Bộ… buông
Ngày 25/2/2020, Bộ GTVT phát thông báo số 65/TB-BGTVT yêu cầu Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) phải hoàn tất lắp đặt hệ thống kiểm soát thời gian với xe ra vào sân bay trước ngày 31/3/2020.
Trước đó vào ngày 21/12/2017, Văn phòng Chính phủ đã phát đi Thông báo kết luận số 590/TB-VPCP của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đối với nội dung Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản, cổ phần hóa, thoái vốn và tái cơ cấu ACV.
Đến ngày 05/1/2018, Thanh tra Chính phủ phát Thông báo kết luận số 27/TB-TTCP, khẳng định các chi nhánh cảng hàng không thu tiền sử dụng sân đường dẫn vào nhà ga hàng không đối với ô tô đưa, đón trả khách là không đúng quy định của pháp luật về đất đai do không phải nộp tiền sử dụng đất.
Sau đó, Bộ GTVT đã chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính họp bàn phương án xử lý để báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Bộ giao cho Cục Hàng không Việt Nam phối hợp với ACV rà soát lại quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để xác định mục đích sử dụng đối với từng loại đất (đất thương mại, đất công cộng) trong khu vực cảng hàng không, từ đó làm rõ nghĩa vụ của ACV đối với Nhà nước. Chỉ đạo này lập tức đưa Bộ GTVT vào thế khó.
Ngày 23/1/2018, Bộ GTVT họp bàn phương án xử lý với Bộ Tài chính. Theo quan điểm tại cuộc họp này của Bộ GTVT việc ACV thu giá dịch vụ là cần thiết để bù đắp nguồn vốn đã đầu tư và cần có nguồn này để duy tu, bảo trì, bảo dưỡng, quản lý khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng cảng hàng không.
Do vậy, Bộ GTVT sẽ chỉ đạo nghiên cứu đề xuất bổ sung dịch vụ này vào danh mục dịch vụ phi hàng không thiết yếu tại cảng hàng không. Trước mắt, Bộ GTVT thấy rằng chưa đủ cơ sở để yêu cầu ACV thực hiện việc dừng thu giá dịch vụ sử dụng đường dẫn vào nhà ga hàng không (theo kiến nghị của Cục Hàng không Việt Nam ), nên kiến nghị Phó Thủ tướng chưa áp dụng yêu cầu này.
Diễn biến câu chuyện cứ thế kéo dài và "nhùng nhằng" trong hơn 2 năm, cho tới ngày 25/2/2020, Bộ GTVT ra thông báo số 65/TB-BGTVT chính thức ấn định ACV phải lắp xong hệ thống kiểm soát thời gian với xe ra vào sân bay trước 31/3/2020 và không được thu tiền đối với xe ra vào khu vực đón trả khách tại sân bay trong thời gian dự kiến là 10 phút.
Đồng thời, Bộ GTVT giao Vụ Kết cấu hạ tầng giao thông phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan tham mưu bộ có văn bản tiếp tục báo cáo Thủ tướng Chính phủ đối với việc thu tiền dịch vụ sân đỗ ô tô và việc nộp tiền sử dụng đất làm đường dẫn vào nhà ga để thống nhất triển khai thực hiện.
ACV hiện là đơn vị được giao quản lý hệ thống 21 cảng hàng không trên cả nước. Đây đều là các sân bay được đầu tư bằng vốn ngân sách. Trong đó, ngoài hệ thống đường băng, sân đỗ, ACV còn quản lý, khai thác hệ thống giao thông phục vụ hoạt động khu vực sân bay để kết nối với hệ thống giao thông khác.
Với chỉ đạo ngày 25/2/2020, về nguyên tắc, sau ngày 31/3/2020, ACV vẫn cứ thu phí ra vào sân bay thì sẽ vi phạm chỉ đạo của Bộ GTVT. Đó là cách hiểu xuôi, nhưng theo ACV, nếu thực hiện chỉ đạo thì tại nhiều sân bay lớn chắc chắn sẽ xảy ra ùn tắc giao thông, mà trách nhiệm đó cũng lại là thuộc ACV. Nói cách khác là chỉ đạo của Bộ GTVT đã đẩy ACV vào thế… kẹt.
Sẽ tắc....
Theo thông báo số 65/TB-BGTVT, Bộ GTVT thống nhất tại các sân bay đã lắp đặt hệ thống kiểm soát thời gian xe ô tô thì không thu tiền đối với xe ra vào khu vực đón trả khách trong thời gian dự kiến là 10 phút.
Hiện tại, theo thống kê mỗi ngày tại hai sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài có khoảng 100.000 – 130.000 lượt khách. Đi kèm với lượng khách này là không dưới 10.000 lượt xe ô tô ra vào đón khách mỗi ngày. Lượng khách và ô tô qua hai sân bay này đang tăng đều hàng năm, tỷ lệ thuận theo tăng trưởng của ngành hàng không.
Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam cho biết, số lượng xe này tương đương với số lượng phương tiện của một cao tốc cỡ vừa hiện nay nhưng lượng xe trên các cao tốc không tập trung liên tục, một chỗ, với thời gian đỗ dài như xe ra vào các cửa đón, tiễn khách như tại các sân bay.
ACV cũng cho rằng, do vướng dịch Covid-19 nên ngành hàng không hiện đang trong tình trạng lượng khách suy giảm. Nên tác động của việc khuyến khích xe ra vào bằng việc miễn phí, kéo dài thời gian miễn phí sẽ chưa thể hiện rõ nét tại các sân bay nhưng khi hết dịch, chắc chắc việc ùn tắc giao thông tại các sân bay sẽ xảy ra.
Hiện tại, thời gian một xe vào trả, đón khách, tiếp nhận hoặc xuống hành lý… tại sảnh nhà ga sân bay Tân Sơn Nhất, Nội Bài chỉ được phép kéo dài dưới 1 phút. Sau đó, họ phải lập tức di chuyển để tránh tắc nghẽn giao thông. Nhưng ngay cả với thời gian chỉ 1 phút này, tại các sân bay lớn vẫn thường xuyên xảy ra cảnh ùn tắc. Trong khi đó, các diện tích dành cho nơi đỗ ô tô của các sân bay này đã trong tình trạng gần như quá tải.
Điều đó có nghĩa, nếu thu phí ra vào sân bay đối với các phương tiện ra vào đón khách không chỉ giúp tạo nguồn thu, mà về bản chất tác dụng chính của việc thu này lại giúp giảm tải, giảm nguy cơ ùn tắc giao thông tại các sân bay.
Vì thực tế ai cũng có thể nhận thấy, nếu đường dẫn vào nhà ga sân bay được “thả cửa”, các loại taxi từ taxi truyền thống đến taxi công nghệ sẽ ùn ùn kéo đến tranh giành khách. Chưa kể, các xe này có thể sẽ quay đầu lòng vòng trong sân bay gây ra tình trạng mất kiểm soát và an toàn giao thông.
Ngay tại thời điểm hiện tại, khi việc thu phí vẫn đang diễn ra, việc quản lý trật tự, an toàn giao thông tại hai sân bay hàng đầu cả nước là Nội Bài và Tân Sơn Nhất đang vô cùng căng thẳng. Lượng xe ra vào rất lớn, liên tục, những ngày cao điểm thậm chí còn xảy ra ùn tắc.
Mặt khác, Nội Bài và Tân Sơn Nhất là hai công trình nằm trong Danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia. Vì vậy, việc đường dẫn nhà ga tại các cảng hàng không được miễn phí dù chỉ là 10 phút chắc chắn sẽ gây khó khăn rất lớn cho việc đảm bảo an ninh.
Cần lưu ý, hiện mức thu phí ô tô ra vào đón khách hoặc vào bãi đỗ xe tại sân bay là 15.000 đồng cho giờ đầu tiên. Giá này chỉ bằng một nửa phí dịch vụ đỗ ô tô trong các tuyến đường của Hà Nội (30.000 đồng/giờ). Về bản chất, mức phí thu tại sân bay đang thấp hơn bình thường, trong khi áp lực về giao thông thì không kém, nếu không nói là lớn hơn.
Chỉ đạo của Bộ GTVT đương nhiên sẽ khiến nhiều người hài lòng, đặc biệt là các hãng taxi, xe dù, xe cóc… Tuy nhiên, khi các loại xe này được phép di chuyển miễn phí trong thời gian “dự kiến” dưới 10 phút chỉ để qua quãng đường vài trăm mét từ cổng đến cửa sảnh đón tiễn, hay tại bãi đỗ xe sân bay, sẽ không quá khó để hình dung trước các khu vực này sẽ ùn tắc như thế nào.
