Theo thống kê của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế - Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam, từ đầu quý II/2023, lãi suất huy động trên thị trường đã giảm rõ rệt, ban đầu là nhóm NHTMCP và gần đây, nhóm NHTM Nhà nước cũng giảm từ 0,2 - 0,3%/năm cho nhiều kỳ hạn. Hiện tại, mức lãi suất trên 9%/năm tại các NH đã không còn nữa; với kỳ hạn 12 tháng, lãi suất trên thị trường phổ biến ở mức 7 - 8,5%/năm.
Ở nhóm NHTM Nhà nước, Vietcombank giảm lãi suất huy động kỳ hạn 1 - 2 tháng còn 4,6%/năm, 3 tháng còn 5,1%/năm, 6 - 9 tháng còn 5,8%/năm. Lãi suất từ 12 tháng trở lên được duy trì ở 7,2%/năm. Đối với hình thức gửi tiết kiệm trực tuyến, lãi suất kỳ hạn 12 tháng giảm 0,2%, xuống 7,2%/năm. Các kỳ hạn còn lại được giữ nguyên. Tương tự, Agribank giảm lãi suất tiết kiệm kỳ hạn trên 12 tháng từ 7,2%/năm xuống còn 7%/năm. Lãi suất các kỳ hạn 1 - 2 tháng tại Agribank hiện là 4,6%/năm và 3 - 5 tháng là 5,1%/năm. Tại VietinBank, lãi suất kỳ hạn từ 1 đến dưới 3 tháng giảm từ 4,9%/năm xuống 4,6%/năm; từ 2 đến dưới 6 tháng giảm từ 5,4%/năm xuống 5,1%/năm, ... Mức lãi suất 8,2%/năm khi gửi online với kỳ hạn 12 tháng cũng đã biến mất.
Ở nhóm NHTMCP, hàng loạt ngân hàng cũng nhập "cuộc đua" giảm lãi suất huy động. Biểu lãi suất niêm yết mới nhất của VPBank cho các kỳ hạn trên 12 tháng đã giảm 0,2%/năm. Trong đó, lãi suất cao nhất áp dụng cho kỳ hạn 12 - 13 tháng chỉ còn 8%/năm, kỳ hạn từ 15 - 36 tháng giảm về 7,2%/năm. TPBank cũng giảm đến 0,2%/năm lãi suất huy động tại các kỳ hạn từ 6 tháng trở lên. Mức lãi suất huy động cao nhất được ngân hàng này áp dụng là 7,8%/năm dành cho khách gửi tiền online kỳ hạn 12 tháng. Trước đó, một loạt ngân hàng khác cũng đã điều chỉnh giảm lãi suất huy động như: HDBank, Techcombank, OCB, CBBank, NamABank, KienlongBank, MSB…
Xu hướng tăng lãi suất huy động đã chững lại từ cuối quý I năm nay, sau các động thái hạ lãi suất điều hành trong tháng 3, đầu tháng 4 vừa qua của NHNN. Ngoài ra, việc các ngân hàng giảm mạnh lãi suất huy động phần nào cho thấy thị trường đang dư thừa thanh khoản.
Từ cuối 2022 đến khoảng quý I/2023, các ngân hàng huy động vốn nhiều, nhưng không cho vay ra được tương ứng. Tại cuộc họp tổng kết hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD) tháng 4/2023, NHNN cho biết, tín dụng tăng thấp do nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn; tăng trưởng tín dụng toàn nền kinh tế đến ngày 20/4 mới đạt 2,57%, khoảng gần 1/3 so với mức tăng 6,42% cùng kỳ năm 2022.
Các chuyên gia nhận định, các động thái giảm lãi suất điều hành nói trên của NHNN (giảm từ 0,5 - 1%/năm) là bước đi cần thiết để các TCTD tiếp tục giảm lãi suất huy động, qua đó giảm lãi suất cho vay, tăng khả năng tiếp cận vốn, tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp theo chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Tuy nhiên, trên cơ sở thực tế là lạm phát đang giảm, thanh khoản trên thị trường dồi dào, tỷ giá tương đối ổn định, mặt bằng lãi suất được dự báo có thể giảm thêm trong nửa cuối năm nay. Hầu hết các nhà phân tích thị trường đều thống nhất, NHNN có thể cân nhắc giảm thêm các lãi suất điều hành như lãi suất tái cấp vốn, trần lãi suất huy động kỳ hạn từ 1 tới dưới 6 tháng thêm 50 điểm cơ bản trong nửa cuối năm 2023 và xác suất cao là ngay đầu quý III. Theo đó, lãi suất cho vay cầm cố trên thị trường mở - lãi suất đóng vai trò tham chiếu trên thị trường tiền tệ, cũng có khả năng giảm theo. Lãi suất huy động giảm rõ rệt, tạo tiền đề cho các TCTD giảm lãi suất tín dụng để hỗ trợ nền kinh tế. Hơn nữa, thị trường kỳ vọng NHNN tiếp tục giảm lãi suất điều hành trong thời gian tới.
Củng cố cho nhận định này, mới đây, Thống đốc NHNN phát biểu tại Hội nghị Ngành ngân hàng góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh vùng Đông Nam bộ rằng, NHNN sẽ cân nhắc điều kiện, nếu được sẽ giảm tiếp lãi suất điều hành. NHNN cũng đã chỉ đạo các NH đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân, tiết kiệm chi phí để giảm thêm lãi suất cho vay trong thời gian tới.
Tuy nhiên, các chính sách như vậy bao giờ cũng có độ trễ, ít nhất là từ 3 - 6 tháng. Do đó, có thể thấy, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp sẽ có khả năng cải thiện từ nửa cuối năm 2023 hoặc từ quý IV trở đi.
