Theo khảo sát của Viện nghiên cứu Phát triển TP.HCM, hiện trên địa bàn thành phố có đến 81.000 hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội giai đoạn 2016 – 2020. Trong số đó, có đến 10.000 cán bộ công chức, 39.000 hộ thu nhập nghèo, cận nghèo và 17.000 lao động trong khu công nghiệp có các nhu cầu ở trên. Tỷ lệ nhóm đối tượng chọn phương thức thuê mua nhà ở xã hội chiếm từ 65%-94%. Nhu cầu thuê, mua nhà ở xã hội ngày càng tăng trong khi nguồn lực ngân sách không đủ thực hiện.
Ông Vũ Xuân Thiện (Nguyên Phó Cục trưởng Cục quản lý nhà và Thị trường BĐS - Bộ Xây dựng) cho rằng, tại những nước phát triển cấu trúc nguồn vốn cho BĐS khá đa dạng từ các định chế tài chính, các quỹ đầu tư, quỹ tín thác (REITs), quỹ tiết kiệm hay quỹ hưu trí, các dòng vốn FDI, FII…còn tại Việt Nam, cấu trúc nguồn vốn cho BĐS hiện nay vẫn chủ yếu dưa vào 2 nguồn chính đó là từ ngân hàng và vốn huy động từ doanh nghiệp, người dân.
Nhu cầu thuê, mua nhà ở xã hội ngày càng tăng trong khi nguồn lực ngân sách không đủ thực hiện.
Theo các chuyên gia kinh tế, khi nhu cầu thuê mua căn hộ tăng lên nhưng nguồn vốn ngân sách để thực hiện các chính sách nhà ở xã hội vẫn “dậm chân tại chỗ” thì sẽ gây nên nhiều bất lợi cho chủ đầu tư lẫn khách hàng. Do đó, việc tăng nguồn vốn từ ngân sách cho việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội là rất cần thiết.
Tuy nhiên, trên thực tế nguồn lực ngân sách có hạn, kể cả khi thực hiện phương thức xã hội hóa vẫn khó có thể giải quyết kịp thời nhu cầu nhà ở xã hội của cả nước, nhất là tại Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh công nghiệp hóa cao mà cần phải có lộ trình, kế hoạch và giải pháp cụ thể.
Hiện nay để có nguồn vốn mạnh, ổn định cho BĐS phát triển lâu dài, điều cần thiết là phải điều chỉnh lại cấu trúc nguồn vốn cho BĐS. Bằng việc hình thành và tạo điều kiện cho các định chế tài chính, sản phẩm tài chính BĐS phát triển (REITs), cải thiện môi trường đầu tư, phát triển thị trường vốn, tạo thêm các kênh huy động vốn.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc bố trí gấp nguồn vốn từ ngân sách để thực hiện chính sách nhà ở xã hội trong năm 2016 còn nhiều nhập nhằng. Đặc biệt, việc triển khai thực hiện chính sách nhà ở xã hội đang bị ách tắc. Trên thực tế, việc chưa bố trí nguồn vốn từ ngân sách là do đang có những ý kiến khác nhau giữa các Bộ, ngành.
Đơn cử là mới đây, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ nêu ý kiến không đồng tình về việc Bộ Tài chính đề xuất bỏ quy định Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay chương trình nhà ở xã hội. Theo Bộ Xây dựng, chương trình cho vay này đã được quy định trong Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100/2015/NĐ. Trong khi đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư lại đề nghị Bộ Xây dựng phối hợp với Ngân hàng Chính sách Xã hội và các cơ quan liên quan huy động các nguồn vốn khác ngoài ngân sách nhà nước.
Mặc dù từ 15/8/2016 là thời điểm chương trình cho vay ưu đãi thuê, mua nhà ở xã hội với lãi suất 4,8%/năm chính thức có hiệu lực. Tuy nhiên, các đối tượng có nhu cầu vay vốn theo diện chương trình này vẫn phải chờ thêm một thời gian nữa cho đến khi Chính phủ bố trí được nguồn vốn.
Riêng về nhà ở xã hội, nhà nước nên đề xuất bố trí khoảng từ 500 – 1.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách trong năm 2016 để Ngân hàng Nhà nước có căn cứ tái cấp vốn và cấp bù lãi suất nhằm thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Ngân hàng Nhà nước cũng sớm quy định cơ chế tái cấp vốn, cấp bù lãi suất đối với các tổ chức tín dụng được chỉ định để thúc đẩy thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Có thể áp dụng như chính sách tạo nguồn vốn tín dụng và cơ chế tái cấp vốn, cấp bù lãi suất của gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng trước đây.
