TP.HCM có cao độ thấp, chỉ từ 0,5m (Nhà Bè, Cần Giờ) đến khoảng 32m (đồi Long Bình, quận 9). Vùng trũng thấp của thành phố ở phía Nam - Tây Nam - Đông Nam thuộc các quận, huyện Cần Giờ, Nhà Bè, Bình Chánh, quận 7, quận 8, quận 2, một phần quận 9; Vùng cao nằm ở phía Bắc - Đông Bắc - Tây Bắc thuộc các quận, huyện Củ Chi, Hóc Môn, quận 12, Gò Vấp, một phần quận Thủ Đức, quận 9.
Trước đây, các nhà quy hoạch đã đưa ra ý tưởng về định hướng phát triển đô thị chủ đạo của Sài Gòn – TP.HCM về khu vực có địa hình cao, về hướng Tây Bắc của thành phố.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA), trong tình hình hiện nay, sự điều chỉnh hướng quy hoạch phát triển đô thị này còn nhằm để ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu, nước biển dâng trong tương lai gần, mà thành phố là một trong những địa phương bị ảnh hưởng nặng nề nhất, trong điều kiện phần lớn diện tích thành phố nằm trên khu vực thấp.
Cụ thể, địa hình của thành phố thấp dần từ Bắc - Tây Bắc xuống Nam - Đông Nam - Tây Nam; hệ thống sông Sài Gòn theo chế độ bán nhật triều làm tăng thêm khó khăn cho việc thoát nước. Theo kịch bản, nếu nước biển dâng chỉ 0,5m thì TP.HCM sẽ bị ngập rất nhiều khu vực.
Trong khi đó, thời gian qua, thành phố đã phát triển rất mạnh về hướng biển, hướng Nam - Tây Nam - Đông Nam, điều này vô hình chung đã tác động đến hướng thoát nước tự nhiên.
Hệ thống sông Sài Gòn theo chế độ bán nhật triều làm tăng thêm khó khăn cho việc thoát nước.
Mặt khác, việc quản lý chưa thật chặt chẽ hệ thống mốc cao độ, cốt san nền cũng là một hạn chế, theo lãnh đạo HoREA cần phải được quan tâm nhiều hơn nữa trong công tác quản lý nhà nước.
Để thành phố phát triển bền vững, HoREA tán thành ý tưởng điều chỉnh hướng quy hoạch phát triển đô thị về vùng đất cao của thành phố, đó là khu vực Gia Định - Củ Chi cũ (một phần Bình Thạnh, Phú Nhuận, Tân Bình, Gò Vấp, nhất là khu vực quận 12, Hóc Môn, Củ Chi), mà thành phố đã có quy hoạch phát triển Khu đô thị - công nghiệp Tây Bắc trên địa bàn huyện Hóc Môn - Củ Chi với quy mô lên đến 9.000 ha. Đơn vị này cũng rất hoan nghênh ý tưởng về "Đại lộ ven sông Sài Gòn" từ Bến Súc, huyện Củ Chi qua huyện Hóc Môn, quận 12, Gò Vấp, Bình Thạnh về quận 1.
“Có ý kiến quan ngại cho rằng không nên làm đại lộ này vì đây là trục đường hướng tâm sẽ làm tăng nạn ùn tắc giao thông, nhưng thực ra khái niệm "đại lộ" chỉ là đường đô thị. Tại TP.HCM, ngoài các tuyến đường vành đai 2, 3, 4, còn có những tuyến đường trục hướng tâm đã được xây dựng và đang phát huy hiệu quả giao thông như đại lộ Đông-Tây (đại lộ Võ Văn Kiệt), trục đường Bắc - Nam (đường Nguyễn Hữu Thọ), trục quốc lộ 22 nối với đường Trường Chinh - Cộng Hòa - Nguyễn Văn Trỗi - Nam Kỳ Khởi Nghĩa.
Đại lộ ven sông Sài Gòn nếu được đưa vào quy hoạch và có lộ trình triển khai, thực hiện phù hợp thì sẽ tăng thêm tuyến đường song song với quốc lộ 22 (đường Xuyên Á) kết nối bằng tỉnh lộ 8 và các đường ngang khác, sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cả khu vực phía Tây Bắc của thành phố, lan tỏa sang các huyện Thuận An, Bến Cát, tỉnh Bình Dương; huyện Đức Hòa tỉnh Long An; và huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh”, ông Châu phân tích.
