Theo Báo cáo cập nhật kinh tế khu vực vừa được Ngân hàng Thế giới công bố, khu vực Đông Á - Thái Bình Dương đang trải qua “lối thoát ba tốc độ" khỏi đại dịch COVID-19, và trong bối cảnh đó, các quốc gia trong khu vực đều cần phải tái cơ cấu lại các chính sách kinh tế và tài khóa để đóng "ba vai trò" nhằm phục hồi và tăng trưởng.
Báo cáo dựa trên các cuộc khảo sát và nghiên cứu trên khắp các quốc gia Đông Á và Thái Bình Dương, nhấn mạnh sự chênh lệch về triển vọng tăng trưởng của một khu vực đang phục hồi sau tác động của COVID-19 và các biện pháp phong toả khắc nghiệt ở các quốc gia nơi đại dịch vẫn đang hoành hành.
Theo chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Đông Á Thái Bình Dương Aaditya Mattoo: “Về cơ bản, chúng tôi nhận thấy sự phục hồi diễn ra theo ba tốc độ. Chỉ có Trung Quốc và Việt Nam là có sự phục hồi hình chữ V, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng".
Trung Quốc - tâm chấn của đại dịch và Việt Nam - một trong những quốc gia ít bị ảnh hưởng nhất ở Đông Nam Á, đã phục hồi mạnh mẽ và dự kiến năm nay sẽ ghi nhận mức tăng trưởng hàng năm lần lượt là 8,1% và 6,1%.
Ở các nền kinh tế khu vực lớn khác, sản lượng đã thấp hơn trung bình khoảng 5% so với mức trước đại dịch. Ngân hàng Thế giới cho biết các quốc gia không thể khôi phục hoàn toàn các ngành xuất khẩu, hoặc phụ thuộc quá nhiều vào du lịch, đang phải trải qua những cuộc chiến khó khăn để đạt được mức tăng trưởng khiêm tốn vào năm 2021.
Tăng trưởng khu vực - ngoại trừ Trung Quốc - dự kiến sẽ đạt 4,4% vào năm 2021. Ở Indonesia (4,4%) và Malaysia (6%), sản lượng dự kiến sẽ phục hồi về mức trước đại dịch trong suốt năm 2021. Tại Thái Lan (3,4%) và Philippines (5,5%), sản lượng có khả năng duy trì dưới mức trước đại dịch vào năm 2022.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn đang diễn ra, ước tính có khoảng 32 triệu người lẽ ra đã thoát nghèo vẫn ở dưới mức nghèo đối với các nước có thu nhập trên trung bình là 5,50 USD mỗi ngày vào năm 2020. Trong bản cập nhật khu vực trước đó được công bố vào tháng 9, Ngân hàng Thế giới lưu ý rằng các biện pháp giãn cách xã hội do COVID- 19 cùng với sự sụp đổ của ngành du lịch đã khiến 38 triệu người xuống dưới mức nghèo khổ.
Về mặt tích cực, sự phục hồi kinh tế toàn cầu, vốn được hỗ trợ một phần bởi các chính sách kích thích đáng kể của Hoa Kỳ, sẽ hồi sinh thương mại hàng hóa và có thể tạo ra một động lực bên ngoài cho tăng trưởng tới 1 điểm phần trăm trong khu vực. Tuy nhiên, báo cáo trên cũng đưa ra cảnh báo, "du lịch toàn cầu dự kiến sẽ vẫn ở dưới mức trước đại dịch cho đến năm 2023 và điều này khiến sự phục hồi kinh tế ở các nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch trở nên chậm chạp". Trong số các doanh nghiệp, các doanh nghiệp vừa và nhỏ và doanh nghiệp siêu nhỏ bị ảnh hưởng nặng nề hơn nhiều so với các công ty lớn hơn trong toàn khu vực, ngay cả sau khi đã điều chỉnh các chênh lệch về năng suất lao động, tuổi tác và vị trí việc làm. Trong khi doanh số của các doanh nghiệp siêu nhỏ giảm 33% trong toàn khu vực, các doanh nghiệp lớn hơn chỉ giảm 25%.
Ngân hàng Thế giới cảnh báo, mặc dù môi trường tài chính toàn cầu vẫn "lành tính", nhưng bảng cân đối ngân hàng và doanh nghiệp suy yếu cùng với sự bất ổn toàn cầu dai dẳng sẽ làm giảm đầu tư trong khu vực.
Trong khi đó, nợ công đã tăng trung bình khoảng 7% GDP trong khu vực, do các chính phủ cam kết hỗ trợ tài khóa bằng gần 10% GDP (so với mức trung bình khoảng 17% ở châu Âu). Trong khi nợ công ngày càng tăng và thâm hụt tài khóa gia tăng có khả năng hạn chế chi tiêu của các chính phủ hơn nữa trong thời gian tới, Ngân hàng Thế giới cho biết chính sách tài khóa nên đóng một "vai trò ba đòi hỏi" là hỗ trợ cứu trợ, phục hồi và tăng trưởng.
Bên cạnh đó, chuyên gia kinh tế trưởng Mattoo cho biết, "lần đầu tiên sau 20 năm, chúng ta sẽ không thấy bất kỳ sự giảm nghèo nào. Thay vào đó, chúng ta sẽ thấy sự gia tăng bất bình đẳng theo các chiều khác nhau, giữa người nghèo và người giàu, nam và nữ, nhỏ các công ty và các công ty lớn. "
Ông nói, lý do cho sự khác biệt này xoay quanh ba yếu tố chính. "Một là hiệu quả do dịch bệnh đã được kiểm soát. Thứ hai, khả năng tận dụng lợi thế của sự hồi sinh thương mại, đặc biệt là đối với hàng hóa sản xuất và các sản phẩm điện tử. Thứ ba, khả năng cung cấp hỗ trợ gói tài chính và tiền tệ đáng kể."
Theo ông Mattoo, ba ưu tiên chính đối với khu vực là: "Thứ nhất, kiểm soát COVID-19 một cách hiệu quả; thứ hai, cung cấp gói hỗ trợ kinh tế trên nhiều cấp độ, nghĩa là cứu trợ cho các doanh nghiệp và hộ gia đình, tạo việc làm giúp người lao động thoát khỏi tình trạng thất nghiệp và đầu tư tăng trưởng trong tương lai. Điều thứ ba là tiếp tục phát triển bền vững”.
Khu vực bao gồm nhiều quốc gia đóng góp chính vào việc gia tăng phát thải khí nhà kính, với lượng phát thải tăng gấp ba lần kể từ năm 2000 và hiện chiếm gần một phần ba tổng lượng toàn cầu, ông lưu ý. Ông Mattoo nhấn mạnh: "Khu vực này cũng phải đối mặt với hậu quả của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, việc tách tăng trưởng sản lượng khỏi khí thải sẽ đòi hỏi một sự chuyển đổi lớn trong mô hình tiêu dùng và sản xuất.”
Ngoài ra, báo cáo kêu gọi hợp tác quốc tế trong sản xuất, phê chuẩn và phân phối vaccine dựa trên nhu cầu để giúp ngăn chặn COVID-19. Phối hợp trong chính sách tài khóa sẽ làm tăng tác động tập thể vì một số chính phủ có xu hướng hỗ trợ chưa đầy đủ./.
