Photo Travel: Thấy giữa Sài Gòn khu phố người Hoa
Xuất hiện trong các phân cảnh của phim Mai, không chỉ chung cư 122 An Bình (Quận 5, TP.HCM) mà nhiều góc đường, món ăn đậm chất người Hoa… khác thu hút nhiều du khách mong muốn "mục sở thị" những nét văn hóa ở khu phố người Hoa được gìn giữ hàng trăm năm qua.
***
Khác với bối cảnh sầm uất của Quận 1 và các khu vực lân cận, Quận 5 vẫn giữ lại nhiều nét xưa cũ, đặc biệt là văn hóa và kiến trúc. Với lịch sử hình thành và phát triển hơn 300 năm, khu phố người Hoa vẫn bảo tồn nguyên vẹn các nhà hàng, dãy phố, khu chung cư mang đậm chất riêng.
Những chung cư trăm tuổi của người Hoa, nơi thời gian dường như dừng lại từ đầu thế kỷ trước…
… như ở lòng chợ Phùng Hưng phường 14, có tới 3 chung cư tuổi đời trên 60 năm là chung cư Phùng Hưng, Lão Tử và Nguyễn Trãi.
Những ô cửa ở một chung cư xưa cũ của người Hoa.
Trước hết phải kể đến Hào Sĩ Phường, con hẻm có tuổi thọ lên đến 100 tuổi nằm trên trục đường Trần Hưng Đạo. Tách biệt hoàn toàn với không khí ồn ào của phố thị, những ngôi nhà ở đây nhuốm màu thời gian, mang đến một hình ảnh Sài Gòn đầy thi vị. Đó là những căn nhà được xây theo dạng chung cư, bố trí 2 tầng với các cầu thang kết nối. Hẻm có 1 lối thông ra đường Trần Hưng Đạo và một lối thông ra Ngô Quyền. Hệ thống cầu thang bên trong cũng vô cùng độc đáo, khác hẳn với những con hẻm của người Việt ở Sài Gòn.
Hào Sĩ Phường cũng chính là tọa độ sống ảo nổi tiếng của du khách, cũng như bối cảnh của nhiều MV, bộ phim hot thời gian qua. Sau đại dịch Covid-19, Hào Sĩ Phường trở nên vắng hơn, các lối lên tầng im ắng và cũng nhờ thế mà nếp sinh hoạt của cộng đồng người Hoa nơi đây được trở lại bình yên như vốn có.
Nhắc đến Quận 5, nhiều du khách nghĩ ngay đến chợ Lớn hay còn gọi là chợ Bình Tây, nhưng gần với Hào Sĩ Phường là chợ Phùng Hưng. Chợ trải dài trong con hẻm Phùng Hưng, nơi người Hoa xưa di dân đến bày bán nhiều món hàng để phục vụ người lao động. Trải qua nhiều thế hệ, nhiều gánh hàng vẫn còn giữ cho đến ngày nay như hủ tiếu chay chân cầu thang, bánh mì Tăng nằm ở đầu chợ với tuổi đời 90 năm, hay cà phê vợt pha theo lối "kho cà phê" mang tên Ba Lù.
Đời sống của nhiều người dân gắn với chợ Phùng Hưng hay còn gọi chợ Giàu của người Hoa.
Chợ Phùng Hưng với bề ngoài rất cũ kỹ, dù giăng kín lối, có phần nhếch nhác nhưng lại có sự thu hút đến lạ.
Hào Sĩ Phường được mệnh danh là con hẻm có kiến trúc độc đáo nhất Sài Gòn dù đã tồn tại hơn 1 thế kỷ. Các song sắt dọc lan can được sơn màu xanh cobalt dịu mát kết hợp với phần mái uốn lượn mềm mại tạo nên khung cảnh thanh bình.
Trước mỗi nhà người gốc Hoa đều có hai bàn thờ. Theo những người dân ở đây, hai bàn thờ là để thờ Thiên và Thổ địa, còn miếng giấy đỏ in màu vàng bắt mắt ở trước cửa và trong nhà là để mang lại sự may mắn và bình an…
… Một số nhà đã sơn lại bằng những màu sắc nổi bật nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc ban đầu. Những màu sắc này kết hợp với màu vàng ban đầu và màu xanh của các song sắt tạo nên một vẻ đẹp vừa cổ kính, vừa hiện đại.
Ngoài ra, cùng với Hào Sĩ Phường và chợ Phùng Hưng, sẽ thật thiếu sót nếu chẳng nói về ẩm thực đa dạng và đậm văn hóa như món lạp vịt, lạp xưởng gần trăm năm của người Hoa ở chợ Phùng Hưng. Đó là tiệm Lý Hòa Trân Lạp Vị Gia, với tấm biển xanh và dòng chữ kiểu xưa nổi bật, bên cạnh vẽ hình gia cầm, nơi bán lạp vịt, lạp xưởng nổi tiếng, suốt gần 1 thế kỷ qua ở ngay góc ngã tư đường Phùng Hưng, Nguyễn Trãi. Chủ quán vốn là người Hoa gốc Quảng Châu, mở tiệm này từ cách đây 80 năm. Ngay từ phía ngoài, tiệm treo đầy các loại lạp vịt muối, lạp vịt đùi, lạp seo, heo quay… bắt mắt.
Chỉ vòng quanh khu phố người Hoa trong một sáng cuối năm thôi nhưng tôi đã được "nếm", "nhìn tận mắt" và "sờ tận tay" nơi thường được mọi người ví như Chinatown giữa lòng Sài Gòn./.
Màu ban đầu của các bức tường chung cư ở đây là màu vàng. Theo thời gian, những mảng tường bị bong tróc nên các hộ dân tự sơn lại. Một số nhà sơn giống màu ban đầu để gợi nhớ khung cảnh xưa cũ.
Khu phố người Hoa Quận 5 luôn là một điểm đến hấp dẫn với du khách yêu thích ẩm thực và muốn khám phá những món ăn độc đáo. Tại đây, bạn sẽ được thưởng thức những món ăn truyền thống được giữ gìn và phát triển từ đời này sang đời khác như Lý Hòa Trân Lạp Vị Gia, tiệm lạp vịt, lạp xưởng của người Hoa bày bán suốt 80 năm và trở thành món ăn không thể thiếu dịp đầu năm của nhiều người.
