Nghị định này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, đặc biệt là nhà và đất không sử dụng vào mục đích để ở (sau đây gọi tắt là: nhà, đất công), nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Thời hạn thuê nhà, đất công: Giới hạn tối đa 5 năm
Theo Nghị định số 108/2024/NĐ-CP, thời gian cho thuê nhà, đất công được quy định tối đa là 5 năm. Trong trường hợp hết hạn thuê, nếu các bên không ký kết hợp đồng gia hạn hoặc gia hạn vượt quá thời hạn tối đa, tài sản sẽ bị thu hồi, và bên thuê có trách nhiệm hoàn trả lại tài sản trong vòng 30 ngày.
Về mức giá cho thuê, Nghị định quy định UBND cấp tỉnh có quyền đưa ra mức giá thuê nhà, đất dựa trên bảng giá có thời hạn 5 năm và có thể điều chỉnh sau mỗi 5 năm. Các phương thức xác định giá thuê bao gồm niêm yết giá và đấu giá quyền thuê nhà, đất. Đặc biệt, Nghị định ưu tiên cho các tổ chức hội có tính chất đặc thù theo quy định của pháp luật, các cơ sở thực hiện xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường thuê nhà để làm trụ sở hoặc để phục vụ các hoạt động xã hội hóa nếu chưa có trụ sở làm việc.
Quy định mới về bố trí nhà, đất công sử dụng tạm thời
Nghị định 108/2024/NĐ-CP đưa ra các quy định chi tiết về việc bố trí nhà, đất công cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng tạm thời. Cơ quan, tổ chức được ưu tiên bố trí nhà, đất bao gồm: cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc bố trí sẽ căn cứ vào các tiêu chuẩn, định mức và thời hạn sử dụng được phê duyệt, với điều kiện phải tuân thủ các quy định về quản lý, sử dụng tài sản công.
Quy trình bố trí nhà, đất sử dụng tạm thời đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức liên quan. Đơn vị có nhu cầu sẽ gửi văn bản đề nghị lên tổ chức quản lý, kinh doanh nhà, nêu rõ diện tích và thời gian sử dụng dự kiến. Sau khi tổng hợp, Sở Tài chính sẽ chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định. Quyết định này sẽ nêu rõ các thông tin quan trọng như đối tượng được bố trí, địa chỉ, diện tích, thời hạn và các quyền, nghĩa vụ liên quan.
Trong thời gian sử dụng tạm thời, các đơn vị được bố trí có trách nhiệm sử dụng nhà, đất công đúng mục đích, thanh toán các chi phí liên quan (điện, nước, nhân công...) và không được sử dụng vào mục đích kinh doanh hoặc cho thuê. Sau khi hết thời hạn, các đơn vị phải bàn giao lại tài sản cho tổ chức quản lý.
Nếu dự án xây dựng hoặc tiếp nhận trụ sở mới chưa hoàn thành sau khi hết thời hạn sử dụng tạm thời, các đơn vị có thể đề nghị gia hạn. Quy trình gia hạn tương tự như quy trình bố trí ban đầu. Trong trường hợp vi phạm các quy định về quản lý, khai thác nhà đất, các bên liên quan sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Yêu cầu quản lý, sử dụng nhà, đất công một cách hiệu quả
Đối với số tiền thu được từ việc cho thuê nhà, đất công, tổ chức quản lý, kinh doanh nhà có trách nhiệm nộp đầy đủ vào ngân sách nhà nước trước ngày 30 của tháng phát sinh doanh thu. Tổ chức, cá nhân thuê nhà, đất công phải trả tiền đúng hạn theo quy định trong hợp đồng. Nếu không thanh toán đúng hạn, bên thuê sẽ phải nộp thêm khoản tiền chậm nộp theo quy định.
Nghị định cũng đặt ra yêu cầu cao về việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất công phải đảm bảo công khai, minh bạch, đúng pháp luật, và có hiệu quả cao nhất. Việc giao tài sản công cho tổ chức quản lý, kinh doanh nhà được thực hiện theo hình thức ghi tăng tài sản và không tính vào phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Ngoài ra, mọi hành vi vi phạm liên quan đến quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất công sẽ bị phát hiện và xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật. Các cơ quan chức năng sẽ thực hiện giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nhằm đảm bảo sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quản lý tài sản công.
