Mặc dù dịch vụ này không phải là mới ở Việt Nam và có những mặt tích cực song cũng bộc lộ nhiều hạn chế khi chưa có đầy đủ các quy định pháp luật về quản lý cho loại hình kinh doanh này.
Xu hướng “nở rộ”
Theo ông Nguyễn Quốc Anh - Phó Tổng giám đốc Batdongsan.com.vn, do người mua đang có tâm lý chờ đợi cơ hội giá giảm từ thị trường nên chuyển sự quan tâm sang mảng cho thuê, trong đó có việc phân khúc căn hộ cho thuê trở thành một lựa chọn hấp dẫn.
Khảo sát của phóng viên cho thấy, mức giá cho thuê căn hộ ở Hà Nội đều có xu hướng tăng ở các khu vực trung tâm với mức giá linh hoạt từ vài trăm tới tiền triệu mỗi tháng. Với kinh nghiệm trong lĩnh vực bất động sản cho thuê, anh Hoàng Huy (Hà Đông, Hà Nội) thông tin, với phân khúc chung cư cao cấp việc tìm khách thuê dài hạn khó hơn trong khi khách đi du lịch có xu hướng lựa chọn thuê ngắn ngày bởi mức giá cho thuê căn hộ chung cư ngắn ngày khá cạnh tranh so với khách sạn hay nhà nghỉ. Bên cạnh đó, nhu cầu thuê và cho thuê căn hộ khá dễ dàng và không cần tốn nhiều công sức chào bán, chỉ cần đăng tin trên các ứng dụng sau vài giờ đã nhận được hàng loạt các yêu cầu từ khách hàng muốn thuê nhà.
Chị Anh Vân – nhân viên văn phòng nhưng còn độc thân và khá thích “xê dịch” nên khi có thời gian rảnh là chị lại lên mạng tìm kiếm thông tin du lịch. Chị cho biết khi đi du lịch thì thích tìm căn hộ cho thuê hơn là thuê khách sạn bởi căn hộ cho thuê rất tiện lợi, đơn giản chỉ cần đặt phòng trực tuyến trên Airbnb - ứng dụng đặt phòng, giá cả lại phải chăng.
Có thể thấy với trường hợp như chị Anh Vân thì phương thức cho thuê nhà ngắn hạn cũng đạt một số hiệu quả tích cực trong việc thu hút khách du lịch. Tuy nhiên, chuyên gia bất động sản cho rằng, loại hình kinh doanh này đang bộc lộ nhiều bất cập như tình trạng gây quá tải cho các khu tiện ích, dịch vụ… Đại diện một chung cư cho biết, chủ nhà có quyền cho thuê nhưng nếu cho thuê theo giờ, ngắn ngày thì rất khó kiểm soát được hoạt động bên trong. Đây là điều đáng lo ngại và cần được lưu ý.
Cần quản chặt loại hình kinh doanh căn hộ cho thuê
Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh - HoREA, hoạt động kinh doanh cho thuê lưu trú qua ứng dụng Airbnb sẽ gây phiền toái cho các cư dân tại chung cư, song thực tế rất khó cấm và do đó, ông cho rằng cần có giải pháp quản lý chặt chẽ. Ông kiến nghị trong dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi cần bổ sung quy định chủ sở hữu nếu muốn sử dụng căn hộ cho thuê lưu trú qua ứng dụng Airbnb phải đăng ký kinh doanh, nộp thuế và chịu trách nhiệm quản lý khách thuê theo nội quy nhà chung cư.
Dẫn Điều 6 Luật Nhà ở năm 2020 Luật sư Nguyễn Hoàng Nam - Đoàn luật sư TP. Hà Nội cho biết, đã quy định rõ việc sử dụng căn hộ chung cư vào mục đích không phải để ở. Thế nhưng tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) năm 2022 thì quy định này đã không được nêu lại. Song Điều 27 Luật Cư trú nêu rõ, công dân đến sinh sống tại chỗ ở hợp pháp ngoài phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đã đăng ký thường trú để lao động, học tập hoặc vì mục đích khác từ 30 ngày trở lên thì phải thực hiện đăng ký tạm trú. Do đó, vị luật sư này cho rằng cần có biện pháp để quản lý tốt loại hình kinh doanh này, gắn chặt quyền lợi với nghĩa vụ của chủ nhà thay vì cấm hoạt động. Những người muốn cho thuê chung cư ngắn hạn dù luật pháp không cấm nhưng phải thực hiện đúng theo quy định pháp luật.
Các chuyên gia cho rằng, xu hướng cho thuê căn hộ chung cư đang rất phổ biến trên thị trường. Nếu người dân muốn khai thác cho thuê căn hộ thì phải tuân thủ đúng các thủ tục về kinh doanh căn hộ thương mại như phải được cấp phép kinh doanh, đóng thuế cho Nhà nước, đảm bảo phòng cháy chữa cháy... Tuy nhiên, trên thực tế việc cho thuê nhà ngắn ngày vẫn đang phát triển rầm rộ mà chưa có chế tài quản lý hiệu quả.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh – một chuyên gia kinh tế đề xuất giải pháp khi cho rằng, việc chủ sở hữu căn hộ có quyền cho thuê song việc cho thuê căn hộ chung cư theo quy định nhà ở, theo nội quy quản lý nhà chung cư. Còn nếu căn hộ chung cư "biến" thành căn hộ như khách sạn là hành vi trái luật thì cần phải xử lý nghiêm.
Ở góc nhìn khác, ông Nguyễn Hoàng Việt, Chủ tịch HĐQT Son Viet Property JSC, đơn vị phát triển và phân phối bất động sản cho rằng, căn hộ cho thuê dài hạn như vài năm hay ngắn hạn như vài ngày đều sử dụng cùng một mục đích để ở. Điều này có nghĩa là công năng của căn hộ không thay đổi thì vì sao thuê ngắn hạn lại bị cấm còn dài hạn thì không? Do đó, ông Việt cho rằng để tránh cái nhìn phiến diện cần phải nêu rõ các vướng mắc từ đó tìm ra giải pháp trước khi cấm.
Nhìn rộng ra bên ngoài, theo TS Sử Ngọc Khương, trên thế giới nhiều nước cũng cho phép sử dụng căn hộ để kinh doanh cho thuê nhưng kèm theo những quy định cụ thể. Ví dụ, một năm chủ sở hữu được khai thác cho thuê bao nhiêu thời gian thì phải đăng ký với cơ quan chính quyền để nộp thuế. TS Khương cho rằng, đây là một hình thức lưu trú mới, vừa tạo nguồn thu nhập cho các chủ hộ, vừa tăng cơ sở lưu trú phục vụ thu hút khách du lịch trong và ngoài nước nên cần được ủng hộ. Điều quan trọng theo ông là cần phải có biện pháp cụ thể để quản lý tốt và có chế tài đủ đầy gắn chặt quyền lợi với nghĩa vụ của chủ nhà để khi xảy ra vi phạm, sự cố có phương án xử lý. Còn nếu cấm theo ông sẽ lãng phí nguồn thu, tài nguyên xã hội, cản trở nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Theo các chuyên gia, trong thời gian tới, để hài hòa lợi ích giữa các bên cũng như để quản lý tốt hơn hoạt động này thì việc kinh doanh cho thuê nhà ngắn hạn cần được luật hóa cụ thể. Để có thể thay đổi được vấn đề này sự cần thiết phải sửa Luật Nhà ở 2014 và việc điều chỉnh Luật này phải được Quốc hội xem xét và thông qua.
