Vùng đất Quảng Ninh vốn để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong tôi, không chỉ là kỳ quan thiên nhiên Vịnh Hạ Long, không chỉ là vòng cung mỏ than Đông - Bắc hùng vĩ, không chỉ là cái nôi sản sinh ra nhiều nhà lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước... mà còn là một điển hình nổi trội trong công cuộc cải cách hành chính.
Mới đây, nhằm đánh giá môi trường kinh doanh, chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các tỉnh, thành phố của Việt Nam năm 2018, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã công bố: Với 70,36 điểm, đây là năm thứ hai liên tiếp tỉnh Quảng Ninh đạt ngôi vị quán quân trên bảng xếp hạng PCI, với nhiều sáng kiến trong cải cách hành chính.
Rất ấn tượng! Nếu may mắn, trong thời gian sắp tới, đảo Vân Đồn mà được trở thành đặc khu kinh tế thì tôi tin rằng, Quảng Ninh sẽ có cơ hội cất cánh cao hơn, xa hơn nữa.
Thế rồi lại tin vui mới hơn, ông Nguyễn Văn Thắng, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, được bầu giữ chức vụ Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, khóa XIII, nhiệm kỳ 2016 - 2021. Vui là bởi lẽ, ông là một trong những vị Chủ tịch tỉnh, thành phố trẻ nhất cả nước. Ông lại vốn là một doanh nhân thành đạt tại một ngân hàng cũng vào hàng lớn nhất cả nước. Ai cũng hy vọng, ông sẽ trở thành chiếc đầu tàu kế thừa những truyền thống tốt đẹp để đưa Quảng Ninh lên tầm cao mới.
Chính vì thế, bản thân tôi cũng mong ông thành công trong cương vị mới này.
Nhưng mấy hôm gần đây, nhiều người dân ở Quảng Ninh đã có đơn thư khiếu nại, rồi “kêu cứu” đến các phương tiện thông tin đại chúng về một quyết định của UBND tỉnh Quảng Ninh đã đẩy quyền lợi chính đáng của người dân sang phía bất lợi, giành phần an toàn cho phía chính quyền.
Quả là điều lạ. Liệu một địa phương đạt quán quân trong 2 năm liền về “chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lực cải cách hành chính” kia có thể phạm một sơ suất hoặc sai lầm nào đó chăng?
Theo tường thuật của Tạp chí Reatimes, năm 2003, Dự án Đầu tư xây dựng - Kinh doanh hạ tầng khu dân cư đô thị mới phía Bắc cầu Bang (xã Thống Nhất, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh) giai đoạn 2 (Dự án Bắc cầu Bang) được UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt địa điểm, giao chủ đầu tư là Xí nghiệp Xây dựng và Kinh doanh hạ tầng 707, thuộc Công ty Xây dựng công trình 507 (Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 5 - Cienco5) thực hiện.
Phóng viên Reatimes trao đổi với một số nạn nhân mua đất tại Dự án Bắc cầu Bang.
Hai năm sau, năm 2005, dự án này được điều chỉnh chủ đầu tư sang Công ty TNHH MTV 508 (Cienco5), do ông Thân Hà Nhất Thống làm giám đốc. Công ty sau đó cổ phần hóa, đổi tên thành Công ty Cổ phần Thống Nhất 508. Cienco 5 lúc này chỉ nắm giữ 29,69% cổ phần, tương đương 2,969 tỷ đồng.
Từ khi được phê duyệt, dưới danh nghĩa cái gọi là “Hợp đồng góp vốn”, chủ đầu tư dự án đã phân lô, bán nền, huy động được hơn 230 tỷ đồng từ hàng nghìn người dân, gấp gần 2 lần tổng mức đầu tư dự án. Trong đó, có rất nhiều hợp đồng do ông Thân Hà Nhất Thống trực tiếp ký.
Không rõ số tiền này được sử dụng như thế nào, vào mục đích gì, nhưng có một thực tế là tới tháng 1/2018, dự án mới thực hiện giải phóng mặt bằng được 62,3ha/75,2ha; chưa được bàn giao tại thực địa để triển khai dự án; chưa có đủ hồ sơ pháp lý đất đai.
Theo Kết luận Thanh tra số 4517/KL-TNMT-TTr ngày 9/8/2017 của Sở TN&MT tỉnh Quảng Ninh, tính tới thời điểm thanh tra (3/7/2017), Công ty Cổ phần Thống Nhất 508 còn thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất đối với Nhà nước và đã bị Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh cưỡng chế hóa đơn nhưng vẫn không chấp hành.
Đến đây, hẳn bạn đọc có thể mường tượng ra kết cục sự việc sẽ như thế nào. Một khi đã có kết luận của cơ quan thanh tra, một khi đã thấy sự việc có xu hướng ngày càng trở nên tồi tệ hơn, cơ quan chính quyền tất yếu phải vào cuộc. Và ngày 3/7/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành quyết định chấm dứt thực hiện Dự án Bắc cầu Bang (giai đoạn 2) với quan điểm cần phải xử lý hình sự vụ việc này.
Có nhiều ý kiến cho rằng, quyết định trên đây của UBND tỉnh Quảng Ninh là đúng đắn và cần thiết. Bởi lẽ, thứ nhất, chủ đầu tư dự án đã không có năng lực hoàn thành; thứ hai là trong hành vi bán hàng có dấu hiệu lừa đảo; thứ ba, nếu để kéo dài có thể khiến thêm nhiều người dân sẽ bị thiệt hại...
Ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh
Thế nhưng, nếu đứng về góc độ trách nhiệm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của những người dân đã bỏ tiền tham gia dự án này thì sẽ dễ dàng thấy rằng, đây là một quyết định dễ dàng nhất đối với chính quyền địa phương, an toàn nhất với cương vị người đứng đầu tỉnh, và dồn toàn bộ gánh nặng lên vai người dân.
Thử hỏi, ai đã quyết định chọn chủ đầu tư cho dự án này, mà chọn tới 2 lần? Trách nhiệm này không dễ dàng “phủi tay” khi sự việc xảy ra gây hậu quả như ngày nay.
Thứ hai, trong quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư đã có quá nhiều hành vi vi phạm pháp luật trong huy động vốn và giải phóng mặt bằng. Vậy các cơ quan có trách nhiệm của chính quyền địa phương ở đâu mà đã để họ ngang nhiên hoạt động và hoành hành, không có biện pháp ngăn cản hoặc cảnh báo cho người dân. Chẳng lẽ điều này đến lời xin lỗi cũng không có?
Thứ ba, người dân vốn “thấp cổ bé họng”, hiểu biết hạn hẹp trong nhiều lĩnh vực, vì thế họ mới nộp thuế và dùng toàn bộ quyền lực nhỏ bé và ít ỏi, thông qua lá phiếu bầu ra một bộ máy chính quyền để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Nay vừa mất tiền, vừa mất quyền, liệu có bao nhiêu người đủ “tịnh tâm” để có thể im lặng? Và nếu có những lời ai oán và những dòng nước mắt phẫn uất trong họ thì cũng là điều dễ hiểu.
Vậy nên tôi có đôi lời chia sẻ như thế này, dù phương án xử lý vụ việc này như thế nào chăng nữa thì cũng phải bảo vệ quyền lợi chính đáng của những người dân tham gia dự án này. Mọi sự khiếu kiện lâu dài chưa bao giờ là vật trang điểm cho bất cứ một sự tôn vinh nào.
