Photo Travel: Đua bò chùa Rô, khi ruộng đồng hóa đường đua sôi động
Thích
Mùa Sen Dolta về, đồng bào Khmer vùng Bảy Núi không chỉ háo hức với lễ cúng ông bà truyền thống mà còn nô nức tham gia Hội đua bò chùa Rô, môn thể thao trên "ruộng đồng" được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Đây là cuộc tranh tài gay cấn giữa những cặp bò khỏe mạnh khiến chùa Rô trở thành điểm hẹn của "cuộc chơi" đã thành huyền thoại: đua bò trên ruộng lầy.
Hội đua bò thường niên tổ chức tại chùa Rô (xã An Cư, An Giang) là một trong những hoạt động văn hóa đặc sắc, thu hút sự quan tâm không chỉ của bà con Khmer trong vùng mà có rất đông du khách tìm về khám phá.
Theo Thượng tọa Chau Sóc Khonl, Trụ trì chùa Rô, hội đua bò được tổ chức hơn cả chục năm nay trong khuôn viên chùa. Xa xưa, khi vụ mùa vừa gặt xong, bà con Khmer vùng Bảy Núi thường cho các đôi bò kéo bừa để làm phẳng mặt ruộng. Họ hẹn nhau cùng thử sức kéo của bò và dần biến thành ngày hội, sân chơi thể thao mang tính đại chúng sau một ngày lao động vất vả nơi ruộng đồng.
Từ sáng sớm, hàng chục đôi bò được người dân đưa đến sân, chuẩn bị vào hội đua. Chúng được chủ chăm sóc kỹ càng từ việc ăn, uống...
… đến làm quen sân đua trước giờ thi đấu chính thức.
Ngày trước hội, cánh đồng trước chùa Rô khoác lên mình một diện mạo khác lạ. Thửa ruộng lầy bỗng chốc hóa thành sân đua hình chữ nhật, đường đua được nạo sâu thêm khoảng 10cm, bơm nước ngập từ 5 đến 10cm cho bò dễ chạy. Sau các nghi lễ cúng dường và cầu an, lễ hội nhanh chóng chuyển sang không khí tranh tài sôi động của cuộc đua.
Các chủ bò bốc thăm chọn đôi bò đi trước, đi sau và thi đấu theo thể thức một vòng hô (vòng đi chậm), một vòng thả (vòng bung hết sức). Người điều khiển cặp bò còn gọi là "tài xế" hay "nài bò" đứng trên dàn bừa cầm cây roi "xalul" thúc vào mông bò để chúng chạy nhanh hay chậm.
Trên bờ ruộng, không khí nóng dần lên trong tiếng nhạc ngũ âm rộn ràng và sự cổ vũ nhiệt tình của khán giả chật kín người xem.
Để giành được thành tích cao nhất, các "nài bò" đã phải tập luyện từ nhiều tháng trước…
… để khi vào cuộc đua, "nài bò" có thể điều khiển, giữ thăng bằng, khéo léo điều hướng để bò không chạy lạc khỏi đường đua.
Vòng hô để các đôi bò làm quen với sân đua và lấy trớn. Các "nài bò" thể hiện ở vòng hô sự khéo léo khi để đôi bò đi đúng đường đua và không đạp lên bừa của đôi bò đi trước. Người điều khiển đứng trên chiếc bừa gỗ hẹp, tay siết dây cương, cây roi "xalul" khẽ khúc nhịp, tưởng chông chênh và vững chãi lạ thường.
Vòng thả là khi người điều khiển bò kích "xalul" vào mông để đôi bò vận hết sức lực băng về đích. Những kỹ năng này không thể có trong ngày một ngày hai, mà được rèn luyện qua bao mùa vụ, qua sự gắn bó thân thuộc giữa người nông dân và đôi bò nhà mình. Các đôi bò thắng cuộc vào vòng thi đấu tiếp theo và đôi bò giành chức vô địch phải tham gia tất cả các vòng thi đấu và giành chiến thắng trước các đối thủ.
Với thể thức tranh tài loại trực tiếp 1 lần thua, trong mỗi trận đua, 2 đôi bò sẽ trải qua 1 vòng hô, 1 vòng thả. Vòng "hô" (để bò lấy đà) và vòng "thả" (khi chúng bung hết sức) bùn tung trắng xoá. Khoảnh khắc ấy, người và bò như hoà làm một, di chuyển theo cùng một nhịp.
Trên quãng đường hơn trăm mét, các cặp bò lao vút trên đường bùn đất tung lên như "pháo hoa" lấp lánh dưới nắng, tạo nên màn rượt đuổi đầy kịch tính.
Lễ hội đua bò không chỉ là dịp để cộng đồng Khmer thể hiện lòng biết ơn tổ tiên, cầu mong mùa màng bội thu mà còn thu hút rất đông du khách về với vùng Bảy Núi. Đến đây, bạn sẽ được hòa mình vào không khí lễ hội dân gian đặc sắc, thưởng thức ẩm thực Khmer và cảm nhận sâu sắc văn hóa miền biên viễn Tây Nam, nhân hội đua bò.
Tiếng trống thúc dồn, tiếng loa vang tên từng đôi bò, tiếng hò reo hoà cùng âm thanh nước bắn tung…
… Các đôi bò bứt tốc về đích, với quyết tâm dành thứ hạng cao nhất.
