Trong khi đó, từ sự buông lỏng quản lý, thậm chí là có dấu hiệu tiếp tay của cán bộ, khiến tình trạng xây dựng trái phép diễn ra tràn lan. Nơi được quy hoạch thì nham nhở, còn khu dân cư tự phát lại mọc lên như nấm.
Những dự án nằm trên giấy
Khu đô thị mới Nam sông Cần Thơ (quận Cái Răng, TP. Cần Thơ) được quy hoạch, triển khai từ hơn 10 năm trước với 11 dự án xây dựng dân cư, 4 dự án khu tái định cư trên diện tích 470,55ha. Theo đó, chủ đầu tư sẽ xây dựng hoàn thiện kết cấu, cơ sở hạ tầng theo quy hoạch được duyệt; giao lại cho quỹ đất công 5% tổng diện tích đất ở (sau khi hoàn thiện cơ sở hạ tầng) hoặc 10% (đất sau thu hồi, chưa xây dựng cơ sở hạ tầng) để bố trí tái định cư, và chủ đầu tư phải nộp tiền sử dụng đất. Sau khi hoàn tất các nghĩa vụ, chủ đầu tư được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho những diện tích đất ở để phân lô bán nền hoặc xây nhà ở bán. Cuối cùng, chủ đầu tư sẽ bàn giao dự án cho chính quyền địa phương.
Sở Xây dựng TP. Cần Thơ được giao quản lý 66 dự án khu dân cư, tái định cư và khu đô thị mới. Trong đó, có 24 dự án đã bàn giao cho địa phương, và 42 dự án đang triển khai (có 22 dự án thuộc khu đô thị mới Nam Cần Thơ). Trong số này, có 6 dự án chậm triển khai, 6 dự án giãn tiến độ và 2 dự án đã thu hồi một phần diện tích. Ngoài ra, có 14/42 dự án đã có đất sạch 100%, 26 dự án có tỷ lệ giải phóng mặt bằng từ 50%, hai dự án chưa giải phóng mặt bằng.
Ông Mai Như Toàn - Giám đốc Sở Xây dựng TP. Cần Thơ - cho biết: Các dự án không triển khai hoặc làm chậm, gia hạn nhiều lần chủ yếu do công tác giải phóng mặt bằng. Hạ tầng đầu tư thiếu đồng bộ, chênh lệch cao độ kết nối. Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân chưa được đảm bảo đúng quy định pháp luật, một số dự án không thể triển khai. Đặc biệt, các dự án được giao từ năm 2002 - 2003...
Càng xử lý, càng gia tăng khu dân cư trái phép
Trong khi nhiều dự án khu dân cư được cấp phép trì trệ, thì tại các quận trung tâm Cần Thơ xuất hiện nhiều địa điểm xây dựng trái phép, hàng trăm khu dân cư tự phát mọc lên, “phá nát” quy hoạch đô thị.
Tại quận Bình Thủy, ngành chức năng đã phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng về đất đai trên địa bàn các phường An Thới, Long Tuyền và Long Hòa. Đơn cử là việc san lấp rạch Mù U trái phép để làm đường đi tại khu vực Bình Nhựt (phường Long Hòa). Hậu quả, các khu dân cư tự phát có cơ sở hạ tầng thấp kém, xuống cấp ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác triển khai, thực hiện đề án khai thác quỹ đất thành phố giai đoạn 2017 - 2021 vì phải bồi thường giá đất thổ cư, bồi thường nhà, vật kiến trúc và tái định cho các hộ dân.
Tính từ cuối năm 2018, trên địa bàn thành phố có tới 113 khu dân cư tự phát, tập trung chủ yếu ở 3 quận Ninh Kiều, Cái Răng và Bình Thủy. Hầu hết các khu dân cư tự phát này đều có cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng theo tiêu chuẩn, quy chuẩn; không có chủ trương đầu tư và dự án đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở và chưa có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 được duyệt. Trong đó, các địa phương đã buông lỏng quản lý, trách nhiệm dẫn đến xảy ra nhiều trường hợp chuyển mục đích đất sai quy định, tách thửa, chia lô bán nền, xây dựng nhà không phép, sai phép…
Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ khi đó là ông Võ Thành Thống (nay là Thứ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư) đã chỉ đạo các đơn vị có liên quan đề xuất biện pháp xử lý; đồng thời kiểm điểm trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến những sai phạm trong các khu dân cư tự phát. Đặc biệt, UBND 3 quận: Ninh Kiều, Cái Răng và Bình Thủy phải có biện pháp quản lý chặt chẽ không để phát sinh các khu dân tự phát. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong quản lý sử dụng đất đai, xây dựng công trình. Tuy nhiên, không những chưa giải quyết triệt để, thì đến thời điểm này, các khu dân cư tự phát đã tăng lên con số… 148.
Ông Nguyễn Văn Sử - Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường TP. Cần Thơ - cho biết, qua rà soát, có 148 khu dân cư tự phát. “Sau khi đối chiếu lại các quy định, đã tham mưu hướng xử lý cho thành phố. Nếu nơi nào phù hợp với quy hoạch xây dựng, đủ điều kiện thì cho tồn tại, nơi nào không đủ điều kiện thì địa phương phải xử lý” - ông Sử nói.
