Cơ hội lớn
Mục đích của hội thảo nhằm thảo luận về thực trạng điều phối, liên kết vùng cũng như tìm ra các nguyên nhân, hạn chế hiện nay. Đồng thời, nghiên cứu, tiếp thu những kinh nghiệm điều phối vùng từ các nước trên thế giới cũng như đề xuất những giải pháp tăng cường liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long…
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Nguyễn Văn Hiếu cho biết, liên kết và điều phối vùng hiệu quả là nền tảng có tính quyết định đối với sự phát triển hài hòa và bền vững của vùng. Liên kết và điều phối vùng sẽ giúp giải quyết các xung đột trong phát triển. Cùng đó, tránh được sự chồng chéo và thiếu hụt trong quy hoạch và thực hiện, đảm bảo hài hòa các lợi ích, cả ngắn hạn và lâu dài, cục bộ và toàn diện trong bối cảnh phát triển và biến đổi khí hậu nhiều bất ổn.
“Hội thảo là cơ hội để chúng ta tập trung xem xét một cách thấu đáo, toàn diện tình hình triển khai quy chế liên kết thí điểm phát triển kinh tế xã hội vùng Đồng bằng sông Cửu Long từ khi được ban hành. Từ đó đề ra các cơ chế, chính sách, giải pháp, mô hình liên kết mang tính lâu dài, có tính thực tiễn cao để phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long, thích ứng ngày càng tốt hơn với các khó khăn thách thức hiện tại”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Hiếu nhấn mạnh.
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long là vùng cực Nam của Việt Nam, gồm 1 thành phố trực thuộc Trung ương và 12 tỉnh, chiếm 12% diện tích và hơn 19% dân số cả nước. Sự phát triển của vùng Đồng bằng sông Cửu Long từ lâu đã gắn với biển và nguồn nước sông Mê Kông. Với trên 700 km bờ biển và hệ thống sông ngòi chằng chịt, Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của dòng chảy sông Mê Kông và thủy triều vào sâu nội đồng. Điều này đã tạo nên sự gắn kết tự nhiên của toàn vùng về nguồn nước và trong quá trình phát triển của các địa phương trong vùng.
Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ kinh tế địa phương và lãnh thổ cho biết, liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long có vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý và sử dụng tài nguyên nước, phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và đối phó với các thách thức to lớn như tình trạng biến đổi khí hậu. Vấn đề liên kết vùng còn được quan tâm do sự mẫn cảm của hệ thống tự nhiên và xã hội của Đồng bằng sông Cửu Long trước những thay đổi về môi trường cũng như tác động tích lũy từ hoạt động kinh tế của con người trong nội bộ vùng.
Thời gian qua, các địa phương vùng cũng luôn thể hiện nhu cầu và mong muốn tiến hành các hoạt động liên kết. Do đó, Đồng bằng sông Cửu Long đã trở thành vùng đầu tiên và duy nhất trong 6 vùng kinh tế-xã hội của cả nước được áp dụng Quy chế thí điểm liên kết phát triển kinh tế-xã hội vùng theo Quyết định số 593/QĐ-TTg ngày 6/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ.
Đánh giá về liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long thời gian qua, ông Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, kết quả liên kết trong vùng kinh tế trọng điểm còn hạn chế. Các hoạt động chủ yếu dừng ở mức ký kết văn bản, kế hoạch. Hoạt động xúc tiến đầu tư chưa có sự phối hợp; cơ sở dữ liệu thông tin vùng kinh tế trọng điểm mới mang tính tập hợp, chưa thiết kế nhằm phục vụ liên kết.
Đặc biệt, việc thực hiện Quyết định số 593/QĐ-TTg còn chậm và theo đó, vấn đề xây dựng danh mục dự án liên kết chậm so với kế hoạch. Liên kết về quy hoạch, kế hoạch còn mang tính hình thức. Liên kết về sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản còn hạn chế và liên kết tiểu vùng triển khai chưa đồng bộ…
Để hình thành và phát triển liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Vụ trưởng Trần Duy Đông cho rằng, cần phải có 3 yếu tố cơ bản, Đó là: Mục đích liên kết nhằm tận dụng nguồn lực hiệu quả cho phát triển; cơ chế điều phối nhằm xây dựng “tiếng nói chung” và gắn lợi ích của các bên tham gia với lợi ích chung và nguồn lực tài chính phục vụ các hoạt động liên kết.
Nhiều ý kiến chuyên gia cũng cho rằng, cần phải đảm bảo nguồn lực tài chính cho liên kết. Cùng với đó là cơ chế góp vốn phục vụ hoạt động liên kết. Mục đích là nhằm tài trợ, hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu khoa học, xây dựng đề án phục vụ liên kết vùng, nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương nhằm tăng cường liên kết vùng….
Cần giải pháp thiết thực
Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, ông Ousmane Dione cho hay, phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang ở ngã rẽ quan trọng. Để đảm bảo sự phát triển khu vực này diễn ra đúng theo định hướng Nghị quyết 120/NQ-CP của Thủ tướng Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu đề ra, Việt Nam cần chọn các giải pháp thực hiện hiệu quả.
“Đây là thời điểm quan trọng khi Trung ương và các địa phương đang chuẩn bị cho kế hoạch phát triển kinh tế xã hội chu kỳ 5-10 năm, nhất thiết phải đưa được vào kế hoạch tổng thể nội hàm hợp tác khu vực với những bước đi và hành động cụ thể”, ông Ousmane Dione nhấn mạnh.
Ông Justin Baguley, Quyền Đại sứ Australia tại Việt Nam cũng cho hay, phát triển kinh tế, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển cơ sở hạ tầng khu vực ở Đồng bằng sông Cửu Long đòi hỏi phải có một cơ chế phối hợp liên vùng mạnh mẽ giữa tất cả các tỉnh và bộ, ban ngành liên quan. Qua đó, sử dụng hiệu quả và bền vững các nguồn tài chính và tài nguyên sẵn có.
Chia sẻ kinh nghiệm, chuyên gia của Hà Lan, ông Tanya Huizer cho rằng, việc liên kết vùng cần tổ chức phương pháp theo chủ đề và quá trình tương tác, các bên liên quan tham gia từ đầu để đơn giản hóa việc ra quyết định về sau. Bên cạnh đó, lên kế hoạch các cuộc họp thường xuyên để đảm bảo rằng tất cả các bên liên quan tham gia đều có cùng mục tiêu, kế hoạch và các khoản đầu tư.
“Ngoài ra, cần xây dựng Luật Đồng bằng cho khu vực này. Luật sẽ là cơ sở pháp lý, các ban chỉ đạo cấp khu vực để đảm bảo tính nhất quán và tích hợp của phương pháp tiếp cận; tăng cường tính minh bạch bằng việc định ra những mục tiêu chung được Luật Đồng bằng xác định rõ...”, ông Tanya Huizer nói.
Ông Bùi Quang Tuấn cho biết thêm, cần thành lập Hội đồng phối liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long nhằm tạo sức mạnh tổng hợp, liên kết chuỗi chặt chẽ, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của các mặt hàng nông sản, thủy sản của vùng....
Phương Thảo
