Ngành công nghiệp và xây dựng là "đầu tàu kéo" tăng trưởng kinh tế quý III/2018
Ngành xây dựng tạo "bất ngờ"!
GDP quý III/2018 tăng +6.88%, cao hơn mức tăng +6.73% của quý II/ 2018 và làm đảo chiều xu hướng giảm dần đều trong 3 quý liền trước đó.
Đóng góp cho sự đảo chiều này là lĩnh vực công nghiệp và xây dựng với mức tăng trưởng +8.61% (quý II/2018 tăng +8.4%). Nông, lâm nghiệp, thủy sản và dịch vụ trong quý III/2018 đều giảm tốc.
Trong công nghiệp và xây dựng, đáng chú ý nhất là sự cải thiện của ngành xây dựng với mức tăng trưởng cao nhất kể từ đầu năm là +9.2%. Trong khi đó, công nghiệp chế biến chế tạo, ngành có tỷ trọng giá trị lớn nhất trong GDP đi ngang với tăng trưởng +12.1% còn khai khoáng giảm -3.3% (quý II/2018 giảm -3.1%).
Sự cải thiện của ngành xây dựng có thể xuất phát từ sự cải thiện trong giải ngân vốn đầu tư toàn xã hội, đặc biệt là giải ngân đầu tư công.
Quý III/2018, tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 507 nghìn tỷ đồng, tăng +12.5%, cao nhất 4 quý, trong đó vốn ngân sách nhà nước đạt mức tăng ấn tượng +14.9%, gấp đôi tốc độ tăng trưởng của 2 quý trước đó. Vốn đầu tư tư nhân, nguồn vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất (42.5%), cải thiện nhẹ và vươn lên mức cao nhất nhiều năm, +18.8%.
Sự bù đắp của 2 nguồn vốn này cho FDI là minh chứng cho sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế theo hướng tập trung hơn vào nội lực. Tăng tốc giải ngân vốn ngân sách cũng là một dấu hiệu tích cực bởi nguồn lực tài khóa đang đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng khi dư địa tiền tệ hẹp lại. Mặt khác, điều này cho thấy việc tháo gỡ các nút thắt trong giải ngân đầu tư công đang có tiến triển tốt.
Mặc dù sự cải thiện của ngành xây dựng là có cơ sở nhất định, một số số liệu khác của ngành lại thể hiện một số vấn đề.
Thứ nhất, theo khảo sát hoạt động của 5300 doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá tình hình kinh doanh của quý III/2018 khó khăn hơn quý II/2018 là 39.5%, tăng nhẹ so với quý II/2018.
Thứ hai, tăng trưởng sản lượng của xi măng, sắt thép trong các tháng quý III/2018 không có nhiều thay đổi. Sản lượng xi măng 9 tháng tăng +9.5% trong khi 6 tháng tăng cao hơn, +10.6%. Tương tự sản lượng sắt thép thô 9 tháng tăng +36.6% thấp hơn 6 tháng là +43.7%.
Cơ cấu tăng trưởng kinh tế 9 tháng đầu năm 2018
Ngành công nghiệp chế biến chế tạo là “bệ đỡ”
Mặc dù đóng góp của ngành xây dựng là đáng ghi nhận nhưng ngành công nghiệp chế biến chế tạo mới thực sự là bệ đỡ để có được sự cải thiện trong quý III/2018. Ngành công nghiệp chế biến chế tạo có tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu GDP (18.8%) và thường có mức tăng trưởng cao trên 10% nên đã luôn là động lực thúc đầy tăng trưởng chung.
Trong quý I/2017 và quý II/2018, ngành công nghiệp chế biến chế tạo cùng gặp một khó khăn, đó là sự giảm sút của công nghiệp điện tử mà nguyên nhân chính là sản lượng điện thoại của Samsung. Với giá trị sản xuất rất lớn, chiếm tới 20% GDP, điện thoại và công nghiệp điện tử có ảnh hưởng trọng yếu đến kinh tế Việt Nam.
Sau sự cố Galaxy Note 7 vào cuối năm 2016, thành công của Galaxy S8 và Note 8 đã mang lại kết quả rất tích cực cho nửa cuối năm 2017. Tuy vậy ngay cả khi Galaxy S9 đã ra đời, sản xuất điện thoại trong năm 2018 vẫn giảm sút do Samsung thay đổi kế hoạch sản xuất. Đây là một thay đổi tương đối bất ngờ và tạo ra rủi ro lớn cho kinh tế Việt Nam nếu không có được những động lực tăng trưởng mới.
Về chính sách, hàng loạt các quy định có tính bảo hộ với ngành sản xuất ô tô và dược phẩm đã phát huy tác dụng. Ngành sản xuất xe có động cơ liên tục có cải thiện, sau 9 tháng đã vươn lên +16.3%, cao nhất 21 tháng. Tương tự, dược đạt +25.9%, cao nhất nhiều năm.
Về cơ may, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và việc Trung Quốc giảm sản lượng các ngành công nghiệp ô nhiễm (thép) hay nhân công giá rẻ (dệt may) đã mở ra cơ hội cho xuất khẩu hàng hóa Việt Nam. Xuất khẩu dệt may 9 tháng tăng tới +17.1%, cao nhất kể từ năm 2015 còn sắt thép là +51.5%, duy trì phong độ cao có được từ năm 2017.
Một may mắn khác phải kể đến là việc nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn đi vào hoạt động. Mặc dù nhập khẩu nguyên liệu và không xuất khẩu, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn vẫn có đóng góp kịp thời và đáng kể cho ngành công nghiệp nói chung khi tạo ra tăng trưởng tới +53.1% cho ngành sản xuất than cốc và dầu mỏ tinh chế.
Ngay cả khi điện thoại không còn là động lực thúc đẩy tăng trưởng, dấu ấn FDI vẫn còn rất đậm trong sản xuất công nghiệp, từ lọc hóa dầu Nghi Sơn đến thép Formosa. Dẫu vậy, dấu ấn của doanh nghiệp Việt Nam đang dần rõ nét hơn. Thaco từ chỗ chiếm 36.8% thị phần ô tô 8/2017 đã vươn lên 39.5% trong 8/2018. Với tốc độ đầu tư và hiệu quả sản xuất cao, kỳ vọng khối tư nhân trong nước sẽ tăng tỷ trọng và ảnh hưởng, cân bằng lại vị thế của khối FDI trong cơ cấu kinh tế chung.
Tăng trưởng của ngành kinh doanh bất động sản, ngành dịch vụ đứng thứ 3, cũng chậm lại, từ mức +4.56% trong quý II/2018 xuống còn +3.88% trong quý III/2018.
Tính chung 9 tháng, GDP ngành kinh doanh bất động sản tăng +4.04%, xấp xỉ bằng cùng kỳ 2017 là +3.99%.
Tựu chung lại từ số liệu vĩ mô 9 tháng, đã xuất hiện một số tín hiệu lạc quan hơn cho tăng trưởng kinh tế trong năm 2018 mà điểm nhấn chính nằm trong ngành công nghiệp.
Tăng trưởng của ngành xây dựng, dù vẫn còn sớm để thực sự tự tin vào các con số, vẫn đưa ra một chỉ báo quan trọng. Đó là việc tháo gỡ các nút thắt trong giải ngân đầu tư công đang có tiến triển. Như đã chỉ ra trong báo cáo tháng 8, giải ngân đầu tư công có ý nghĩa quan trọng giúp thúc đẩy kinh tế trong giai đoạn trước mắt, khi đầu tư tư nhân khó có thể tăng tốc nhanh hơn và chính sách tiền tệ không nên nới lỏng.
Cùng với sự hồi phục của đầu tư công, tăng trưởng duy trì ở mức cao của đầu tư tư nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đó là cơ sở cho sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế theo hướng giảm dần sự phụ thuộc vào FDI và tăng dần tỷ trọng của khối tư nhân trong nước.
