Nơi nâng niu và giữ gìn xúc cảm

Thuở ấy, một mái nhà tranh liêu xiêu trong gió bấc, một gian bếp cỏn con lúc lỉu những chùm ngô nếp, đỗ tương, hành tỏi... nghèo khó đó, mà sao ngôi nhà vẫn luôn nồng ấm, chở che ta qua bao mùa gió bão, nắng mưa, đùm bọc con người qua bao nỗi niềm hắt hiu trăn trở.

Đời sống hiện đại, chúng ta có thể dễ dàng được chiêm ngưỡng những ngôi nhà thật khang trang, tiện nghi, lộng lẫy... với kiến trúc theo phong cách Đông, Tây đa dạng, vừa đạt đến độ hoành tráng, vừa tỉ mỉ công phu. Đi tân gia, chúng ta vẫn cứ xuýt xoa khen nhà đẹp, không gian bố trí thật hợp lý, tiện nghi thật đủ đầy... nhưng nhiều khi tôi cứ bần thần nghĩ, trong những ngôi nhà đẹp đẽ đó, gia chủ có góc nào dành riêng để nâng niu và giữ gìn xúc cảm?

Tôi đã gặp trong căn hộ tập thể của một người bạn góc rất nhỏ thôi chỉ để trưng bày, chăm sóc những loài hoa tím. Chăm sóc cây cỏ ở không gian chật hẹp, ít ánh sáng... thật chẳng dễ dàng. Thế mà mọi thành viên trong gia đình nhỏ của bạn tôi qua năm tháng cứ thay nhau tái chế đồ cũ, xới đất, gieo hạt và chăm sóc cây. Góc nhỏ tim tím xinh xinh ấy luôn mang đến tiếng cười, những lời thủ thỉ, những tâm tình về kỷ niệm đã qua, những yêu thương lặng lẽ ùa về. Thư thả chuyện trò, tâm sự, chúng tôi mới biết những loài hoa tím gắn bó với gia đình từ câu chuyện tình yêu lãng mạn của hai bậc thân sinh với ca từ Đoàn Chuẩn - Từ Linh: “Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng/ Rừng đào phong kín cánh mong manh tấm hoa lòng”. 

Một căn nhà không tiện nghi, rộng rãi... hoàn toàn có thể mang đến cho ta cảm giác thanh thản, dịu nhẹ giữa bộn bề cuộc sống, để ta có những bữa cơm ngon, giấc ngủ sâu, sáng sớm tỉnh giấc tràn đầy năng lượng. Xét cho cùng, tôi nghĩ đó cũng mới là điều quan trọng cho mỗi không gian sống. Tiếc rằng, càng ở bối cảnh đời sống hiện đại, điều đó dường như càng bị đè nén, lãng quên. Với con mắt tài hoa và sự tính toán kỹ lưỡng để tìm ra phương án tối ưu nhất, các kiến trúc sư giỏi có thể mang đến cho bạn một không gian đẹp như mơ, tất cả mọi chi tiết lớn nhỏ đều không chê vào đâu được, và điều quan trọng bạn cần giải quyết đó chỉ là vấn đề kinh phí. Lẽ đương nhiên, không gian được đầu tư công phu ấy cũng sẽ hợp nhãn bao người. Nhưng bạn có hoàn toàn thoải mái, hạnh phúc với không gian ấy không thì chỉ bạn hiểu.

Như tôi được biết, có rất nhiều người vì tổng thể chung của một ngôi nhà mà đã từ bỏ nhiều góc riêng, sở thích cá nhân gắn với cá tính, thói quen và kỷ niệm. Người ta tự khuyên mình không nên giữ gìn mãi những chiếc tủ cũ sờn, đồng hồ quả lắc, tranh vẽ ám màu thời gian... mà không hề biết rằng, nếu ngay cả những điều nhỏ bé và cũ xưa mà ta cũng không giữ nổi, thì biết bao điều lớn lao, mới mẻ... cũng sẽ vuột trôi. 

Chúng ta đã gặp biết bao ngôi nhà đẹp, nhưng tinh tế một chút lại có thể nhận ra không gian đó thiếu đi phần hồn vía, tình cảm của con người. Bạn không thể giao phó hết cho kiến trúc sư tạo tác không gian theo công thức riêng, có thể kết hợp thêm chút yếu tố phong thủy, bản mệnh, công việc, tính cách..., để rồi có nhiều khi, chính bạn cũng chẳng hiểu hết về ngôi nhà mình, tại sao vật này lại đặt ở kia, vì sao ô cửa không phải chỗ này mà lại ở chỗ đó?

Trong những ngôi nhà như nhân bản, sao chép, bắt chước theo trào lưu, xu hướng... tôi thường chỉ cảm nhận được tiềm lực kinh tế, mức độ “chịu chi” của gia đình, chứ không chạm được vào đời sống tâm hồn, cốt cách. Một ngôi nhà có hồn vía, tinh thần là khi bạn vừa bước chân vào đã có thể cảm nhận phần nào sở thích, cá tính trẻ em, người lớn, dấu ấn hạnh phúc, hương vị, màu sắc quen thuộc hằng ngày... Những ngôi nhà khác nhau về giá trị mới chính là điểm thu hút. Tới đây, tôi lại cay mắt nhớ ô cửa sổ nhỏ bé và gian buồng ấm sực mùi trầu của bà ngoại mình từ ngày xa xưa ấy. Toàn bộ đời sống tinh thần của bà gói ghém hết ở mấy mét vuông không gian đó thôi, thật gọn gàng, ngăn nắp, ấm êm. Bà tôi quanh năm dãi nắng dầm sương. Thời trẻ bươn chải nuôi nấng đàn con, lúc về già, lưng đã còng vẫn thói quen chăm sóc ruộng vườn, nhà cửa, không sao bỏ được. Sau này, cuộc sống khấm khá hơn, bà vẫn ở cùng gia đình tôi, và hình ảnh về ô cửa sổ nhỏ bé với gian buồng ấm sực đó vẫn được cha tôi tính toán để giữ gìn từ lúc bắt tay vào xây ngôi nhà mới.

Có người nói với cha, ô cửa nhỏ và gian buồng nhỏ hoàn toàn không phù hợp với tổng thể ngôi nhà, cha chỉ từ tốn tâm sự với chúng tôi rằng, sự hợp lý đầu tiên và cuối cùng đó là cuộc sống tình cảm của con người dưới một mái nhà. Con cháu đều muốn bà luôn có cảm giác bình an, giản đơn, thanh thản sau cả cuộc đời chật vật sớm khuya. Một căn phòng quá rộng, ô cửa quá lớn, biết đâu khiến người già chếnh choáng, mông lung. Mỗi khi nghĩ tới gia đình, tới ngôi nhà nhỏ ở chốn quê, tôi luôn nhớ hình ảnh bà móm mém nhai trầu bên ô cửa nhỏ có cành bưởi xòa vào mát rượi. Đối với gia đình tôi, đó là hồn vía ngôi nhà mà chúng tôi luôn yêu thương, kính cẩn giữ gìn. Tôi cũng tin rằng bà ngoại mình hạnh phúc với góc riêng nho nhỏ ấy. 

Khi cuộc sống chịu nhiều nỗi áp lực, bon chen, can thiệp bởi nhiều giá trị khác biệt mà phần nhiều thiên về lối sống vật chất, thì chính những ngôi nhà trở thành một trong những phản ánh đầu tiên, rõ nét. Một ngôi nhà đẹp về công thức, chưa chắc đã mang lại niềm vui, sự thoải mái cho khách và gia chủ. Sự tiện nghi tưởng như đủ đầy có thể vẫn khiến con người cảm thấy bất an, thiếu thốn. Phần tinh thần trong một ngôi nhà ở đời sống hiện đại cần được vun đắp, chăm sóc nhiều hơn. Từ những loài cây, loài hoa gần gũi với sở thích và kỷ niệm.

Từ những màu sơn, chi tiết, vật dụng... có dấu ấn từ sự lựa chọn, kiếm tìm, giữ gìn theo năm tháng. Tại sao chúng ta cứ cầu toàn theo xu hướng, thời thượng... mà không cầu toàn ở góc độ sâu xa hơn, đó là thiên về cuộc sống tinh thần? Muốn thế, cá tính, tâm hồn của mỗi cá nhân cần có một dấu ấn, vị trí trong chính ngôi nhà của mình.

Điều đó thật gần gũi, cụ thể nhưng nhiều khi cũng thật xa xôi, bởi ngay cả các thành viên chung một gia đình chưa hẳn đã hiểu nhau, sống cho nhau, cùng nhau vun đắp. Những ngôi nhà ấm áp, theo tôi, cần hơn cả những ngôi nhà đẹp. Và những ngôi nhà chỉ thực sự đẹp khi hơi ấm được lan tỏa./.