Cũng như KTS Sơn và rất nhiều người Việt khác, tôi yêu Đà Lạt vì ở nơi náo nhiệt nhất thì TP ấy vẫn yên bình, êm ả hơn quận 1 hay Hoàn Kiếm. 100, 200, 300 năm hay hơn nữa thì những đồi thông thơ mộng, Hồ Xuân Hương êm đềm, thung lũng đầy hoa và bầu không khí mát dịu trong lành vẫn là hồn cốt của Đà Lạt.
Đừng bao giờ bảo rằng những khối bê tông hay các tòa nhà chọc trời, đường phố đầy xe sẽ khiến Đà Lạt thành một đô thị hiện đại, đầy sức sống. Ngược lại những thứ ấy đang “giết” dần một Đà Lạt của những ký ức đẹp đẽ, thanh bình. Khu Hòa Bình có thể xưa cũ, đất Đà Lat có lẽ sẽ thiếu chỗ cho du khách lưu trú nhưng nếu cứ chiều theo đồng tiền và chạy theo thị hiếu, Đà Lạt sẽ biến thành Sài Gòn theo một cách tệ nhất có thể.
Chúng ta sẽ tìm gì ở Đà Lạt, ngắm gì ở TP ngàn hoa hay hồi tưởng gì về những con suối, dòng sông, những ngôi nhà trăm tuổi nếu tất cả phải nhường chỗ cho những thứ mang danh “đẹp hơn, hiện đại hơn”? Hãy nhìn Sa Pa mười năm trước và đống bê tông chất chồng lên nhau ngày hôm nay để nghĩ về Đà Lạt 10 năm nữa nếu cứ đi theo tham vọng nào đó. Lối mòn ở Sa Pa đang chờ và đợi sẵn những ai cứ chăm chăm đi theo hướng ấy.
Tiến sĩ khảo cổ, bảo tồn Nguyễn Thị Hậu hỏi rằng “Một khu trung tâm thương mại và dịch vụ hiện đại như bản quy hoạch trên có thể xây ở bất cứ đâu, vì sao nhất định phá hủy khu vực mang dấu ấn lịch sử của Đà Lạt?". Câu hỏi ấy đã từng vang lên ở nhiều TP đẹp đẽ khác nhưng người ta vờ như không nghe, không biết và không trả lời! Còn lần này, nếu muốn phá nát Đà Lạt, muốn biến nơi đây thành một đô thị chỉ có nhà và cao ốc, bê tông và cốt thép thì cứ tiếp tục làm như thế.
Rạp Hòa Bình sẽ được đập bỏ và xây mới
Tôi không quá duy ý chí để đòi hỏi ai đó phải giữ nguyên những gì vốn có dù cho cản trở sự phát triển chung. Tôi chỉ muốn có câu trả lời vì sao có thể mang nguyên cái đồ án dành cho khu Hòa Bình đó lên phía đông bắc của Đà Lạt. Đất ở đó rộng, không vướng công trình di sản nên có thể tạo điểm nhấn mới cho Đà Lạt. Tại sao phải phá một điểm nhấn di sản để xây dựng một công trình hiện đại như KTS Sơn nhiều lần đặt ra.
Dinh tỉnh trưởng cũng sẽ không còn
Một TP như Sài Gòn, Hà Nội hay Đà Nẵng, Nha Trang không quá khó dựng lên nếu có tiền và đủ tầm. Nhưng khác biệt đặc trưng như Đà Lạt thì chỉ có tiền cùng xi măng, sắt thép, tham vọng… chưa đủ mà còn đẫm đượm trong đó tình yêu thiên nhiên, tôn trọng di sản, con mắt kiến trúc. Tiền có thể nhiều, nhà có thể xây, đô thị có thể mau chóng thu lợi… nhưng đó là những thứ ngắn hạn và lợi lộc trước mắt. Còn những rừng cây, quả đồi, góc phố, khu biệt thự, mảng xanh đẹp đẽ… mới là thứ lâu dài và lợi ích cho con cháu sau này.
Đà Lạt sẽ “chết” nếu nén cả một đô thị như trung tâm Sài Gòn vào đó, Đà Lạt sẽ như một cái xác không hồn nếu chồng chất những khối gạch đá lên thân phận mỏng manh, Đà Lạt sẽ mất dần duyên dáng, yên bình nếu muốn biến TP ấy như bao TP nhan nhản đông đúc, chật chội khác. Đừng bao giờ nghĩ Đà Lạt phải như hay bắt mang dáng dấp của Sài Gòn.
