Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam được triển khai tại xã Thạnh Phước, tỉnh Tây Ninh (trước đây thuộc huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An) với diện tích hơn 45ha. Khi được phê duyệt vào năm 2003, dự án có tổng vốn đầu tư 1.487 tỷ đồng, công suất 100.000 tấn bột giấy mỗi năm. Qua các lần điều chỉnh vốn, mức đầu tư đã lên tới hơn 3.400 tỷ đồng, nhưng công trình vẫn chưa thể đi vào hoạt động, rơi vào cảnh “đắp chiếu” nhiều năm qua.
Nhà máy bột giấy Phương Nam nhìn từ trên cao. Ảnh: Báo Pháp luật TP. HCM
Để thực hiện sản xuất, nguyên liệu chính làm bột giấy là cây đay nhưng việc trồng loại cây này không thành công dẫn đến thiếu hụt nguồn cung cho nhà máy. Sau các thử nghiệm không đạt, vào năm 2012, nhà máy bắt đầu chạy thử nhưng dây chuyền sản xuất thường xuyên bị tắc nghẽn, sản phẩm không đạt yêu cầu.
Đến năm 2014, sau khi không thể sản xuất thành công, dự án bị dừng lại để tìm phương án xử lý. Kể từ đó, sau hơn một thập kỷ, dự án vẫn chưa có phương án giải quyết dứt điểm.
Theo báo Pháp luật TP. HCM, hiện tại, các hệ thống dây chuyền thiết bị của dự án đã bị xuống cấp, hư hại theo thời gian. Nhà máy chỉ duy trì lực lượng bảo vệ, tiêu tốn một khoản chi phí không nhỏ mỗi năm.
Hệ thống sản xuất bột giấy xuống cấp, khung cảnh bên trong hoang hóa. Ảnh: Báo Pháp luật TP. HCM
Bộ Công Thương đã từng trình cấp có thẩm quyền phương án đấu giá tài sản của nhà máy, nhưng không tìm được nhà đầu tư quan tâm. Nguyên nhân chủ yếu là do dây chuyền sản xuất bột giấy từ cây đay là công nghệ đặc thù. Thêm vào đó, giá khởi điểm đấu giá không phù hợp với thị trường và còn vướng mắc về các khoản nợ.
Ngày 23/6, UBND tỉnh Long An (nay là tỉnh Tây Ninh) thông báo về việc khu vực Nhà máy bột giấy Phương Nam sẽ được quy hoạch thành khu đô thị sinh thái kết hợp nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, vẫn chưa có kế hoạch cụ thể để giải quyết vấn đề tài sản của nhà máy.
Vào cuối tháng 7 năm 2025, Thanh tra Chính phủ đã quyết định thanh tra toàn diện Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam. Đây là một trong những dự án được chọn trong kế hoạch thanh tra các công trình chậm tiến độ, kém hiệu quả, gây lãng phí và thất thoát tài sản nhà nước.
Đại diện Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, UBND tỉnh Tây Ninh cùng Tổng Công ty Giấy Việt Nam đã nêu lên hàng loạt khó khăn và vướng mắc trong suốt hai mươi năm qua. Các bên kỳ vọng rằng công tác thanh tra sẽ chỉ ra các bất cập, từ đó đưa ra giải pháp tháo gỡ, xử lý dứt điểm dự án, tránh tình trạng lãng phí tài sản nhà nước kéo dài thêm.
