ngược dòng" với tâm thế đầy chủ động trong mọi quyết định của nữ thủ lĩnh Cao Thị Ngọc Dung. PNJ vốn xuất thân là một đơn vị của Nhà nước, mà bà Dung đã quả cảm bước ra cổ phần hóa để đưa công ty vươn lên như ngày hôm nay, thì đó là một quyết định và hành trình dũng cảm, đầy bản lĩnh mà không nhiều doanh nghiệp dám làm.

"Giai đoạn thập niên 80 – 90 của thế kỷ trước, vàng miếng là dòng sản phẩm được đa số người dân Việt Nam lựa chọn, xuất phát từ thói quen tích lũy từ ngàn đời. Tất cả các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp lớn nhỏ chỉ làm vàng miếng, mua bán vàng miếng, xuất khẩu vàng miếng. Song PNJ đã chọn định hướng phát triển doanh nghiệp theo con đường sản xuất vàng trang sức. Những năm 2005 – 2011, cơn "sốt" đầu cơ vàng giúp cho tất cả các đơn vị kinh doanh vàng đều ăn nên làm ra. Đầu năm 2011, tiêu thụ trang sức trong nước vẫn tiếp tục suy giảm, trong khi vàng miếng tăng trưởng khoảng 30% so với 2010 – đạt con số kỷ lục hơn 90 tấn. Trong hoàn cảnh đó, với nhiều doanh nghiệp, chắc chắn họ không chọn con đường của PNJ. Nhưng PNJ vẫn kiên nhẫn "ngược dòng" theo đuổi con đường riêng với một quyết định ngoan cường pha chút liều lĩnh, đó chính là bước ngoặt của Tập đoàn: Đầu tư 100 tỷ đồng xây dựng xí nghiệp trang sức hàng đầu Việt Nam", Ông Đinh Nho Bảng – Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam chia sẻ.

Một bước "lội ngược dòng" nữa không thể không kể tới là dấu mốc năm 2012 khi PNJ mời chuyên gia tư vấn nước ngoài vào để thay đổi mô hình phát triển theo hướng bán lẻ thay vì là nhà sản xuất như giai đoạn trước đây.

Bước tái cấu trúc này là một quyết sách táo bạo của nữ thủ lĩnh Cao Thị Ngọc Dung. Khi đó, doanh thu từ mảng kinh doanh vàng miếng giảm 70% so với năm 2011, từ 8.640 tỷ đồng chỉ còn 2.609 tỷ đồng. Lợi nhuận gộp của mảng kinh doanh này vì vậy cũng giảm dốc đứng, từ 85 tỷ đồng xuống còn 26 tỷ đồng. Như vậy là ngay trước thời điểm "rơi" của vàng miếng, PNJ đã được kịp thời tái cấu trúc mọi mặt. Điều đó giúp cho con tàu PNJ tiếp tục tăng tốc dũng mãnh. Đặc biệt là từ cột mốc 2012, sau khi chuyển đổi mô hình từ đơn vị sản xuất kinh doanh vàng bạc đá quý, PNJ đã trở thành nhà bán lẻ trang sức hàng đầu châu Á, với đội ngũ hơn 7.000 nhân sự.

"Chúng tôi hiểu phải gần người tiêu dùng hơn thì mới thành công", bà Dung chia sẻ giản dị khi nhớ lại thời điểm đặc biệt đó.

Việc thay đổi này không hề đơn giản, bởi nếu như trước đây là một nhà sản xuất thì vạn sự xoay quanh sản phẩm, còn một khi đã mặc lên mình chiếc áo mới là nhà bán lẻ, đồng nghĩa rằng PNJ bán thêm giá trị của sự trải nghiệm. Kế hoạch kinh doanh sẽ xoay quanh khách hàng.

Fortune đánh giá rằng, lãnh đạo PNJ đã đưa ra định nghĩa bán lẻ mới. Đó là mối quan hệ của doanh nghiệp với khách hàng, nhằm mang đến sự hài lòng ở mọi "điểm chạm" trên hành trình trải nghiệm mua sắm của người tiêu dùng.

Để làm được điều đó, PNJ đã ứng dụng công nghệ mới vào hoạt động kinh doanh. Điển hình là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), đưa hệ thống camera ứng dụng AI vào cửa hàng để thu thập, cung cấp dữ liệu cho công tác phân tích hành vi khách hàng. Công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) được đưa vào phân tích xu hướng tiêu dùng, cải tiến hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM).

Nhưng đôi khi không cần đến con số 5 năm, chỉ cần nhận thấy phải thay đổi là PNJ sẽ làm. Ví như năm 2018, 2019, PNJ thực hiện một cuộc tái cấu trúc giữa nhiệm kỳ.

"Đều này xuất phát từ việc năm 2017, tại APEC được tổ chức ở Đà Nẵng, lần đầu tiên nghe đến blockchain, 4.0... thì khi đó tôi nghĩ ngay rằng: 'À, trên đời nay có thứ đó đó. Phải cử người đi học ngay. Mình đi trước đón đầu để làm chuyển đổi số sớm'.

Chúng tôi liên tục đào tạo. Tất cả từ Chủ tịch, HĐQT, Ban Điều hành cho đến từng cá nhân đều học để Công ty bắt kịp với tiến độ biến hóa của nền kinh tế số thế giới. Giai đoạn này PNJ đã thu nhận nhiều nguồn nhân lực trẻ từ các tập đoàn đa quốc gia; thay đổi tư duy lãnh đạo theo xu hướng của thời đại 4.0 và thực tế xây dựng một mô hình bán lẻ theo xu hướng mới, công nghệ mới.

Điều quan trọng là cần có tầm nhìn chiến lược. Khi cuối năm 2019, 2020 giữa khủng hoảng Covid-19, mọi người mới thấy rằng chuyển đổi số quan trọng như thế nào thì PNJ đã đi trước 2 năm", Chủ tịch PNJ tự hào khi nhắc đến những dấu mốc kỳ tích này.

Trong một cuộc phỏng vấn về bí quyết quản trị một tập đoàn với hơn 7.000 nhân sự, bà Dung chia sẻ những góc nhìn thú vị:

"Nhân là người và Sự là sự việc. Nhân đại diện cho EQ, còn Sự là IQ. Nếu mình chỉ dùng Sự không thôi, tức là vận hành bộ máy bằng những khuôn thước chuyên nghiệp, quản lý bằng KPI… thì sẽ không thể đem đến nhiều giá trị.

Cho nên Ban lãnh đạo PNJ có những lúc phải thốt lên nếu thấy các bạn làm việc quá nhiều về thủ tục và chuyên môn: "Các bạn đang 'Sự' chứ không phải 'Nhân'".

Song nếu mình chỉ dùng tình cảm không thì cũng đâu thể có một tổ chức tốt. Lý và Tình, Nhân và Sự phải luôn quyện vào nhau. Nếu mình có một tổ chức lớn, nguồn vốn lớn nhưng lại không có những người toàn tâm toàn ý, hội tụ đầy đủ phẩm chất và giá trị văn hóa của tổ chức mà mình mong muốn thì cũng không thể nào làm nên kỳ tích".

Cách đây nhiều năm, khi khái niệm về ESG vẫn còn mới mẻ đối với nhiều doanh nghiệp Việt Nam thì PNJ đã nhìn thấy được giá trị và ý nghĩa của việc phát triển bền vững. Dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Cao Thị Ngọc Dung, PNJ không chỉ xem đây như một trách nhiệm xã hội, mà còn là cơ hội để thể hiện sứ mệnh ngay từ những ngày đầu thành lập của mình. Triết lý của tập đoàn về ESG là "PNJ hành động có trách nhiệm để tôn vinh vẻ đẹp của con người và cuộc sống một cách bền vững" đã được thể hiện trên ba trụ cột quan trọng: Môi trường (Environmental), Xã hội (Social), và Quản trị doanh nghiệp (Governance).

Tại lễ công bố "Top 50 Doanh nghiệp phát triển bền vững tiêu biểu Việt Nam" 2023, PNJ liên tiếp được xướng tên ở nhiều hạng mục giải thưởng, bởi những chiến lược phát triển bền vững được triển khai một cách toàn diện và mới mẻ. PNJ được vinh danh là Doanh nghiệp bền vững của năm 2023, là đơn vị nhận được nhiều giải thưởng nhất tại TOP 50 Doanh nghiệp phát triển bền vững tiêu biểu Việt Nam 2023" - Top 50 CSA với cú "hat-trick" ở 3 hạng mục tiêu biểu:

• Tiên phong giảm thiểu rác thải (E)
• Chiến lược nhân sự vì sự phát triển bền vững (S);
• Tinh thần lãnh đạo ESG (G).

Trong sự quan sát của riêng cá nhân tôi, với bà Dung, có một khía cạnh của vẻ đẹp con người bền vững nữa ít được truyền thông nói tới, mà bà vẫn đang bền bỉ thực hiện, đó là xây dựng thế hệ kế cận, trao cho họ niềm tin và môi trường để được là phiên bản đẹp nhất của chính mình.

"PNJ là một trong những Tập đoàn lâu năm, có sự chuyển giao thế hệ rất bài bản. Đến hôm nay có thể nói là thành công. Thế hệ lãnh đạo những anh chị cùng với mình sáng lập ra Công ty đã nghỉ và nhường lại sân cho các bạn kế cận. Thế hệ của TGĐ Lê Trí Thông là thế hệ kế cận thứ hai. Và giờ là đội ngũ các bạn trẻ genY, genZ. Họ kế thừa chuyển giao được xuyên suốt sứ mệnh của PNJ từ những ngày đầu thành lập cho đến bây giờ và xây dựng được giá trị văn hóa như một dòng chảy liên tục", vị Chủ tịch chia sẻ với sự tự hào tràn đầy.

***

Dõi theo hành trình của nữ Chủ tịch Cao Thị Ngọc Dung và PNJ, trong tôi hiện lên hai chữ Niềm tin và Dấn thân. Không thể phủ nhận cuộc đời đã trao cho bà Dung nhiều thử thách để luôn phải ra những quyết định "lội ngược dòng". Nhưng chưa khi nào người ta thấy bà kêu than mà chỉ thầm lặng chèo lái, vượt khó.

Như Osho, một triết gia bậc thầy tâm linh người Ấn Độ từng nói: Hãy sống như một cuộc phiêu lưu. Đừng sợ những điều không biết, vì chính trong những điều không biết đó ta sẽ tìm thấy sự kỳ diệu. Hãy yêu từng giây phút, ngay cả khi chúng không hoàn hảo. Hãy trải nghiệm mọi thứ, từ niềm vui đến nỗi buồn, từ thành công đến thất bại, vì mỗi trải nghiệm đều mang lại bài học và sự trưởng thành.

Cuộc sống không có câu trả lời cuối cùng, chỉ có những câu hỏi mới và những trải nghiệm mới. Hãy tận hưởng nó một cách trọn vẹn, yêu nó với tất cả trái tim và luôn giữ vững lòng biết ơn trong từng hơi thở.

Tôi hoàn toàn tin rằng, nếu không có Niềm tin, Sự Dấn thân và Lòng biết ơn, hẳn bà Dung và PNJ không thể đi xa đến vậy và không chọn làm những việc họ đang làm vì sứ mệnh phụng sự cộng đồng, đất nước.

Có vẻ như, khi đã bước qua hành trình thế kỷ, vẻ đẹp trường tồn là vẻ đẹp của những điều dung dị, chân thật và không cần phải nhiều lời. Nó tỏa ra từ cốt cách và phẩm hạnh chỉ có thể được mài đúc bởi những năm tháng gió sương. Như cách mà bà Dung hay nói, đó là hành trình "rèn mình" để "trồng người". Điều này cũng chính là triết lý quản trị nhân sự đã cùng bà chèo lái PNJ đi đến những thành công và chuẩn bị bước sang năm thứ 37 với hứa hẹn sẽ đầy kỳ tích./.