PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên: "Đô thị tái sinh" là thế hệ tiếp theo của "đô thị xanh"

Phát triển đô thị xanh được xem là bước đi tất yếu để Việt Nam hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Nhưng theo các chuyên gia, chỉ "xanh" thôi là chưa đủ. Để hướng tới phát triển bền vững, Việt Nam cần chuyển mình sang mô hình "đô thị tái sinh".

*****

Đô thị xanh là bước đi tất yếu để thực hiện cam kết Net Zero

Tại Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu COP26 ở Glasgow (Anh) vào tháng 11/2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tuyên bố Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 - một tuyên bố khiến nhiều quốc gia bất ngờ, nhưng đồng thời thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Theo các chuyên gia tại Tọa đàm chuyên đề "Đô thị xanh và sứ mệnh bảo vệ - tái sinh môi trường" do Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam, Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam và thương hiệu Vinhomes phối hợp tổ chức sáng 19/10, mục tiêu này hoàn toàn khả thi nếu Việt Nam thúc đẩy phát triển các mô hình đô thị xanh.

Các chuyên gia cho rằng, đô thị xanh không chỉ là một mô hình quy hoạch hiện đại, mà còn là công cụ chiến lược để thực hiện cam kết Net Zero, đồng thời tái cấu trúc mô hình phát triển quốc gia theo hướng bền vững. Mỗi đô thị xanh được ví như một "vùng đệm khí hậu" giúp hấp thụ carbon, giảm phát thải và gia tăng khả năng chống chịu trước thiên tai, biến đổi khí hậu.

TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển Hạ tầng nhấn mạnh, để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050, không còn con đường nào khác ngoài phát triển hệ thống đô thị xanh, đô thị bền vững. Theo bà, đô thị xanh là đô thị cần đảm bảo ba yếu tố then chốt: Môi trường xanh, kinh tế xanh và xã hội xanh.

Trong đó, môi trường xanh sẽ bao gồm giao thông xanh, không gian xanh và hạ tầng xanh, bảo đảm cân bằng giữa cây xanh và mặt nước. Kinh tế xanh là gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng đến giảm phát thải và ưu tiên sử dụng năng lượng tái tạo. Còn xã hội xanh là nơi con người sống hài hòa với thiên nhiên, chú trọng sức khỏe cộng đồng và an ninh năng lượng quốc gia.

TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận nhấn mạnh, việc phát triển đô thị xanh không chỉ là nhiệm vụ của những người làm quy hoạch, mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của doanh nghiệp và mọi người dân đang tham gia vào tiến trình phát triển đất nước.

Đồng quan điểm, PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, Chủ tịch Viện Khoa học công nghệ Đô thị xanh bày tỏ, khi Việt Nam hình thành được những đô thị vận hành theo nguyên tắc xanh, việc hiện thực hóa cam kết Net Zero sẽ trở nên khả thi và hiệu quả hơn.

Ông cho biết, khái niệm "xanh" đã được đặt ra từ khá sớm, khoảng năm 2007. Thời điểm đó, khi khái niệm "xanh" bắt đầu được đưa vào Việt Nam, nó đã gây ra nhiều tranh luận. Đến năm 2016, khi Thủ tướng Chính phủ đưa ra cam kết Net Zero vào năm 2050, dư luận lại tiếp tục đặt câu hỏi: Liệu chúng ta có làm được không? Nhưng theo PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, Việt Nam đang đi đúng hướng trong xu thế phát triển xanh - xu thế tất yếu của thời đại.

"Nếu nhìn lại giai đoạn từ 2007 đến 2016, có thể thấy nhận thức và hành động của Việt Nam đã thay đổi rõ rệt. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành đã nhìn nhận sâu sắc hơn về vai trò của phát triển xanh và bắt đầu hành động với tốc độ mạnh mẽ hơn nhiều", ông chia sẻ.

Theo Chủ tịch Viện Khoa học công nghệ Đô thị xanh, thách thức lớn nhất hiện nay là làm sao để xu thế xanh không chỉ dừng ở những công trình riêng lẻ, mà trở thành tầm nhìn đô thị thống nhất.

"Đô thị xanh, đồng bộ và tích hợp có ý nghĩa chiến lược quan trọng, vì đô thị chính là "cơ thể sống" tập hợp nhiều yếu tố, từ quy hoạch, hạ tầng, năng lượng, môi trường cho đến con người", ông nhấn mạnh thêm.

Chỉ "xanh" thôi là chưa đủ

Dù "đô thị xanh" được xem là hướng đi tất yếu trong tiến trình phát triển bền vững, song các chuyên gia cho rằng, chỉ dừng lại ở "xanh" là chưa đủ. Thực tế cho thấy, nhiều quốc gia trên thế giới đã chuyển từ tư duy "phát triển xanh" sang "phát triển tái sinh" - nơi thiên nhiên không chỉ được bảo vệ, mà còn được phục hồi; nơi đô thị không chỉ giảm phát thải, mà còn tái tạo năng lượng, tái sinh tài nguyên và hệ sinh thái. Đây cũng chính là tinh thần cốt lõi của ESG++ - khung phát triển thế hệ mới được bổ sung thêm hai trụ cột quan trọng: Regeneration (Tái sinh, phục hồi tự nhiên) và Resilience (Khả năng thích ứng và hồi phục trước các cú sốc môi trường).

Theo PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, khái niệm "đô thị tái sinh" xuất phát từ lý thuyết bảo tồn đô thị hay còn gọi là "urban regeneration". Trước đây, "tái sinh đô thị" thường được hiểu theo nghĩa bị động, là quá trình can thiệp để "cứu" một đô thị đang xuống cấp, mất dần bản sắc, sức sống. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, khái niệm này được tiếp cận theo hướng chủ động hơn, tức là không chờ đếnkhi đô thị "mắc bệnh" mới chữa, mà chủ động có những ứng xử, giải pháp, biện pháp quy hoạch, kiến trúc và hạ tầng nhằm phòng ngừa, thích ứng và tái cấu trúc đô thị một cách bền vững.

"Nói đến đô thị xanh, chúng ta thường nghĩ đến sức khỏe con người, sự tiện nghi, hạ tầng hay giao thông xanh. Tuy nhiên theo tôi, đô thị tái sinh là thế hệ tiếp theo của đô thị xanh, không chỉ dừng lại ở việc tạo ra môi trường sống thân thiện, mà còn hướng tới khả năng thích ứng, tự phục hồi và phát triển bền vững của đô thị trong dài hạn", PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên nhấn mạnh.

Cũng theo PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên, các đô thị Việt Nam hiện nay đang đứng trước nhiều thách thức lớn về môi trường, hạ tầng và chất lượng sống. Vì vậy, để "chữa lành" hay "tái sinh" đô thị, cần có một cách tiếp cận tổng thể và đa chiều, từ quy hoạch không gian, hạ tầng kỹ thuật đến yếu tố con người và văn hóa đô thị.

"Con người thường nghĩ rằng mình có thể "chế ngự" hoặc "đè bẹp" thiên nhiên. Nhưng thực tế, thiên nhiên luôn hùng vĩ và mạnh mẽ hơn chúng ta rất nhiều. Vì vậy, phát triển bền vững không phải là cuộc đối đầu với thiên nhiên, mà là tìm cách hài hòa, cùng thích ứng với nó", vị chuyên gia nhấn mạnh thêm.

Chia sẻ góc nhìn về đô thị tái sinh, TS.KTS. Lê Thị Bích Thuận cho biết, đây là các đô thị được phát triển dựa trên triết lý "phục vụ cuộc sống con người", đặt con người làm trung tâm của mọi quy hoạch và thiết kế. Khi triết lý này được hiện thực hóa, nó sẽ giúp đô thị thoát khỏi tư duy "bê tông hóa", hướng tới không gian sống hài hòa, vừa giữ được bản sắc riêng, vừa nâng cao chất lượng sống của cư dân.

Vì vậy, đô thị tái sinh không chỉ giảm áp lực lên môi trường, mà còn cải thiện sức khỏe cộng đồng, một yếu tố ngày càng quan trọng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh.

"Đây không phải là một triết lý hoàn toàn mới, nhưng việc hiện thực hóa nó qua các dự án cụ thể lại là điều rất mới và đầy ý nghĩa. Tôi tin rằng, nếu được triển khai đúng hướng, mô hình đô thị tái sinh sẽ đưa con người trở về gần hơn với tự nhiên, đồng thời đáp ứng nhu cầu sống ngày càng đa dạng của xã hội hiện đại", bà nhấn mạnh.

Phát biểu tại Tọa đàm, nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, khái niệm "tái sinh" không chỉ dừng ở một khía cạnh, mà bao hàm ba tầng giá trị cốt lõi. Thứ nhất là tái sinh môi trường, trồng thêm cây xanh, mở rộng không gian sinh thái, hấp thụ và xử lý carbon thải ra. Thứ hai là tái sinh năng lượng, đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo, phát triển giao thông xanh, tiết kiệm tài nguyên và vận hành tuần hoàn. Cuối cùng là tái sinh sức khỏe và năng lượng con người, cả thể chất lẫn tinh thần; trở thành không gian chữa lành, nơi cư dân được sống trong môi trường trong lành, an toàn, tràn đầy năng lượng tích cực.

Vinhomes Green Paradise Cần Giờ: "Hình mẫu đáng kỳ vọng cho đô thị tái sinh của Việt Nam trong tương lai"

Theo các chuyên gia, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội để phát triển các đô thị tái sinh, bởi khoa học, công nghệ và nhận thức xã hội đã tiến bộ vượt bậc. Cùng với đó, Việt Nam sở hữu điều kiện tự nhiên đa dạng, giàu tài nguyên sinh thái, từ đồng bằng, ven biển cho tới miền núi và đặc biệt là nền văn hóa gắn bó sâu sắc với thiên nhiên. Đây chính là những yếu tố rất thuận lợi để phát triển mô hình đô thị gắn với sinh thái và tái sinh tự nhiên.

Dù vậy, để đô thị tái sinh để phát triển rộng rãi, chuyên gia nhấn mạnh, vẫn cần sự tiên phong của những doanh nghiệp dẫn đầu, điển hình như Vinhomes với dự án Vinhomes Green Paradise Cần Giờ.

Đây là đại dự án lấn biển lớn nhất Việt Nam, nằm trong khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận. Với cấu trúc "tựa rừng - hướng biển", dự án sở hữu những giá trị tự nhiên hiếm có và được quy hoạch theo chuẩn ESG++, hướng tới trở thành biểu tượng đô thị tái sinh của Việt Nam.

Hệ thống năng lượng của dự án sẽ được vận hành bằng năng lượng tái tạo (gió, mặt trời, pin lưu trữ), kết hợp trung tâm ESG Hub ứng dụng AI để quản trị đô thị theo mô hình thông minh, không phát thải. Đây cũng sẽ là hình mẫu điển hình trong việc thu hút dòng vốn xanh quốc tế và nâng tầm thương hiệu đô thị Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.

PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên đánh giá, với những gì Vinhomes đã làm, cùng cách tiếp cận, tầm nhìn, và đội ngũ chuyên gia mà họ huy động cho dự án này, Vinhomes Green Paradise Cần Giờ xứng đáng được xem là một hình mẫu đáng kỳ vọng cho đô thị tái sinh Việt Nam trong tương lai.

"Tôi cũng đã có cơ hội đi rất nhiều nơi, và nhận thấy rằng ở Việt Nam có không ít khu vực có điều kiện tự nhiên tương tự như Cần Giờ. Tuy nhiên, đa phần các địa phương đó lại lựa chọn hướng phát triển khu công nghiệp, vô tình làm tổn hại hệ sinh thái và đánh mất những giá trị tự nhiên. Chính vì vậy, tôi đánh giá định hướng phát triển đô thị tái sinh của dự án Vinhomes Green Paradise Cần Giờ là rất khác biệt và có tầm nhìn dài hạn. Với ứng dụng công nghệ, tư duy quy hoạch hiện đại và khả năng thu hút kinh tế bền vững, tôi tin rằng dự án này không chỉ có tiềm năng lớn, mà còn có thể trở thành một hình mẫu cho phát triển đô thị hài hòa giữa con người và thiên nhiên", PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên nhìn nhận.

Đồng thời, ông cũng đánh giá cao cách chủ đầu Vinhomes đã bổ sung vào ESG một góc nhìn mới: Coi đô thị là "ngôi nhà lớn", là tài sản, là nơi sinh sống và tái tạo năng lượng cho con người. Ở đây, đô thị không chỉ đơn thuần là không gian vật lý để ở, mà còn là môi trường phục hồi sức khỏe thể chất và tinh thần sau những áp lực của cuộc sống hiện đại.

"Hướng tới con người, hướng tới việc tạo ra những giá trị xã hội tích cực, đó mới là thước đo thành công của một đô thị tái sinh. Trong các nghiên cứu của chúng tôi về nhà ở và không gian sống, mô hình "tái tạo năng lượng cho con người" chính là thành công lớn nhất", PGS.TS.KTS. Hoàng Mạnh Nguyên chia sẻ thêm.

Nhà báo Phạm Nguyễn Toan cũng đồng tình, chủ đầu tư Vinhomes đã có một "con mắt xanh" và tầm nhìn rất xa khi triển khai dự án Vinhomes Green Paradise Cần Giờ.

Từ công nghệ, quy hoạch đến hệ sinh thái, dự án đã được xây dựng với chuẩn mực của những thương hiệu hàng đầu thế giới, thể hiện tư duy "đứng trên vai người khổng lồ", học hỏi và kế thừa những bài học thành công quốc tế để sáng tạo ra một mô hình riêng, phù hợp với Việt Nam.

"Chúng tôi tin tưởng Vinhomes Green Paradise Cần Giờ hoàn toàn có thể trở thành một siêu đô thị sinh thái thực sự, một "thiên đường hạ giới", nơi thiên nhiên, con người và công nghệ hòa quyện trong một không gian sống tái sinh, bền vững", nhà báo Phạm Nguyễn Toan chia sẻ./.