Sử dụng đất đai còn lãng phí, thất thoát
Chiều 27/5, giải trình một số ý kiến ĐBQH nêu về vấn đề quản lý đất đai đô thị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cho biết, kể từ khi Luật đất đai 2013 có hiệu lực thì công tác quản lý quy hoạch, sử dụng đất đai và phát triển đô thị đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Trong đó, hệ thống pháp luật liên quan đến quy hoạch, sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng được tập trung xây dựng và hoạt thiện, công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng phát triển đô thị đạt được nhiều kết quả quan trọng, từ đó đã thúc đẩy sự phát triển hệ thống đô thị của cả nước.
Tuy nhiên, theo Phó Thủ tướng, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì công tác sử dụng đất đai, quản lý, phát triển đô thị vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế và thách thức, cần tiếp tục được khắc phục.
Cụ thể, xu hướng tập trung hoá đô thị ngày càng gia tăng, đặc biệt là tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. HCM mỗi năm tăng khoảng 200 ngàn người/TP, 5 năm tăng 1 triệu người đã tạo áp lực lớn lên hệ thống hạ tầng đô thị, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất tại đô thị. Trong khi đó, việc đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng còn chậm, thiếu đồng bộ, nên đã dẫn đến quá tải về hạ tầng ở các đô thị lớn.
Việc đầu tư xây dựng, phát triển các đô thị vùng, đô thị vệ tinh còn thiếu nguồn lực và chậm, do đó đã giảm sự hấp dẫn của các đô thị này, từ đó giảm sự chia sẻ đối với các đô thị lớn.
Cơ cấu sử dụng đất tại các đô thị còn chưa phù hợp. Cơ cấu nhà ở tại các đô thị còn nhiều bất cập, còn nặng về nhà ở thương mại, phù hợp với người có thu nhập khá, trong khi còn thiếu nhiều nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, đặc biệt là nhà ở xã hội cho công nhân tại các khu công nghiệp.
Tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường tại các đô thị lớn ngày càng gia tăng đang thách thức nghiêm trọng tới phát triển bền vững tại các đô thị.
Đặc biệt là tình trạng sử dụng đất đai còn lãng phí, còn thất thoát đã ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng đất đai đô thị, gây thiệt hại cho nền kinh tế, gây bức xúc trong xã hội. Cùng với đó, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tái định cư còn nhiều bất cập, dẫn đến người dân khiếu kiện kéo dài, ảnh hưởng đến an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.
Hệ thống pháp luật còn khoảng trống
Cũng theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, có 5 nguyên nhân gây ra những tồn tại trên. Cụ thể: Thứ nhất, là hệ thống pháp luật liên quan đến quy hoạch, sử dụng đất đai, quản lý đầu tư xây dựng vừa còn những khoảng trống, vừa chồng chéo, thiếu đồng bộ đẫn tới khó khăn trong thực hiện.
Thứ hai, công tác lập quy hoạch một số nơi còn chậm so với yêu cầu phát triển, dẫn đến khi có quy hoạch mới và thực hiện quy hoạch phải tiến hành bồi thường GPMB rất lớn, gây lãnh phí nguồn lực xã hội. Chất lượng quy hoạch còn thấp, nhưng công tác điều chỉnh, bổ sung, cập nhật quy hoạch còn chậm được thực hiện, từ đó đã ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất đai tại đô thị.
“Có những điều chỉnh quy hoạch do nhà nước thực hiện và ảnh hưởng đến lợi ích của nhà đầu tư. Nhưng đặc biệt dư luận rất bức xúc tình trạng nhiều dự án điều chỉnh quy hoạch nhiều lần nhằm tăng mật độ xây dựng, tăng tầng cao, tăng mật độ dân cư, giảm không gian công cộng, tạo ra những khu nhà ở chật chội, thiếu an toàn chỉ đem lại lợi ích cho nhà đầu tư, gây thiệt hại cho cộng đồng, người dân và nhà nước. Vấn đề này cần được chấn chỉnh kịp thời”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Thứ ba, việc đầu tư phát triển đô thị mới chỉ tuân thủ quy hoạch nhưng chưa có kế hoạch đã dẫn đến đầu tư phát triển theo phong trào ở nhiều nơi, không phù hợp với nhu cầu và khả năng cung cấp nguồn lực làm lệch pha cung cầu, dư thừa sản phẩm bất động sản, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản và từ đó làm lãng phí nguồn lực nhà nước.
Thứ tư, việc lựa chọn nhà đầu tư phát triển đô thị chưa được chú trọng, dẫn đến không ít nhà đầu tư thiếu năng lực thực hiện dự án làm ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng và hiệu quả sử dụng đất.
Thứ năm, công tác quản lý nhà nước và quản lý quy hoạch sử dụng đất đai, phát triển đô thị còn nhiều hạn chế. Việc kiểm soát tầng cao, mật độ dân cư còn nhiều bất cập. công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát sử dụng đất đai, phát triển đô thị còn thiếu chặt chẽ, chậm phát hiện những sai phạm hoặc phát hiện sai phạm nhưng không xử lý kịp thời đã ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất đai, phát triển đô thị.
Đặc biệt là việc xác định giá đất trong các dự án đầu tư xây dựng đô thị, xác định giá trị quyền sử dụng đất tại doanh nghiệp trong việc cổ phần hoá DNNN còn thiếu công khai, minh bạch, chưa sát với giá thị trường gây thất thoát tài sản nhà nước…
Cũng tại hội nghị, Phó thủ tướng đưa ra tới 9 nội dung để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong thực hiện chính sách pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị từ khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, trong thời gian tới, Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương phải tập trung vào một số nhiệm vụ.
Trong đó, đáng chú ý có việc, tập trung rà soát, hoàn thiện thể chế liên quan đến quy hoạch sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng nói chung và phát triển đô thị nói riêng; tập trung vào công tác quy hoạch; tăng cường kiểm soát sử dụng đất đai, đầu tư phát triển đô thị theo đúng quy hoạch, có kế hoạch; thực hiện tốt công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư, đảm bảo hài hoà lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư và đặc biệt là lợi ích của người dân; tăng cường kiểm soát chặt chẽ việc lựa chọn nhà đầu tư phát triển các dự án đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ theo đúng quy định của pháp luật.