Xây dựng nhà ở cho công nhân ở các khu công nghiệp tập trung là vấn đề bức thiết hiện nay, bởi nếu không có chỗ ở ổn định, chắc chắn họ sẽ không thể yên tâm, toàn tâm với công việc.
Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, dịch Covid-19 đang tạo thời cơ cho Việt Nam thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI), qua đó thúc đẩy nhiều khu công nghiệp mới được hình thành, nhiều khu công nghiệp cũ được mở rộng, thu hút thêm nhiều nhân công về đây làm việc. Khi đó, bài toán chỗ ăn, chỗ ở cho công nhân khu công nghiệp sẽ càng nan giải.
Kết quả khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho thấy, tới thời điểm này, trong số 2,7 triệu công nhân lao động đang làm việc tại 344 khu chế xuất, khu công nghiệp trên cả nước, có hơn 1,2 triệu người có nhu cầu về nhà ở, hơn 800.000 người có nhu cầu về nhà trẻ, 1,4 triệu người có nhu cầu về các tiện ích xã hội khác.
Phiên thảo luận "Giải pháp phát triển nhà ở cho công nhân tại các Khu công nghiệp?" tại Diễn đàn Bất động sản công nghiệp Việt Nam 2020 đã nhận được nhiều ý kiến, chia sẻ của cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp. Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Đỗ Đức Đạt, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại Thủ Đô cho hay, nhà ở công nhân là một trong những mô hình nhà ở xã hội, mặc dù nhà ở xã hội đang phát triển tốt nhưng tỷ lệ nhà công nhân đang xây dụng cho khu công nghiệp còn rất thấp, và chắc chắn trong tương lai sẽ thiếu hụt nhiều.
"Theo ý kiến của tôi, rất khó để làm nhà công nhân bởi 2 vấn đề: Khách hàng - công nhân, sức mua và sức thuê của họ là rất thấp cũng như tập tính sinh hoạt của họ khác biệt, không có tính gắn bó lâu dài tại khu công nghiệp nên nhu cầu mua thấp, nhu cầu thuê lại có nhiều đòi hỏi.
Thứ hai là đối thủ cạnh tranh. Hiện nay chúng ta có 3 mô hình: Nhà nước đầu tư - khu công nghiệp đầu tư - các nhà đầu tư đầu tư nhà công nhân. Nếu các chính sách không công bằng, thế yếu sẽ bị rơi vào những nhà đầu tư nhà công nhân, mặc dù rất muốn đầu tư nhưng lại gặp nhiều khó khăn. Nếu không có sự kết nối công bằng, chia sẻ để người công nhân có thể thấy được lợi ích từ nhà ở công nhân thì sẽ rất khó để họ quyết định gắn bó với nhà ở công nhân", ông Đạt cho hay.
Ông Hà Quang Hưng, Phó Cục Trưởng Cục quản lý nhà và Thị trường Bất động sản cho biết, về hệ thống chính sách đối với nhà ở xã hội và nhà ở công nhân hiện có hành làng pháp luật đầy đủ như Luật Nhà ở và Nghị định 100. Nhưng kết quả nhà ở xã hội trong đó có nhà ở công nhân chưa được như kỳ vọng. Hiện nay, cả nước đạt 42%, phát triển 5,2 triệu m2 nhà ở. Nhà ở công nhân hoàn thành 28% so với nhu cầu 8,3 triệu m2.
Kết quả chưa được cao vì một số lý do. Thứ nhất, trong quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100, có quy định về việc dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân. Quy định xây dựng hạ tầng phải dành quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội, tuy nhiên chưa có nhiều địa phương thực hiện.
Thứ hai, nút thắt về nguồn vốn, người có thu nhập thấp, khách hàng chưa được tham gia vào vay vốn. Nguồn vốn Chính phủ dành ra phát triển nhà ở xã hội là rất ít. Chính phủ vừa giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư xem xét cấp thêm 1.000 tỷ đồng cho Ngân hàng Chính sách và 2.000 tỷ đồng bù lãi suất để nhà đầu tư phát triển nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân.
Đồng quan điểm với vị chuyên gia kinh tế trên, ông Nguyễn Mạnh Hà, Phó Chủ tịch Hiệp Hội bất động sản Việt Nam cho rằng vấn đề nhà ở công nhân không phải mới, chúng ta cần có chính sách mạnh mẽ hơn.
Nếu để giảm giá thành đầu tư, sẽ cần tăng nguồn cung. "Tôi nghĩ rằng hiện nay chúng ta đã có các doanh nghiệp phát triển KCN chuyên đầu tư nhà ở. Tuy nhiên 80% lại là những doanh nghiệp địa phương nhỏ lẻ, xây dựng khu nhà ở cho công nhân nhưng điều kiện nhà ở chưa được tốt", ông Hà nói.
Chia sẻ thêm về định hướng tháo gỡ khó khăn cho nhà ở công nhân, ông Hà đề xuất: "Chính phủ cần quy hoạch lại các khu vực để xây dựng được mô hình nhà ở cho công nhân phù hợp. Ngoài việc Nhà nước đầu tư, một trong những biện pháp đó là cần học tập, phát triển nhà công nhân theo mô hình condotel du lịch hiện nay".
Bàn luận thêm về vấn đề nhà ở cho công nhân, TS. Lê Xuân Nghĩa, Chuyên gia kinh tế thừa nhận, với mức 1.000 tỷ đồng cho vay và 2.000 tỷ đồng để bù lãi suất chưa thực sự hỗ trợ được thị trường. Nhà ở cho công nhân đang ngày càng trở nên quan trọng. Công nhân trong khu công nghiệp về cơ bản có chất lượng cuộc sống, điều kiện đi lại chưa được hỗ trợ và cải thiện nhiều.
