Theo bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước - NHNN), 4 ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước đã sẵn sàng giải ngân gói 120.000 tỷ đồng để cho vay nhà ở xã hội (NOXH) nhưng đến nay chưa phát sinh dư nợ. Các chuyên gia cho rằng: Cần phải có giải pháp tổng thể để gỡ nút, khơi thông gói vay này.
Tiền có - dự án chưa sẵn, đề xuất mở rộng đối tượng vay
“NHNN đã có nhiều văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) hướng dòng vốn vào NOXH, dành cho người thu nhập thấp. Theo đó, Ngân hàng Chính sách xã hội đã tích cực cho vay mua NOXH theo Nghị định 100 và Nghị định 49, có chính sách về vốn cả người mua nhà và chủ đầu tư. Nhưng thực tế, ngân sách Nhà nước mới bố trí được nguồn lực để triển khai cho người mua nhà. Đến quý 1/2023, chương trình đạt gần 11.000 tỷ đồng, trong đó hơn 4.000 tỷ đồng được bổ sung theo Chương trình phục hồi kinh tế của Nghị quyết 43 và Nghị quyết 11”, bà Hà Thu Giang cho biết.
Còn đối với các ngân hàng chỉ định, Nghị định 100 quy định rõ nguồn cho vay phát triển NOXH thông qua các NHTM chỉ định và ngân sách Nhà nước sẽ cấp bù lãi suất cho vay. Tuy nhiên, đến nay các NHTM chưa bố trí được để cho vay chủ đầu tư, chưa có kết quả.
Gần đây nhất thực hiện Nghị quyết 33 của Chính phủ, NHNN đã chủ chủ trì phối hợp với Bộ Xây dựng cho vay đối với chủ đầu tư, người mua nhà, đầu tư cải tạo nhà mới với mức lãi suất thấp hơn từ 1,5 - 2%, thấp hơn lãi suất NHTM, được hướng dẫn triển khai từ ngày 1/4, xác định điều kiện, đối tượng cho vay mua nhà… “Ngành Ngân hàng, cụ thể BIDV, VietinBank, Vietcombank và Agribank đã sẵn sàng nguồn lực nhưng đến nay chưa phát sinh kết quả”, bà Hà Thu Giang chia sẻ.
Vướng mắc nhất hiện nay trong việc giải ngân gói vay 120.000 tỷ đồng, theo đại diện NHNN là do thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, quỹ đất, ưu đãi thu hút nhà đầu tư… Ở góc độ ngân hàng, bà Hà Thu Giang cho rằng: Cần có giải pháp tổng thể để tháo gỡ khó khăn, để tăng thanh khoản cho thị trường. Khi có nguồn cung, dòng vốn NOXH sẽ được khơi thông. NHNN mong các địa phương khẩn trương rà soát phê duyệt danh mục các dự án để đăng công khai, từ đó ngân hàng có cơ sở cho vay.
Là doanh nghiệp đầu tư NOXH, ông Nguyễn Hữu Đường, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Hòa Bình Group đề xuất: Cần mở rộng đối tượng mua NOXH.
"Tôi có 2 khu đất ở Hà Nội, nếu làm nhà ở thương mại diện tích xây dựng khoảng 150.000 m2, lãi khoảng 2.500 tỷ đồng. Còn tôi làm NOXH chỉ lãi được khoảng 10%, tính ra lời 200 tỷ đồng. Tuy nhiên, làm NOXH cần giải quyết được vấn đề là bán cho tất cả mọi đối tượng trong hệ thống chính trị: Công chức, viên chức, người lao động, cán bộ, chiến sĩ trong các lực lương vũ trang, sinh viên… Tôi đề nghị Ủy ban nhân dân (UBND) các tỉnh, thành phố mở rộng đối tượng mua nhà, cho người dân có đủ tiêu chuẩn mua NOXH đăng ký”, ông Nguyễn Hữu Đường kiến nghị.
Theo tính toán của giới đầu tư, tối thiểu cũng phải 20 triệu người đang có nhu cầu NOXH. Trong vòng 20 - 30 năm tới thị trường NOXH luôn có nhu cầu.
Lựa chọn chủ đầu tư mất tận 2 năm, cần tăng gấp nguồn cung
Đề cập về việc làm thủ tục làm NOXH kéo dài, ông Nguyễn Hữu Đường than thở: “Doanh nghiệp có 2 khu đất sạch ở quận Hoàng Mai (Hà Nội). Các khu đất có quy hoạch của UBND thành phố Hà Nội từ năm 2015, rất chi tiết về mật độ, chiều cao, dân số… Tuy nhiên, khi làm thủ tục làm NOXH, Hòa Bình Group phải mất hơn 500 ngày mới được cấp chủ trương đầu tư dự án làm NOXH cho một khu đất”.
“Đối với các dự án, Chính phủ và các tỉnh đều có kế hoạch hằng năm và 5 năm. Để dự án được triển khai nhanh hơn, quan trọng nhất là đơn giản đầu việc thủ tục hành chính. Ví dụ, chấp thuận chủ trương đầu tư có rồi, không thẩm định thiết kế cơ sở nữa. Hay cấp giấy phép xây dựng, nếu có quy định cụ thể, quản trị tốt rồi thì có cần cấp phép không?… Chúng tôi thấy cắt giảm đầu việc thủ tục rất quan trọng đối với các địa phương”, ông Bùi Tiến Thành, Trưởng phòng phát triển đô thị (Sở Xây dựng Hà Nội) nhấn mạnh.
Theo ông Bùi Tiến Thành, để thúc đẩy nhanh tiến độ dự án NOXH, thứ nhất: Trình tự thủ tục hành chính đầu tư NOXH phải rút ngắn lại. Trường hợp có đầu thầu lựa chọn chủ đầu tư đối với dự án NOXH, cần có quy định riêng, chứ hiện nay mất 2 năm. Như vậy là quá dài cho một thủ tục lựa chọn chủ đầu tư.
Thứ hai, cần phải rà soát, bãi bỏ những quy định thủ tục hành chính không cần thiết, đối với triển khai dự án nhà ở nói chung, NOXH nói riêng. “Cái gì không nhất thiết phải có thì bỏ ngay. Đối với NOXH, doanh nghiệp hưởng lợi tức chỉ 10% là tối đa, không giống như dự án thương mại khác”, ông Bùi Tiến Thành đề xuất.
Thời gian gần đây, các doanh nghiệp gặp khó khăn về diện tích đất công nằm xen kẹt dạng "xôi đỗ" trong phạm vi ranh giới dự án nhà ở, NOXH. Đất công nằm trong phạm vi ranh giới rất khó để thu hồi, giao đất, nghĩa là thủ tục giải phóng mặt bằng cần có quy định giải quyết cụ thể để đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án.
Ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng: Để giải quyết tận gốc vấn đề, giải pháp phải tăng được nguồn cung NOXH. Khi nguồn cung đáp ứng tương đối đầy đủ được nhu cầu thực tế, các vấn đề tiêu cực như "cò mồi", thổi giá, tiền chênh… trong phân phối NOXH mới có thể giảm xuống.
“Quỹ đất, thủ tục hành chính, nguồn vốn… phải được khơi thông; đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ tốt hơn, thực chất hơn cho chủ đầu tư mới thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia. Như định mức lợi nhuận hiện nay cao nhất là 10%, nhưng trong tương lai các mức ưu đãi cao hơn như 15%, 20%... thì cần nghiên cứu xem xét sao cho thực chất, đúng mức. Tuy nhiên, cũng cần làm cho doanh nghiệp hiểu về vai trò, nghĩa vụ chính trị đối với xã hội”, ông Hà Quang Hưng cho biết.
Gần đây, trong quá trình sửa đổi, bổ sung luật Nhà ở, luật Kinh doanh bất động sản, Bộ Xây dựng cũng đã đề xuất với Chính phủ trình ra Quốc hội hỗ trợ nhiều chính sách ưu đãi thực chất hơn cho doanh nghiệp tham gia phát triển NOXH trong giai đoạn tiếp theo.
Về vấn đề có nên mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách NOXH, đại diện Bộ Xây dựng cho rằng: Với 10 nhóm hiện hành đã là rất lớn. Trước mắt, cần tập trung giải quyết thấu đáo rồi mới rà soát, nghiên cứu sau. 10 nhóm đối tượng được ưu tiên mua NOXH như quy định hiện hành cũng đã được rà soát, nghiên cứu rất kỹ càng trước khi đưa vào Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH, nhà ở công nhân đã được Thủ tướng phê duyệt./.
