Hàng loạt dự án bỏ hoang
Theo kết quả giám sát tại kỳ họp thứ 9 (9/7/2019) của HĐND TP. Hà Nội về tình hình quản lý các dự án sử dụng đất chậm triển khai, vi phạm Luật Đất đai trên địa bàn, tại 8 quận, huyện có tới 211 dự án chậm đưa đất vào sử dụng, để hoang hóa và chưa có biện pháp khắc phục. Nếu tính tất cả các quận, huyện, thị xã còn lại, trên địa bàn Hà Nội có tới trên 380 dự án chậm triển khai.
Trong đó, địa phương có nhiều dự án bỏ hoang nhất là huyện Hoài Đức với 51 dự án, tiếp đến là Mê Linh (50 dự án), Nam Từ Liêm (48 dự án), Hoàng Mai (25 dự án), Bắc Từ Liêm (23 dự án)… Thậm chí, tại các địa phương này, có những chủ đầu tư sau khi lập dự án xong, đã “bỏ của chạy lấy người”, không phối hợp với chính quyền địa phương để triển khai các thủ tục đền bù, giải phóng mặt bằng theo quy định.
Đơn cử, tại huyện Mê Linh, trong số 47 dự án vốn đầu tư ngoài nhà nước, thì có đến 13 dự án chưa thực hiện giải phóng mặt bằng và chưa có kế hoạch giải phóng mặt bằng, mặc dù đã được phê duyệt dự án từ hơn chục năm nay.
Theo thống kê của Ban giải phóng mặt bằng UBND huyện Mê Linh, trên địa bàn huyện hiện có hàng chục dự án nhà ở, khu đô thị mới. Chỉ tính riêng 4 xã Tiền Phong, Tráng Việt, Đại Thịnh, Thanh Lâm và thị trấn Quang Minh đã có hơn 20 dự án khu đô thị quy mô từ vài chục đến vài trăm héc-ta như Khu đô thị Minh Giang Đầm Và, Tiền Phong, Phúc Việt, Hà Phong, Cienco 5, Chi Đông, Diamond Park New, River Land… Các dự án hầu hết được khởi công rầm rộ vào giai đoạn 2008 - 2009, nhưng đến nay hạ tầng vẫn dang dở.
Ông Bùi Xuân Quang, Phó Chủ tịch UBND huyện Mê Linh cho biết, các dự án này không những không có kế hoạch thực hiện giải phóng mặt bằng, mà từ nhiều năm nay chủ đầu tư đã không liên hệ với chính quyền địa phương và chính quyền cũng không thể liên lạc được với chủ đầu tư để thực hiện giải quyết theo trình tự thủ tục pháp luật quy định. Vì vậy, huyện đã liệt các dự án này vào danh sách những dự án đề nghị phải thu hồi.
Còn ngay khu trung tâm Thủ đô, Dự án Vicem Tower, cạnh tòa nhà Keangnam, đường Phạm Hùng (quận Cầu Giấy) thuộc Khu đô thị mới Cầu Giấy do Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) làm chủ đầu tư, khởi công từ năm 2011 và dự kiến hoàn thành 3 năm sau đó, nhưng dù đã xong phần thô, toà tháp cao 31 tầng, vốn đầu tư cả nghìn tỷ đồng này nhiều năm nay vẫn chưa thể hoàn thành.
Không chỉ Vicem Tower, trong Khu đô thị mới Cầu Giấy hiện còn hơn 20 dự án trụ sở doanh nghiệp cũng đang “đứng hình” cả chục năm nay. Nhiều khu đất được giao cho các tổng công ty, tập đoàn làm trụ sở hiện đang bị bỏ hoang, hoặc cho thuê kinh doanh sai mục đích. Có thể kể đến các dự án của Công ty cổ phần Viễn thông Hà Nội (Hanoi Telecom), lô 1 - E9; Công ty Điện tử Hà Nội (Hanel) lô 2 - E9; Tổng công ty Xây dựng Thăng Long, lô 4 - E7; Công ty cổ phần Bưu chính Viễn thông Sài Gòn (SPT), lô 5 - E7; Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam, lô 6 - E7; Tổng công ty Lắp máy Việt Nam (Lilama), lô 9 - E6; Tổng công ty Cơ khí xây dựng (Coma), lô 11 - E6; Tổng công ty cổ phần Thương mại và Xây dựng (Vitrancimex), lô 19 - E4…
Tương tự, toà nhà hỗn hợp Hattoco, tại số 110 Trần Phú (quận Hà Đông) do Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư xây dựng Ba Đình làm chủ đầu tư, đã tròn một thập kỷ kể từ ngày khởi công xây dựng, đến nay vẫn chưa thể cán đích.
Và những hệ lụy
Theo HĐND TP. Hà Nội, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng các dự án chậm triển khai như chủ đầu tư không đủ năng lực (tài chính, kinh nghiệm); thủ tục phê duyệt dự án, quy hoạch, giấy phép xây dựng kéo dài; thị trường thay đổi…
Theo quy định của Luật Đất đai, nếu dự án quá 1 năm không sử dụng đất hoặc chậm tiến độ quá 24 tháng thì sẽ bị thu hồi, nhưng trên thực tế, số dự án chậm triển khai trên địa bàn TP. Hà Nội bị thu hồi hiện nay rất ít.
Cụ thể, rà soát của Sở Xây dựng Hà Nội cho thấy, trong tổng danh mục 383 dự án có sử dụng đất chậm tiến độ, đến nay đã chấm dứt hoạt động 30 dự án, đang thực hiện thủ tục chấm dứt hoạt động của 5 dự án.
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc Hà Nội đẩy mạnh rà soát, xử lý hàng loạt dự án “ôm” đất suốt nhiều năm rồi bỏ hoang là điều cần thiết. Tuy nhiên, Thành phố cũng cần có sẵn đáp án cho bài toán sau thu hồi hoặc quyết định hủy bỏ các dự án gây lãng phí, mất mỹ quan đô thị, tránh trường hợp thu hồi đất xong lại để nhiều năm không sử dụng, tiếp tục gây lãng phí tài nguyên đất. Đồng thời, Thành phố cần ban hành chế tài xử phạt nặng đối với chủ đầu tư, nhằm tăng cường quản lý đầu tư công và loại bỏ nhà đầu tư yếu kém.
Theo ông Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, điều đáng lo ngại nhất hiện nay trong quản lý xây dựng là việc các chủ đầu tư không đủ tiềm lực tài chính, thậm chí có chủ đầu tư thực hiện dự án với số vốn “0 đồng”. Khi được chính quyền chấp thuận dự án, sẽ thế chấp để vay vốn ngân hàng, sau đó triển khai đủ điều kiện mở bán thì huy động vốn từ khách hàng. Nếu thị trường gặp khó, không huy động được vốn, chủ đầu tư sẽ triển khai dự án một cách ì ạch, hoặc dừng triển khai.
Ông Nguyễn Trần Nam, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, việc chậm triển khai dự án là sự lãng phí vô cùng lớn. Ngoài lãng phí tài nguyên đất, làm thất thu ngân sách nhà nước, việc dự án chậm triển khai cũng kéo theo hệ lụy làm mất mỹ quan đô thị, tạo đất cho các tệ nạn…
Theo kiến trúc sư Vũ Quốc An (Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam), đối với các dự án đã được chấp thuận đầu tư mà nhiều năm chủ đầu tư không thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, thì cần phải sớm thu hồi để tái sử dụng vào mục đích khác, để tăng giá trị sử dụng và nguồn ngân sách đóng góp cho Nhà nước.
“Việc thu hồi các dự án đã có đầu tư hạ tầng cơ bản trên thực tế rất khó, do đó Hà Nội mới thu hồi 30/380 dự án chậm tiến độ. Tuy nhiên, nếu không kiên quyết thực hiện, thì sẽ tạo cơ hội cho tham nhũng, lãng phí tài nguyên đất, ảnh hướng đến kêu gọi đầu tư, môi trường sống, cảnh quan đô thị và đời sống của người dân. Hơn nữa, việc thu hồi các dự án này càng chậm, thì Nhà nước càng thất thu ngân sách từ sử dụng đất tại dự án đó”, ông An nhấn mạnh.
