Giải ngân đầu tư công mới đạt 32%: Bộ Tài chính cảnh báo nguy cơ không đạt mục tiêu cả năm

Tiến độ giải ngân cải thiện nhưng vẫn thấp so với kỳ vọng

Báo cáo về tình hình đầu tư công 6 tháng đầu năm 2025 tại Phiên họp các Ban chỉ đạo rung ương sáng 22/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tính đến ngày 20/6, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đã phân bổ, giao kế hoạch đầu tư công năm 2025 chi tiết cho các danh mục nhiệm vụ, dự án với tổng số vốn lên tới 818.600 tỷ đồng, đạt 99,1% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn từ ngân sách Trung ương là 342.900 tỷ đồng (đạt 97,9%) và vốn từ ngân sách địa phương là 475.600 tỷ đồng (đạt 99,9%).

Tuy nhiên, vẫn còn 7.360 tỷ đồng chưa được phân bổ thuộc 17 bộ, cơ quan Trung ương và 21 địa phương. Riêng trong số này, có 7.200 tỷ đồng là vốn ngân sách Trung ương, còn lại là 110 tỷ đồng vốn ngân sách địa phương.

Về tiến độ giải ngân, theo ước tính đến ngày 30/6, cả nước mới giải ngân được khoảng 264.800 tỷ đồng, tương đương 32,06% kế hoạch được giao. Mặc dù tỷ lệ này cao hơn so với cùng kỳ năm 2024, nhưng vẫn còn thấp so với mục tiêu kỳ vọng. Cụ thể, vốn ngân sách Trung ương giải ngân được khoảng 88.500 tỷ đồng, đạt 25,27%, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái; trong khi vốn ngân sách địa phương đạt khoảng 176.300 tỷ đồng, đạt 37,06%, cao hơn cùng kỳ.

Chỉ có 8 bộ, cơ quan Trung ương và 37 địa phương đạt tỷ lệ giải ngân cao hơn mức bình quân cả nước. Ngược lại, 58 bộ, ngành và địa phương còn lại có tỷ lệ giải ngân thấp hơn bình quân chung, cho thấy tiến độ giải ngân đang bị chững lại ở quy mô rộng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã đặc biệt quan tâm đến việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công ngay từ đầu năm. Hàng loạt chỉ đạo đã được ban hành bao gồm 4 Nghị quyết, 7 Công điện, nhiều hội nghị trực tuyến và các tổ công tác được thành lập để kịp thời xử lý các vướng mắc. Bộ Tài chính cũng đã ban hành các văn bản hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn.

Trong bối cảnh cả nước đang tiến hành sắp xếp lại đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Chính phủ đã kịp thời ban hành 28 Nghị định nhằm phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền rõ ràng cho các bộ, ngành, địa phương. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp bảo đảm tính liên tục và hiệu quả trong triển khai đầu tư công, tránh tình trạng gián đoạn do bộ máy thay đổi.

"Tuy vậy, để đạt được mục tiêu 100% kế hoạch là thách thức rất lớn. Trước nay, mức cao nhất chúng ta đạt được cũng chỉ dừng lại ở khoảng 95%", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Nút thắt lớn vẫn là tổ chức thực hiện và năng lực chủ đầu tư

Nhận diện những tồn tại, vướng mắc đã và đang gặp phải, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết có 9 nhóm vấn đề nổi cộm.

Đơn cử như công tác giải phóng mặt bằng còn nhiều vướng mắc, kéo dài. Bên cạnh đó, một số dự án gặp khó khăn về nguồn nhân lực, đơn giá, định mức chưa cập nhật phù hợp; quy hoạch chưa hoàn chỉnh; xác định địa giới và sắp xếp đơn vị hành chính còn chồng chéo. Việc bố trí vốn ODA, nguồn thu ngân sách địa phương và triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia cũng gặp không ít khó khăn.

Nguồn cung vật liệu xây dựng gặp khó, thiếu vật liệu xây dựng như cát xây dựng rất đắt, giá vật liệu xây dựng tăng cao.

Đáng chú ý, năng lực quản lý của một số chủ đầu tư còn hạn chế, nhiều nhà thầu không đáp ứng được yêu cầu, chậm tiến độ, thậm chí bị chấm dứt hợp đồng. Sáu địa phương đã có báo cáo về tình trạng nhà thầu yếu kém.

Tác động từ việc tinh giản bộ máy hành chính cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ. Có 11 bộ, ngành và địa phương báo cáo việc phải tạm dừng khởi công mới hoặc điều chỉnh dự án do ảnh hưởng từ quá trình sắp xếp bộ máy, khiến các dự án chậm triển khai.

Một giai đoạn khác thường gây ách tắc là thời điểm quyết toán hợp đồng, quyết toán dự án hoàn thành. Nhiều nhà đầu tư chậm lập báo cáo quyết toán hoặc hồ sơ gửi đi quá lâu, dẫn đến việc không thể thu hồi công nợ, gây ách tắc toàn bộ quy trình.

Từ thực tế đó, Bộ Tài chính đề xuất các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, quyết liệt triển khai các giải pháp đã đề ra tại các Nghị quyết của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tập trung đẩy mạnh giải ngân dự án trọng điểm, giao chỉ tiêu giải ngân vốn đầu tư công hàng tháng đến từng chủ đầu tư, coi chỉ tiêu giải ngân là cơ sở để đánh giá được hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.

Hai là, yêu cầu các bộ, địa phương tập trung giải ngân 100% số vốn được giao. Cần quán triệt phương châm sáu rõ như Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo. Coi giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải đề cao trách nhiệm, sát sao cụ thể, nắm chắc tình hình, xác định rõ các vướng mắc và nguyên nhân giải ngân chậm, từng cái cụ thể, trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ kịp thời theo thẩm quyền, chủ động báo cáo cấp có thẩm quyền.

Ba là, tiếp tục tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế theo nhiệm vụ được giao, bảo đảm yêu cầu.

Bốn là, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền. Cập nhật, điều chỉnh giá của vật xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo quy định. Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ nâng giá.

Năm là, thực hiện nghiêm pháp luật về đầu tư công. Kiên quyết siết chặt kỷ luật, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm, vi phạm. Kiểm soát chặt chẽ mục tiêu, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, lợi ích nhóm. Xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao quản lý vốn đầu tư công./.