Do đó, để hướng tới xây dựng mô hình đô thị xanh, phát triển Thủ đô bền vững, việc nhận diện được các yếu tố xanh và gắn chặt trong quá trình thực hiện quy hoạch xây dựng đô thị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Diện tích thảm xanh trên đầu người chưa đạt
Đồ án Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến 2030 tầm nhìn 2050 được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011 đã đặt mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành TP “Xanh - văn hiến - văn minh - hiện đại”. Yếu tố xanh được đặt lên hàng đầu trong xây dựng phát triển Thủ đô. Không gian xanh của TP đã được xác định bao gồm hành lang xanh, vành đai xanh dọc sông Nhuệ, các nêm xanh và các công viên đô thị. Hành lang xanh gồm khu vực nông thôn, hệ thống sông hồ, đồi núi, rừng tự nhiên, vùng nông nghiệp và mặt nước bao gồm hệ thống sông, hồ, đầm… Việc khai thác, duy trì hành lang xanh kết hợp với hệ thống sông hồ, đồi núi, rừng tự nhiên, vùng nông nghiệp… để trở thành khu hậu cần phục vụ đô thị, giữ gìn cảnh quan và đảm bảo môi trường sống đô thị.
Tuy nhiên, thực tế qua hơn một thập kỷ Hà Nội được mở rộng, những mục tiêu đó chưa đạt được như kỳ vọng. Tình trạng ngập úng vẫn xảy ra, ô nhiễm môi trường không khí, nước thải, rác thải ngày càng gia tăng. Mặc dù TP đã rất tập trung trồng mới hàng triệu cây xanh nhưng diện tích thảm xanh trên đầu người chưa đạt và còn xa với tiêu chuẩn cần thiết về cây xanh đô thị.
Thời gian tới, khi điều chỉnh quy hoạch chung Hà Nội thì các không gian xanh phải được tính lại trong tất cả các bài toán về phát triển nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, bất động sản, không gian công cộng… Chỉ khi quy hoạch được làm mang tính tích hợp cao thì mới hy vọng có được một kịch bản phát triển xanh, bền vững cho Thủ đô.
Ủy viên Hội Kiến trúc sư Hà Nội - KTS Trần Huy Ánh
Theo các số liệu thống kê, diện tích cây xanh bình quân đầu người ở Hà Nội rất thấp, chỉ có 2m2. Thậm chí trong đồ án Quy hoạch chung Hà Nội năm 2011 đã đưa ra nhiệm vụ là phải loại bỏ khỏi vành đai xanh (thuộc lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy) hàng trăm dự án đô thị trong tổng số 740 dự án rà soát nhưng trên thực tế đến nay các dự án đô thị, bất động sản tại khu vực này vẫn xuất hiện.
Cần đảm bảo sự cân bằng sinh thái
Theo KTS Trần Huy Ánh (Hội Kiến trúc sư Hà Nội), Hà Nội hội tụ đầy đủ nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển đô thị xanh. Thế nhưng, trong việc thực hiện quy hoạch chung Hà Nội thì sự cân bằng của môi trường xanh không đạt được như mong muốn, nhiều vùng nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, những vùng lúa, mặt nước của ao hồ… bị san lấp.
Số liệu thống kế cho thấy, trong vòng 15 năm, từ 1993 - 2008, Hà Nội đã mất 21 hồ, diện tích hồ của TP vì thế giảm từ 850ha xuống còn 547ha. Những vùng xanh của đất nông nghiệp cũng đang dần nhường chỗ cho những dự án xây dựng. TS Nguyễn Quang Minh - Khoa Kiến trúc và Quy hoạch (Đại học Xây dựng) cho rằng, tình trạng thu hẹp không gian xanh và mặt nước trong quá trình đô thị hóa tại Hà Nội vẫn tiếp diễn và có xu thế gia tăng, dù nhận thức của lãnh đạo và nhiều người dân gần đây đã có sự chuyển biến tích cực.
"Trong lý thuyết phát triển xanh - bền vững, các tổ chức quốc tế đã đặt ra mục tiêu phát triển ECO2, đó là đồng thời bảo vệ và cân bằng giữa Sinh thái (Ecology) với phát triển Kinh tế (Economy). Nếu sự cân bằng này chưa được thiết lập thì đô thị sẽ còn phải bỏ ra rất nhiều thời gian, kinh phí, công sức để cải thiện môi trường sống bị ô nhiễm do chính các hoạt động sản xuất và sinh hoạt “không xanh” hàng ngày gây ra", TS. Nguyễn Quang Minh nhấn mạnh.
