Nên điều chỉnh theo hướng tăng nhà cho thuê
Sáng ngày 19/6, thảo luận về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) tại Quốc hội, đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng) đánh giá chính sách về nhà ở xã hội là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong lần sửa đổi luật này. Tuy vậy, chính sách này được thể hiện trong dự thảo chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển nêu hai vấn đề vướng mắc chính trong dự thảo luật:
Vướng mắc thứ nhất là chính sách và điều khoản trong dự thảo Luật dường như đang hướng tới mục tiêu cho người dân có quyền sở hữu nhà ở xã hội; song thực tế người thu nhập thấp chủ yếu là công nhân, người mới đi làm có thu nhập thấp hơn mức trung bình trong khi nhà ở là tài sản quá lớn đối với đa số người thu nhập thấp.
Hệ quả người dân sẽ khai gian thu nhập, diện tích để hưởng lợi mua nhà ở xã hội với giá thấp hoặc người có tiền mượn tên công nhân để đăng ký mua đầu cơ nhà ở xã hội.
Vướng mắc thứ hai là không tách bạch giữa chính sách phát triển nhà ở xã hội với chính sách quản lý vận hành nhà ở xã hội; quá chú trọng ưu đãi dành cho bên cung - tức là chủ đầu tư hơn là bên cầu - tức là những người có thu nhập thấp.
“Các chủ đầu tư được ưu đãi vốn, lãi suất thấp, thời gian vay dài, được miễn giảm thuế đất đai, còn người mua nhà được nhận ưu đãi lớn nhất là mức giá nhà thấp. Giá thấp dẫn đến các hệ quả như đã nêu trên”, ông Hiển phân tích.
Từ đó, đại biểu Nguyễn Văn Hiển đề nghị, tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở.
Với định hướng đó, nhà ở xã hội phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước được phân chia phù hợp cho cả 3 bên: Chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Hiển cho rằng, cần tách bạch giữa chính sách phát triển nhà ở xã hội với chính sách quản lý vận hành nhà ở xã hội, tách bạch giữa đầu tư nhà giá rẻ để bán, thuê mua với đầu tư nhà ở xã hội để cho thuê.
Đồng thời, chính sách của Nhà nước cần đặt mục tiêu, lộ trình rất cụ thể để có một số lượng nhà ở xã hội đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của người dân. Nhà ở xã hội chỉ nên áp dụng hình thức cho thuê, không phải quy định là hình thức mua, cho thuê mua.
"Nếu quy định nhà ở xã hội chỉ dành cho thuê như kinh nghiệm của các nước sẽ không xảy ra tình trạng người có thu nhập cao tranh mua, thuê nhà ở xã hội với người có thu nhập thấp, không tạo ra sự bất bình đẳng xã hội", đại biểu Nguyễn Văn Hiển nhấn mạnh.
Đề nghị mở rộng đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội
Cũng góp ý liên quan đến nhà ở xã hội, đại biểu Quốc hội Nguyễn Lâm Thành (đoàn Thái Nguyên) đề nghị mở rộng hơn khái niệm nhà ở xã hội: “Cần xác định chính xác hơn nội hàm nhà ở xã hội, tránh quan niệm bất thành văn nhà ở xã hội là nhà ở cho đối tượng loại 2, giá rẻ đi cùng chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân đã tồn tại ở một số dự án thời gian qua và với nhà tái định cư gây bức xúc dư luận thời gian qua”.
Theo ông Nguyễn Lâm Thành, quyền có chỗ ở an toàn tốt hơn luôn là nhu cầu chính đáng, nên chăng đưa khái niệm nhà giá thấp thay cho nhà giá rẻ trong tiếp cận, xây dựng chính sách để thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở, cả nhà ở xã hội và nhà ở thương mại.
"Trong đó, Nhà nước sử dụng các công cụ thuế, tín dụng, hỗ trợ đầu tư từ ngân sách, chính sách đất đai để bù vào giá trị cần đầu tư tăng thêm trên nguyên tắc kinh tế thị trường. Từ đó, để giảm giá bán, giá thuê nhà cho các đối tượng chính sách và coi đây là nguồn vốn đầu tư cho an sinh xã hội", ông Thành nêu và cho rằng dự thảo Luật cũng đề cập đến vấn đề này nhưng cần làm sâu sắc thêm.
Chia sẻ thêm về vấn đề này, đại biểu Phạm Hùng Thắng (đoàn Hà Nam) cho biết, dự thảo quy định công nhân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp là một trong những đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội. Tuy nhiên, hiện nay các doanh nghiệp hoạt động ngoài khu công nghiệp phát triển khá mạnh và nhu cầu mua nhà ở xã hội của công nhân, người lao động khu vực này không nhỏ.
Vì vậy, đại biểu Phạm Hùng Thắng đề nghị rà soát, bổ sung thêm các đối tượng được hưởng chính sách để đảm bảo công bằng./.
