Làm nông giữa phố
Quận 2 nằm giáp quận 1, quận 7, quận 9. Ngày trước, đây là một quận chủ yếu làm nông nghiệp của thành phố nhưng do nhu cầu phát triển và mở rộng đô thị nên từ đầu những năm 2000, nơi đây được chọn làm tâm điểm phát triển các dự án dân cư như khu đô thị mới Thủ Thiêm, khu Đô thị mới Thạnh Mỹ Lợi… đặc biệt là dự án di dời đặt khu hành chính như UBND, Cục Thuế… của thành phố về quận 2 hoạt động đã làm cho quận thêm sầm uất.
Tuy nhiên, dù phát triển là vậy nhưng khu vực phường Thạnh Mỹ Lợi, quận 2 vẫn còn những cánh đồng bạt ngàn của những người nông dân cuối cùng thành phố này.
Niềm vui một mùa vàng bội thu của người nông dân trồng lúa quận 2.
Vác bao lúa nặng trên 50kg từ cánh đồng lên đường tỉnh lộ 25, ông Nguyễn Văn Cường, nông dân đích thực mang hộ khẩu quận 2 TP.HCM, cho biết nhà ông còn hơn một công ruộng (tương đương 1000m2).
“Ở đây, một năm trồng hai vụ lúa. Cả khu vực này còn hơn 20 nhà làm ruộng với vài trăm hecta đất. Chúng tôi làm ruộng ở đây cũng từ đời ông bà để lại; hồi trước, nơi đây rộng lắm nhưng sau đó thành phố đền bù làm đường, làm cầu, làm khu công nghiệp và khu đô thị mới Thạnh Mỹ Lợi nên thu hẹp lại còn từng đây ruộng”, ông Cường nói.
Nhiều người đi qua đây không khỏi ngạc nhiên vì những thửa ruộng chín vàng và bông nặng trĩu. Bà Sáu Thứ, 58 tuổi, một chủ ruộng tại đây cho biết, để có được vụ mùa thế này không phải đơn giản vì khu vực này không được phù sa bồi đắp như ở miền tây, nước cung cấp cho toàn bộ cánh đồng cũng phụ thuộc vào con sông nhỏ nối với sông Sài Gòn. Nhiều khi nước ít, các gia đình có ruộng ở đây thi nhau dùng máy bơm và ống dài cả trăm mét kéo nước về đồng.
“Những ngày mùa mưa cũng khổ, lúa vừa cấy xong gặp mưa lớn ngập hết cánh đồng, để lúa không chết vì úng ngập, chúng tôi lại hò nhau đi tháo nước chống ngập. Được cái đất ở đây bao đời vẫn tốt, lúa ít sâu bệnh và cũng hạn chế dùng phân bón thuốc trừ sâu cho lúa”, bà Sáu Thứ nói.
Do là những thửa ruộng nhỏ, mỗi người chỉ vài công nên việc thu hoạch chủ yếu bằng sức người như việc gặt, đập lúa, vác lúa… đều phải làm bằng tay chứ không có máy móc như những cánh đồng lớn chuyên trồng lúa ở miền tây. Để có lao động phụ giúp thu hoạch lúa, những người nông dân ở đây phải tìm tới từng công trường xây dựng, mướn những công nhân không về quê ăn tết để thuê gặt lúa.
“Đây là lần thứ 3 tôi gặt lúa thuê ở đây, cứ nghĩ chỉ miền tây quê tôi mới trồng lúa vậy mà hồi nhỏ đi gặt thuê lúa ở quê, lớn lên Sài Gòn kiếm sống vẫn phải gặt lúa thuê chỉ khác là lúa thành phố và lúa nông thôn. Mỗi buổi gặt thuê, chủ ruộng trả 500.000 đồng, bằng 3 ngày công phụ hồ đó chú”, chị Mai Thị Hưởng, quê Kiên Giang cho biết.
Sài Gòn còn ruộng thì còn nông dân
Đó là câu khẳng định của những người nông dân hộ khẩu thành phố nơi đây. Họ coi đây là nghề nối nghiệp tổ tiên bởi bao đời nay, cha ông sống ở Sài Gòn làm ruộng, giờ thành trung tâm kinh tế của cả nước nhưng họ vẫn không quen sống cách sống thành thị mà vẫn muốn sống với cánh đồng, con trâu.
Mân mê điếu thuốc cuốn trên tay, người đàn ông 69 tuổi, tên Nguyễn Văn Công tự hào cho biết, mình có thâm niên làm nông dân từ hồi mẹ vừa đẻ ra. Ông kể hồi chiến tranh, vùng quận 2 này là cánh đồng lúa và cỏ lau. Năm 1972, nơi đây là nơi chiếc máy bay của Mỹ chở trẻ em bị rơi. Nhà ông là gốc Sài Gòn – Gia Định, đời bố mẹ ông đã làm ruộng ở đây, đặt biệt chính tại cánh đồng này, ông Công được mẹ đẻ rơi nên ông mới tự hào nói làm ruộng từ hồi mẹ vừa sinh ra.
“Con tôi có đứa làm kỹ sư xây dựng, có đứa làm công ty nước ngoài, thế mà cứ tới mùa gặt lúa là chúng lại ra đồng phụ vợ chồng tôi thu hoạch. Chúng gặt lúa, sạ lúa còn thành thục hơn cả những người dân miền tây lên đây làm thuê cho chúng tôi đó”, ông Công cho biết.
Cũng theo ông Công thì làm ruộng chỉ là để cho vui, có hạt gạo ăn hằng ngày khỏi phải đi đong ăn chứ chẳng lời lãi hay bán gì. Bởi tiền giống, phân đạm, thuốc sâu, nhân công… nhiều thi tính ra còn âm chứ lấy gì lời lãi. Thế nhưng được cái mình có hạt gạo ngon, an toàn và con cháu biết đến cánh đồng, và vì cực khổ của người nông dân mà phấn đấu học hành thành ông này bà kia cho đỡ "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời".
Có một điều ở tại đây, đó là việc cùng một cánh đồng, gieo lúa cùng một ngày nhưng có những thửa rộng chín trước và thu hoạch xong nhưng có những thửa ruộng cạnh chân các nhà máy lại luôn xanh mơn mởn mà bông lúa thì chỉ lác đác vài hạt thóc.
“Chả hiểu sao mà cỏ mọc um tùm hơn lúa, lúa cũng tốt tươi mà sao hạt không có trong khi cũng cùng trồng một loại giống, cùng kỹ thuật chăm sóc như những nhà khác. Nguyên nhân chưa biết vì sao nhưng dần dần vì không có thu nên chúng tôi đành bỏ ruộng cho cỏ mọc. Cũng vì vậy mà diện tích cỏ mọc ngày một lấn áp diện tích lúa ở đây chú ạ”, ông Lê Công Chỉnh, một nông dân ở đây ngậm ngùi.
Một nỗi lo khác mà những người nông dân cuối cùng ở Sài Gòn đang đối mặt đó là việc đô thị hóa ngày một cao, những dự án khu đô thị, khu công nghiệp đang mọc lên ngày một nhiều ở quận 2 và rồi, họ không biết khi nào cánh đồng cuối cùng của mình sẽ thành điểm quy hoạch cho dự án chung cư hay khu công nghiệp.
“Dù ngày mai cánh đồng cuối cùng này có bị chuyển thành mục đích sử dụng gì thì giờ đây, nó vẫn là cánh đồng, chúng tôi vẫn là những người nông dân chính hiệu. Cũng có nhiều người mong nơi đây thành dự án để hưởng tiền đền bù đi học nghề nào khác làm chứ làm ruộng khổ quá, nhưng giá đền bù cho đất nông nghiệp thấp, cầm ít tiền đền bù tiêu hết mai lấy gì đong gạo ăn. Vậy nên, dù gì vẫn không thể hơn nông dân tự trồng lúa, trồng rau, nuôi gà, vịt, cá… ngay trên chính mảnh đất của ông cha mình để sống”, ông Chỉnh nói./.
