Nhà cổ có kiến trúc độc đáo giá tỷ đô, là ‘thánh địa’ của giới siêu giàu

Tứ hợp viện hay còn gọi là “Tứ hợp phòng”, là kiểu nhà truyền thống đặc trưng của vùng Hoa Bắc, nổi bật nhất ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Đúng như tên gọi, “tứ” là bốn, “hợp” là bao quanh, “viện” là sân, toàn bộ khu nhà được thiết kế theo bố cục hình vuông khép kín, với bốn dãy nhà nằm quanh một sân trung tâm. Chính sự khép kín này tạo nên cảm giác riêng tư, tĩnh lặng và an toàn, trong khi vẫn duy trì được sự gắn kết giữa các thế hệ trong cùng một đại gia đình.

Cấu trúc cơ bản của các căn Tứ hợp viện gồm nhà chính ở phía Bắc quay mặt về Nam - vị trí đắc địa trong phong thủy, tượng trưng cho quyền lực và sự tôn nghiêm; 2 dãy nhà Đông - Tây dành cho con cháu hoặc họ hàng; còn nhà phía Nam, gọi là “đảo tọa”, là nơi ở của gia nhân hoặc khu vực phụ trợ. Tường bao cao, cửa chính đặt lệch về hướng Đông Nam - hướng được xem là “cát” trong Bát quái vừa mang ý nghĩa may mắn, vừa đảm bảo sự kín đáo cho không gian sống bên trong.

Kiến trúc Tứ hợp viện không chỉ là một bài học về phong thủy mà còn thể hiện rõ tư tưởng Nho giáo trong đời sống thường nhật. Mỗi ngôi nhà là một biểu tượng của “tôn ti trật tự”, phản ánh mối quan hệ thứ bậc trong gia đình và xã hội. Không gian được phân chia rạch ròi: chủ nhân ở trung tâm, con cháu ở hai bên, khách ở ngoài, tất cả đều được sắp xếp theo nguyên tắc “trong tĩnh ngoài động”, “trên tôn dưới thuận”. Khoảng sân trung tâm đóng vai trò như trái tim của toàn bộ công trình nơi diễn ra sinh hoạt, tiếp khách, tổ chức nghi lễ, đồng thời điều hòa ánh sáng và không khí cho toàn khu nhà. Từ sân ấy, mỗi lối đi, hành lang, cột gỗ, mái ngói đều mang một giá trị biểu tượng riêng, thể hiện triết lý hòa hợp giữa con người với thiên nhiên và vũ trụ.

Ra đời từ thời Tây Chu, phát triển qua các triều đại Hán, Đường, Tống, Nguyên và đạt đến đỉnh cao vào thời Minh - Thanh, Tứ hợp viện được xem là mô hình nhà ở hoàn chỉnh nhất trong lịch sử kiến trúc dân gian Trung Hoa. Mỗi công trình đều được xây dựng bằng vật liệu truyền thống như gỗ, ngói, đá xanh, tất cả đều được thực hiện thủ công với trình độ tinh xảo. Vì thế, Tứ hợp viện không chỉ mang giá trị kiến trúc mà còn là tác phẩm nghệ thuật, nơi giao thoa giữa kỹ thuật xây dựng và tâm hồn người thợ.

Ngày nay, việc tái tạo một Tứ hợp viện nguyên bản gần như không thể, bởi nguồn vật liệu, nhân công lành nghề và không gian đô thị đều đã thay đổi. Chính yếu tố “không thể tái tạo” khiến loại hình nhà ở này trở nên quý hiếm và có giá trị đặc biệt trong giới sưu tầm bất động sản hạng sang.

Hiện nay, tại Bắc Kinh chỉ còn lại vài trăm Tứ hợp viện thuộc sở hữu tư nhân, hầu hết nằm ở khu vực trung tâm như hồ Hậu Hải, phố Nam La Cổ hay ngõ Nha Nhi. Giá trị của những căn nhà này có thể lên tới hàng trăm triệu nhân dân tệ, thậm chí chạm ngưỡng 1,5 tỷ nhân dân tệ (tương đương hơn 5.000 tỷ đồng). Căn “Hai Courtyard” gần hồ Hậu Hải từng được xem là Tứ hợp viện đắt giá nhất thủ đô Trung Quốc, do một tỷ phú người Nga mua lại vào năm 2007. Một số nghệ sĩ nổi tiếng cũng sở hữu Tứ hợp viện như nữ minh tinh Châu Tấn cũng nắm trong tay một căn cổ ở ngõ Nam La Cổ trị giá khoảng 90 triệu nhân dân tệ (tương đương 300 tỷ đồng). Với họ, Tứ hợp viện không chỉ là nơi ở, mà còn là biểu tượng của đẳng cấp, của sự gắn bó với truyền thống và văn hóa Trung Hoa.

Sức hấp dẫn của Tứ hợp viện còn nằm ở khả năng dung hòa giữa cổ điển và hiện đại. Nhiều chủ nhân ngày nay đã cải tạo không gian này thành nơi ở sang trọng nhưng vẫn giữ trọn tinh thần nguyên bản.

Các yếu tố như sân vườn, hồ cá koi, bình phong, mái ngói cong được bảo tồn, kết hợp cùng phòng giải trí, phòng gym, khu trà đạo hoặc hầm rượu tạo nên sự giao thoa tinh tế giữa di sản và tiện nghi đương đại.

Giữa lòng các đô thị hiện đại như Bắc Kinh hay Tô Châu, Tứ hợp viện vẫn đứng vững như một “ốc đảo tĩnh tại”, nơi mà truyền thống, phong thủy và nghệ thuật hòa quyện thành một chỉnh thể thống nhất. Nó là biểu tượng của sự ổn định, quyền lực và tinh thần Á Đông - thứ giá trị mà thời gian không thể xóa nhòa. Trong thế giới nơi những tòa cao ốc ngày càng giống nhau, việc sở hữu một Tứ hợp viện không chỉ thể hiện tiềm lực tài chính mà còn là lời khẳng định về chiều sâu văn hóa và gu thẩm mỹ của người chủ. Đó là lý do vì sao, dù qua hàng thiên niên kỷ, Tứ hợp viện vẫn là “giấc mơ” của giới tinh hoa Trung Quốc.